Çin'in Tayvan etrafında ilan ettiği askeri tatbikatlar işgale dönüşür mü?
Günlerdir beklendiği üzere, ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi, Asya üzerinden planlanan gezi kapsamında Kongre heyetiyle birlikte Tayvan'a geldi.
Daha önceki endişelere rağmen, Çin Halk Kurtuluş Ordusu Pelosi'nin uçuşunu engellemek için doğrudan müdahale etmeye çalışmadı.
Bununla birlikte Çinli yetkililer, devlet medyası aracılığıyla Tayvan’ın etrafındaki altı farklı alanda füzelerin ve diğer silahların ateşlenmesini içeren görünüşte "askeri tatbikatlar" icra edileceğini açıkladı.
Çinli askeri yetkililer tatbikatları 'hedefli askeri operasyon' olarak tanımladı.
Pelosi'nin ziyareti
SPAR19 uçuş koduna sahip ABD Hava Kuvvetlerine ait Boeing C-40C uçağı Pelosi ve heyetini dün akşam erken saatlerde adanın kuzey ucunda yer alan Taipei Songshan Havalimanı'na indirdi.
Bu ziyaret, Newt Gingrich'in 1997'de yaptığı geziden bu yana, Pekin'in kendi egemen topraklarının bir parçası olduğunu iddia ettiği adayı, görevde olan bir Temsilciler Meclisi Başkanı tarafından yapılan ilk ziyaret.
Amerika Birleşik Devletleri'nde, Meclis Başkanı üçüncü en kıdemli kişidir. Devlet yetkilisi ve Başkan ve Başkan Yardımcısı herhangi bir nedenle görevlerini tam olarak yerine getiremezlerse, baş yönetici olarak görevi devralırlar.
Pelosi adaya ayak bastıktan sonra yaptığı açıklamada, 'Delegasyonumuzun Tayvan ziyareti, Amerika'nın Tayvan'ın canlı demokrasisini destekleme konusundaki sarsılmaz taahhüdünü onurlandırıyor.' dedi.
“Tayvan liderliğiyle yaptığımız görüşmeler, ortağımıza desteğimizi yeniden teyit ediyor ve özgür ve açık bir Hint-Pasifik bölgesini ilerletmek de dahil olmak üzere ortak çıkarlarımızı destekliyor.”
Pelosi, ziyaretinin herhangi bir şekilde ABD'nin Tayvan politikasıyla çeliştiğini veya değiştirdiği iddialarını da reddetti.
ABD hükümeti Tayvan hükümetini resmen tanımasa da, statüsü resmi olarak çözülene kadar adadaki yetkililerle diplomatik, askeri ve diğer konularda ilişki kurma hakkını saklı tutuyor.
Çin sert tepki gösterdi
Çin Dışişleri Bakanlığı yaptığı resmi açıklamada, Pelosi'nin ziyaretini 'büyük bir siyasi provokasyon' olarak nitelendirdi ve 'ateşle oynayanların kendini yakacağını’ belirtti.
Çinli yetkililer ayrıca resmi bir protesto notası iletmek üzere ABD Büyükelçisi Nicholas Burns'ü de Dışişleri Bakanlığı’na çağırdı.
Pelosi'nin uçağı, ABD ile Çin arasında halihazırda yüksek olan gerilimler göz önüne alındığında, onu sıcak çekişmeli Güney Çin Denizi'nden oldukça uzağa götüren bir rotada yola çıktı.
Pelosi'nin Tayvan ziyareti öncesinde, Çin savaş uçaklarının uçağına müdahale edip onu bölgeden çıkarmaya çalışabileceğine dair korkular da vardı.
Bu endişelerin Beyaz Saray'ı ve ABD Ordusunu başlangıçta Meclis Başkanı'nı Tayvan gezisini tamamen iptal etmeye zorlamaya yönelttiği belirtiliyordu.
Pelosi'ye savaş uçakları eşlik etti mi?
Şu an için Pelosi'nin uçağına, uçuşunun herhangi bir noktasında dostane bir uçak tarafından eşlik edilip edilmediği belli değil.
Tayvanlı F-16V savaş uçaklarının Pelosi’nin uçağına Taipei'ye kadar eşlik edebileceği yönünde spekülasyonlar vardı.
Bir başka olasılık da, dün erken saatlerde Japonya'nın Okinawa adasındaki Kadena Hava Üssü'nden beş hava yakıt ikmali tankeri ile birlikte ayrıldığı bildirilen sekiz ABD Hava Kuvvetleri F-15C/D savaş uçağı tarafından bir refakat sağlanmış olması.
ABD Hava Kuvvetleri F-15C/D'leri, herhangi bir beklenmedik durumun ortaya çıkması durumunda havadan alarma geçmiş olabilir.
Çevrimiçi uçuş takip verileri, Tayvan çevresinde faaliyet gösteren çeşitli diğer ABD askeri uçaklarının da izlendiğini gösterdi.
Bunların arasında 1 adet E-3 Havadan Uyarı ve Kontrol Sistemi (AWACS) radar uçağı, 1 adet RC-135V Rivet Joint casus uçağı, 1 adet HC-130J Combat King II muharebe arama ve kurtarma uçağı da yer alıyordu. Bu uçakların tümü ABD Hava Kuvvetleri'ne ait. ABD Donanması’ndan ise P-8A Poseidon deniz karakol uçağı ve EP-3E Aries II istihbarat, gözetleme ve keşif uçağı görev aldı.
