Atlantic Council: BAE, Libya politikasında Mısır ve Fransa'dan ayrıldı

Libya'nın uluslararası bir sorun haline gelen 2019 iç savaşı, Libya'da Türkiye ve Rusya'nın öne çıkmasının önünü açtı.

İki ülke başlangıçta Libya'nın savaşan farklı gruplarını desteklemek için müdahale ettikten sonra, daha sonra Moskova ve Ankara gerilimi azalttı ve o zamandan beri Libya'da etkin olmaya devam ediyorlar.

2019-2020 savaşının sona ermesinden bu yana Libya'da hüküm süren istikrarsızlık içerisinde dikkat çeken diğer nokta ise Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) politikasında ki değişimdir.

Politikalardaki bu yeniden yapılandırma, kısmen Orta Doğu'nun “büyük sıfırlama” sürecine girmesi ile ilgilidir. Abu Dabi'nin “sıfır sorun” politikası da bu "büyük sıfırlama"sürecinin bir parçası olarak görülebilir.

BAE'nin Libya'daki müdahaleciliği 2011'e kadar uzanıyor. BAE Libya'yı, Müslüman Kardeşler gibi İslamcı partilerin yönetimdeki rolünü azaltmak amacıyla, 2011 Arap ayaklanmalarından sonra devrim sonrası devletlerin düzeni için merkezi bir savaş alanı olarak gördü. Bu politika, 2014 yılında General Haftar ve Libya Arap Silahlı Kuvvetleri'ne (LAAF) özel siyasi ve askeri destek vermesi ile ortaya çıktı. Mısır vekil olarak Mısır, Mısır-Libya kara sınırından yararlanıyor.

BAE ayrıca Hafter'i de desteklemek için Fransa ile birlikte hareket ederek yumuşak gücünü kullandı. Fransa'nın Libya'lı General Hafter'e askeri ve diplomatik destek sağlama dürtüsü, BAE tarafından da desteklendi. Bu çabalar, Hafter'in uluslararası itibarını artırırken, ayrıca Hafter'in Doğu ve ardından Güney Libya'nın yanı sıra Libya'nın genel petrol hilalinin de kontrolünü almasını sağladı. Hafter, öncelikle BAE tarafından sağlanan ekipman ve hava desteğini kullanarak kontrolünü güvence altına almaya çalıştı.

BAE'nin Hafter'e askeri desteği 2019-2020'de zirve yaptı. Hafter'in saldırıları sırasında BAE, Hafter adına yüzlerce insansız hava aracı saldırısı düzenledi. BAE bu süreçte Hafter'e silah ve jet yakıtı sağladı ve Sudanlı paralı askerleri finanse etti. Buna rağmen, Hafter'in savaş çabaları aksiliklerle karşı karşıya kaldı ve BAE'yi dış politikasını yeniden ayarlamaya sevk etti.

Diğer yandan, ABD Savunma Bakanlığı, BAE'nin Moskova'nın Libya'ya müdahalesinin bazı kısımlarını, yaptırıma tabi olan Rus paralı askeri grubu olan Wagner Grubu'na potansiyel olarak ödeme yaparak üstlendi.

2021'de Birleşmiş Milletler sponsorluğundaki bir siyasi diyalogun ardından Libya'nın iktidar değişikliği, BAE'nin politikası için bir başka ayarlama anıydı. Ulusal Birlik Hükümeti'nin iktidara gelişi, BAE'nin Abraham Anlaşmalarını resmileştirmesini ve İsrail gibi bölgesel komşulara artan odaklanmasını hızla izledi. Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Dibeyde'nin Libya'nın siyasi sahnesinde ortaya çıkışı, BAE'nin giderek artan bir şekilde pragmatizm, ekonomik istikrar ve anlaşmalar ışığında ticari ortaklıklar etrafında dönen bir dış politika vizyonu ihraç etmesiyle örtüşüyordu.

Bu gelişmeler, BAE'nin Türkiye ile ekonomik bağların artmasına da yol açan, hızlı tempolu bir yakınlaşmaya girmesine de neden oldu.

ABD'nin 2021'de Afganistan'dan kaotik bir şekilde çekilmesinin sonuçları, BAE'nin ABD'ye bağımlılıktan kaçınmak için genişleyen ittifaklara öncelik vermesine yol açmıştı. Bu durum ve Libya'daki gelişmeler, BAE'yi Ankara'ya yaklaştırarak bölgesel diplomasiye odaklanmasına neden oldu.

Türkiye ile yakınlaşmasından taviz vermemeyi ve Dibeybe'yi desteklemeyi seçen BAE, Libya'daki uzun süredir devam eden ortakları olan Mısır ve Fransa'dan ayrıldı. Hatta bu yılın Mart ayından itibaren Fethi Başağa'nın Başbakanlık görevine adaylığını Fransa ve Mısır'ın desteklemesine rağmen BAE bariz bir şekilde bu çabaya destek vermeyeceğini ortaya koydu.

Sonuç olarak, BAE'nin Libya'ya yönelik politikasının bölgesel bir “büyük sıfırlama” sürecinin parçası olduğu görünmektedir.

On yıldan fazla bir süredir Libya manzarasında etkili bir aktör olarak BAE, politikasındaki değişikliklerin Libya'daki istikrara doğrudan bir etkisi olması şaşırtıcı değil ve Emirlik'in pozisyon değişikliği artık uzun süreli bir durgunluğu olumlu yönde etkiliyor.