gdh'de ara...

Küresel SİHA gücü: Türkiye

National Interest (ABD) | Analiz

💢Türkiye’nin küresel bir İHA gücü olarak yükselişi Soğuk Savaş sonrası düzen için oyunun kurallarını değiştirdi.

💢Modern savaşta devrim yaratan Türk İHA'ları birçok önemli bölgedeki jeopolitik dinamikleri de etkiliyor.

1. resim
11.05.2022

Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ilk günlerinden bu yana Türkiye, çatışmayı etkileyen ana aktörlerden biri haline geldi. Ankara, Moskova’yı açıkça eleştirdi, Boğaziçi ve Çanakkale’yi savaş gemilerine kapattı ve Ukrayna’ya siyasi ve askeri yardım sağlamaya devam etti. Ayrıca Türkiye’nin Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne sürekli desteği ve Ankara’nın 2014 yılından bu yana Kırım Tatar azınlığının haklarını savunması da Kremlin’i büyük ölçüde rahatsız etti.

Avrupa’nın çeşitli ülkeleri başta enerji sektörü olmak üzere Moskova’ya olan bağımlılıklarından vazgeçmek istemezken, Türkiye 2018 yılı itibarıyla Ukrayna’ya Bayraktar TB2 insansız savaş hava aracı sağlamaya başladı.

Bayraktar TB2’ler özellikle Libya, Suriye ve Karabağ’da etkisini ispatladı. İkinci Karabağ Savaşı sırasında Bayraktar TB2’ler “Karabağ’ın fatihi” olarak adlandırıldı. Bayraktar TB2’lerin Ukrayna ordusu tarafından ilk kullanımı ise 26 Ekim 2021’de Donbas bölgesinde gerçekleşti. O zamandan beri TB2’ler Ukrayna’da da ulusal ve uluslararası bir fenomen haline geldi.

Türkiye’nin küresel bir SİHA gücü olarak yükselişi

Türkiye’nin küresel bir insansız hava aracı gücü olarak yükselişi, sadece son birkaç yılın en önemli jeopolitik gelişmelerinden biri değil, aynı zamanda Soğuk Savaş sonrası düzen için oyunun kurallarını değiştiren bir unsur olarak da adlandırılabilir. Modern savaşta devrim yaratan Türk insansız hava araçları, birçok önemli bölgedeki jeopolitik dinamikleri de etkiliyor.

Uygun fiyatlı ama etkili insansız hava araçlarının geliştirilmesi ve üretimi, diğer birçok faktörle birlikte, bazı uzmanların değerlendirdiği gibi, büyüyen çok kutuplu bir dünyada bir bölgesel güç olarak statüsünü sağlamlaştırmasına yardımcı oldu. Ayrıca Türkiye’de inşa edilen İHA’lar, birçok bölgesel aktörün kendi iç ve dış sorunlarını bağımsız olarak çözmesine olanak sağladı.

Bayraktar TB2’nin şu ana kadar mevcut kullanıcılarının; Türkiye, Katar, Libya, Ukrayna, Azerbaycan, Fas, Türkmenistan, Etiyopya ve Kırgızistan’ı olduğu biliniyor ve Nijer de yakında ilk Bayraktar TB2’lerini alacak.

Şu anda resmi açıklamalara göre on yedi ülkede hizmet veren Bayraktar TB2, bu tarihe kadar ticari olarak en başarılı İHA olarak dikkat çekiyor. Türkiye’nin birçok ülke ile imzaladığı yeni ihracat anlaşmalarının da, Bayraktar TB2’nin önümüzdeki yıllarda diğer İHA’lara göre liderliğini daha da genişletmeye devam edeceğini gösteriyor.

Bazı uzmanlar Türkiye’nin Rusya ve Ukrayna’ya karşı tutumunu bir “denge” politikası olarak görse de, Ankara Kiev’e askeri teçhizat ihraç etmeye devam ediyor ve proaktif olarak Ukraynalıları destekliyor. Türkiye aynı zamanda bir dizi ekonomik ve jeopolitik nedenden dolayı Rusya ile ilişkilerini de sürdürmeye çalışıyor.

Batı kaprisi ve Bayraktar

Türk SİHA’ları ve çatışmalarda aldığı rol dünyada değişik tartışmalara yol açtı. Özellikle 2020 Karabağ Savaşı sırasında ve sonrasında Ankara, insansız hava aracı kullanımı ve satışı nedeniyle sert eleştirilere maruz kaldı ve uluslararası insan hakları kuruluşlarından kınama aldı.

Hatta Bayraktar’a yedek parça tedarik eden birkaç firma Baykar ile işbirliğini durdurdu. Örnek olarak Bombardier Recreational Products, Bayraktar motorlarının teslimatını Ekim 2020’de askıya alırken, WESCAM firması da Türkiye’ye ihracatını Kanada Dışişleri Bakanlığı’nın talimatı ile sonlandırdı.

Diğer yandan Bayraktar SİHA’larının başarılı operasyonları, çok sayıda ABD’li milletvekilini de endişelendirdi.

ABD Temsilciler Meclisi’nin yirmi yedi üyesi Ağustos 2021’de ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’e bir mektup yazarak;

“Bu insansız hava araçları Kafkaslar, Güney Asya, Doğu Akdeniz, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’daki tartışmalı noktaları daha da istikrarsızlaştırma potansiyeline sahip” 

şikayetinde bulundu.

Ancak Bayraktarların Ukrayna’daki Rus saldırısına karşı harekatı, Batı’nın Türk yapımı İHA’lara yönelik söylemini ve eylemlerini değiştirdi.

Mart ayının başlarında, Kanada Başbakanı Justin Trudeau, ülkesinin Ukrayna’ya 50 milyon dolarlık yeni askeri ve insani yardım sağlayacağını duyurdu. Bu paranın bir kısmı, aynı hükümetin daha önce Türk şirketi için yasakladığı Ukrayna’nın Bayraktar TB2 silahlı insansız hava araçları için Wescam güvenlik kameraları satın almak için kullanıldı.

2020 yılında TB2’lerden, “Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın katil insansız hava araçları” olarak bahseden Alman Bild, söylemini iki yıl sonra aynı İHA’ları “umut silahları” olarak değiştirdi.

2020’deki İkinci Karabağ Savaşı’nda Ermenistan’a karşı Türkiye’nin Azerbaycan’a askeri desteği “Türkiye’nin Kafkas Macerası” olarak tanımlandı ve NATO için bir tehlike olarak değerlendirildi.

Batı medyasının ve siyasi çevrelerin retoriğinde, Fas’tan Katar’a uzanan jeopolitik bir alanda etkisini yayan Türkiye’nin, insansız hava aracı gücüne yönelik değerlendirmede hızlı değişimlerin başka örneklerini görmek mümkün.

Türkiye’ye yönelik güncel jeopolitik gelişmelere uygun olarak sürekli değişen Batılı söylem ve politikalar, Türkiye ile karşılıklı anlayışın tesis edilmesinin önündeki en büyük engel olabilir.

National Interest’de yayımlanan analiz gdh.digital tarafından çevrilmiştir.

Tartışma