HC-130J, Pelosi’nin uçağına bir şey olması durumunda düşmanca koşullar altında bile arama ve kurtarma girişimini koordine etmek ve yürütmek için kritik bir varlık olarak kabul edildiği için dikkate değer bir uçak.
Ayrıca, Batı Pasifik'te Filipinler'in kuzey ucu ile Tayvan'ın güney ucu arasında bir yerlerde büyük bir ABD Donanması kuvvetinin faaliyet gösterdiği anlaşılmaktadır.
Bu gemiler arasında, uçak gemisi USS Ronald Reagan (CVN-76) ve amfibi hücum gemileri USS America ve USS Tripoli yer alıyordu.
Ne olursa olsun, sonuçta, Halk Kurtuluş Ordusu'nun (PLA) Pelosi'nin uçuşunun Taipei'ye ulaşmasını engellemeye çalıştığına dair hiçbir belirti olmadı.
Ancak Tayvanlı yetkililer, 21 Çin askeri uçağının daha sonra adanın Hava Savunma Tanımlama Bölgesi'nin (ADIZ) güney ucuna girdiğini açıkladı.
ADIZ'in büyük bir kısmı uluslararası hava sahasından oluşsa da, Pekin'deki rejim, Taipei'deki muhataplarına baskı yapmak ve son birkaç yılda adayla ilgili olaylardan duyduğu memnuniyetsizliği ifade etmek için bu tür uçuşları giderek daha fazla kullanıyor.
Tayvanlı yetkililer ayrıca, Çin devlet medyasında PLA'nın Rus yapımı Su-35 Flanker-E avcı uçaklarından bazılarının Tayvan Boğazı'na uçtuğu ve sözde 'orta hat'a yaklaştığı ve hatta geçtiği yönündeki haberleri yalanladı.
Bu ADIZ müdahalesi, Çin'in tepkisinin sadece bir parçası.
Çin'in ilan ettiği tatbikatlar
Daha endişe verici olan şey ise Çin Savunma Bakanlığı'nın resmi açıklamada Tayvan çevresindeki altı ayrı bölgede 'hedefli askeri operasyonlar' düzenleyeceğini açıklaması oldu.
Çin Ordusu, 4-7 Ağustos tarihleri arasında askeri tatbikatlar icra edeceğini açıkladı. Çin Doğu Ordusu Komutanlığı ise 2 Ağustos’tan itibaren Tayvan etrafında uzun menzilli füze testleri gerçekleştireceğini kaydetti.
Açıklamada, “Çin Halk Kurtuluş Ordusu yüksek alarmda ve buna karşı koymak, ulusal egemenliği ve toprak bütünlüğünü kararlılıkla savunmak ve dış müdahaleyi ve 'Tayvan bağımsızlığı' ayrılıkçı girişimlerini kararlılıkla engellemek için bir dizi hedefli askeri operasyon başlatacak' denildi.
Devlet medya kuruluşları, planlanan bu faaliyetleri canlı ateş tatbikatları olarak tanımladılar, ancak Tayvan'a karşı fiili bir müdahale için mevcut PLA operasyon kavramlarını iyi yansıtabilirler.
Tatbikat?
Sözde tatbikatlar, gerçek bir işgale giden yolda tekrar tekrar gerçekleşmesini bekleyebileceğimiz türden şeylerdir. Örneğin Rusya, Ukrayna’yı işgal etmeden önce Ukrayna yakınlarındaki bölgelerde bir dizi büyük ölçekli tatbikat gerçekleştirdi ve ayrıca bu operasyon için birikiminin başka bir dizi tatbikat olduğunu iddia etti.
Uzmanlar ve gözlemciler, söz konusu alanların bazılarının Soğuk Savaş sonrası ABD-Çin ilişkilerinde çığır açan bir an olan Üçüncü Tayvan Boğazı Krizi'nin bir parçası olarak 1996 yılında Çin kuvvetlerinin tatbikatlar gerçekleştirdiği yerlerle örtüştüğünü belirttiler.
Bununla birlikte, yeni açıklanan bölgeler çok daha kışkırtıcı ve Tayvan'ın karasuları ve iç suları olarak kabul edilen alanlar içinde kalan alanları da içeriyor.
Çin Ordusu, ilan ettiği tatbikatların “gerekli ve adil” olduğunu kaydediyor.
Tayvan ise tatbikatlara karşı oldukça tepkili.
“Çin’in Tayvan yakınlarındaki askeri tatbikatları ülkemizin topraklarını taciz ediyor. Bu tatbikatlar hava ve deniz sahamızın bloke edilmesinden farksız.
Egemenliğimizi, özgürlüğümüzü ve demokrasimizi korumaya kararlıyız. Çatışmaya hevesli değiliz ancak olursa da çekinmeyiz.”
Çin, ayrıca Tayvan yakınlarında tatbikat icra edeceği bölgelerin üzerinden uçacak olan havayollarına uyarı mesajı yayınladı. Uçaklardan bu bölgeler üzerinde uçmamaları talep edildi.
Çin Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada ise “ABD hatalarının bedelini ödemeli. Çin, karşı tedbirleri alacak. Ne dediysek onu yapacağız.” ifadelerine yer verildi. ABD Ordusu, Çin’in vereceği yanıtlara hazırlanıyor.
* * *
KAYNAK: gdh.digital, The Drive