gdh'de ara...

Doğu Akdeniz'de Türkiye'yi devre dışı bırakma planları artık geçersiz

Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun Mayıs ayında Türk Enerji bakanı ile birlikte Tel Aviv'i ziyaret edeceği bildirildi. Bu gelişme bir İsrail devlet başkanının 2007'den bu yana Türkiye'ye yaptığı ilk ziyaretin ardından gerçekleşiyor.

1. resim
07.05.2022

Türkiye'nin iktidarı partisi Adalet ve Kalkınma Partisi, özellikle geçtiğimiz birkaç yıldan bu yana önemli bir dış politika hamlesiyle İsrail, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır ve hatta Suudi Arabistan dahil olmak üzere bölgesel aktörlerle ilişkileri normalleştirmeye çalışıyor.

Türkiye ve İsrail'in bu normalleşmeye artan ilgisinin arkasında ise birkaç faktör var.

Doğu Akdeniz enerji kaynakları

Birincisi, Doğu Akdeniz'deki enerji işbirliğidir. Geçen yıl gibi yakın bir tarihte Ankara, Türkiye'nin denizlerde egemenliği için savaştığını iddia ederek, kendi vatandaşlarına Sevr benzeri başka bir tuzağa karşı sağlam durma sözü verdi.

Bazı İsrailli uzmanlar, Kuzey Suriye'den Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne ve Libya'ya kadar oluşan alanda, İsrail'in çıkarlarını ve deniz güvenliğini tehdit edecek bir Türk hilalinin ortaya çıkacağı konusunda yıllardır uluslararası camiayı uyardı.

Diğer yandan her iki ülke de Rusya'ya alternatif kaynak olarak, Avrupa'nın enerji ihtiyacının karşılanmasında rol oynamaya istekli. Uzun vadede bir enerji ortaklığı her iki taraf için de faydalı olacak olsa da, iki tarafta yeni bir boru hattı anlaşması yapmak için acele etmiyor.

Bununla birlikte, Washington'un İsrail'in açık denizdeki gaz rezervlerini Kıbrıs ve Yunanistan üzerinden Avrupa'ya bağlayacak olan tartışmalı EastMed boru hattı projesine ilişkin çekincelerini dile getirdiği göz önüne alındığında, İsrail'in Doğu Akdeniz'de Türkiye'yi baypas etme yönündeki daha önceki planı artık bir anlam ifade etmiyor.

İsrail kısa süre önce Avrupa'nın uzun vadeli enerji zorluklarını karşılamak ve Rusya'nın ihracatına olan bağımlılığını azaltmak için bir gaz tedarikçisi olarak hizmet vermeyi teklif etti. İsrail'in bunu yapabilmesi için iki seçeneği bulunuyor. Seçeneklerden biri Mısır'ın iki sıvılaştırılmış doğal gaz terminalini kullanmak. Bir diğeri ise, doğalgazı uygun maliyetli bir geçiş merkezi olarak Türkiye üzerinden taşımaktır.

Suriye'de İran etkisine karşı mücadele

İzlenecek ve daha yakın koordinasyonu kolaylaştırabilecek diğer bir politika alanı ise ortak stratejik hedeflerin uzun bir geçmişinin olduğu Suriye'deki Türk ve İsrail çıkarlarıyla ilgilidir.

Hem Türkiye hem de İsrail, İran'ın ve Suriye'de faaliyet gösteren İran yanlısı vekillerin etkisini sınırlamak istiyor ve İsrail sık sık Suriye'de İran destekli milisler tarafından kullanılan rejim kontrolündeki bölgeleri hedef alıyor. Birçok Arap ülkesi de İran'ın etkisini hafifleteceğini umarak Esad rejimiyle diplomatik bağları normalleştirme adımları atıyor.

Türkiye'nin Haziran 2023'te yapılması planlanan ulusal seçimlerine bir yıldan biraz fazla bir süre kaldı. İktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi bu seçimlere umut vaat eden bir değişim ve istikrar arasındaki ince çizgide yürüyecek. İsrailli karar alıcılar, herhangi bir büyük enerji veya çok yönlü anlaşmaya varmadan önce, bu seçimde öncesinde bir bekle-gör yaklaşımı benimsemek isteyebilir.

International Institute for Strategic Studies (IISS)'de yayımlanan analiz gdh.digital tarafından çevrilmiştir.