EVN Report: Dünyada imparatorlukların dönüşü; Rusya, Türkiye ve Çin

1918'de imparatorlukların ve 1950'ler ve 1960'larda sömürgeciliğin çöküşüyle yok olduğu düşünülen İmparatorluk kavramı, son zamanlarda yeniden ortaya çıkmakta ve dünyayı bir tahakküm modeline doğru itmektedir.

1981 yılında, uluslararası ilişkiler tarihi konusunda Fransız uzman Jean-Baptiste Duroselle, çalışmasına “Bütün İmparatorluklar Yok Olacak” adını vermişti. Konuyla ilgili uzmanlar ve gözlemciler de onunla hemfikirdi. Soğuk Savaş sırasında fetih ve bölgesel güç çağının düşüşte olduğuna daha da ikna oldular.

Fakat bu çalışmadan kırk bir yıl sonra, 2022'de tarih onları haksız çıkardı. İmparatorluk fikri yok olmadı hatta hızlı bir şekilde geri dönüyor.

Çin'den Türkiye'ye ve Rusya'a kadar bu modeli ortaya koyan bu güçleri artık yok göremeyiz. Artık Batı çok kutuplu bir dünyanın ortaya çıktığını görmek ve dikkate almak zorunda.

Kuşkusuz Batı, son birkaç on yılda yükselen bu güçlerin farkında ve kuşkusuz ABD ve Avrupa'nın küresel bir değişimden dolayı uygulamak istediği planları var. Fakat bu planlar anlaşılıyor ki; Batı karşıtı söylemle hareket eden Rusların, Çinlilerin ve Türklerin neo-emperyal hırslarını hesaba katılmadan yapıldı.

Rusya, eski Sovyet cumhuriyetlerinin egemenliğini hiçbir zaman tam anlamıyla tanımadı. 1991'de Moskova, Moldova'dan Orta Asya'ya ve Baltık ülkelerinden Kafkasya'ya kadar geri adım atmak ve kabul etmek zorunda kaldı ama karşıt olarak gizli bir hedef geliştirdi: Vladimir Putin'in hedefi, “20. yüzyılın en kötü jeopolitik felaketi” olarak gördüğü Sovyetler Birliği'ni yeniden inşa etmek.

Putin'in tek bir amacı var: Yeni Rusya'nın üstün çıkarları adına Doğu'daki egemenlikleri zayıflatmak için her şeyi yapmak veya Rusya'nın varlığından kurulan tek bir bölgeye dayanan zihinsel ve ardından fiziksel bir harita olan “Novorossia”. Yani tüm eski Sovyet bölgesi.

Örnek olarak bu Rusya, 2020 Karabağ Savaşı'ndaki Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki çatışmayı, "Batı'ya karşı bir Avrasya ideali" adına Türkiye ile işbirliği yaparak sonuçlandırdı.

Ve bunun için "Batı'ya karşı Avrasya ideali" doğrultusunda; Rusya İmparatorluğu'nun Ukrayna'da, Kafkasya'da ve Orta Asya'da geri dönüşü, Osmanlı İmparatorluğu'nun Afrika, Balkanlar ve Orta Asya'da geri dönüşü imparatorlukların geri dönüş tehlikesi olarak görülebilir.

Ayrıca Ekim ortasında Komünist Partinin (ÇKP) 20. Kongresini yapan Çin, aynı mantıkla Çin Denizi'nde ve Xi Jinping'in güç konsolidasyonunun merkezinde yer alan mesele olan Tayvan'a doğru ilerliyor.

Ancak yavaş yavaş oluşan bu Batı sonrası dünya, yükselen güçlerin bir ittifakı değil. Aksine, münhasıran ortaklıklara açık bir dünyanın yansımasıdır ve ittifaklardan çok daha esnek bir yaklaşımdır.

İmparatorluğun bu dönüşü, her şeyden önce doğuda bir güç yükselişinin ortaya çıkışına işaret ediyor.