Türkiye ile barışmak İsrail'in çıkarına

İsrail Başbakanı Naftali Bennett, Yemen'de İran destekli isyancıların BAE'ye düzenlediği son saldırının ardından Abu Dabi Veliaht Prensi Muhammed bin Zayed Al Nahyan'a başsağlığı diledi. Bu, bizlere Ortadoğu'da yaşanan dönüşümü hatırlatan son gelişme.

Aslında, İsrail'in Arap devletleriyle yaptığı dönüm noktası niteliğindeki normalleşme anlaşmaları, bir hükümetten diğerine yapılan açıklamaların çok ötesine uzanıyor. İster üst düzey ticari işbirlikleri, isterse yeni ortaya çıkan kişisel ilişkiler yoluyla olsun, Abraham Anlaşmaları barışa bir şans vermenin değerini güçlü bir şekilde göstermiştir.

Şimdi ise İsrail ve Türkiye, yeniden barışa yönelik harekete geçmenin işaretlerini veriyor. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan geçen hafta, Cumhurbaşkanı Isaac Herzog'un önümüzdeki ay Türkiye'yi ziyaret etmesinin beklendiğini söylerken, Bennett'in Kudüs ile Ankara arasındaki bağlara "olumlu bir yaklaşımı olduğunu" da kaydetti. Erdoğan ayrıca, İsrail-Türkiye enerji anlaşması olasılığını da gündeme getirdi.

Erdoğan'ın yorumlarından iki gün sonra İsrail Dışişleri Bakanı Yair Lapid, Türk mevkidaşı Mevlüt Çavuşoğlu'ndan koronavirüs nedeni ile bir geçmiş olsun telefonu aldı.

Ayrıca Erdoğan, Aralık ayı sonlarında İslam devletlerinde görev yapan Haham liderleriyle sürpriz bir toplantı yaptı ve bildirildiğine göre hahamlara, antisemitizmi “insanlığa karşı bir suç” olarak nitelendirdi.

Bu açıklamalar, Erdoğan'ın İsrail'e yönelik sert eleştirileri ve İsrail-Türkiye ilişkilerinin bozulmasını tetikleyen 2010 Gazze filosu olayından bu yana en önemli ve dikkat çekici söylemleridir.

2016'da bir uzlaşma anlaşmasına varılmasına rağmen, Kudüs ve Ankara, İsrail'in BAE, Bahreyn, Sudan ve Fas ile yeni gelişen ilişkilerine benzeyen sıcak bir barış sağlayamadı. Son olarak Mayıs 2021'deki 11 günlük çatışma olmak üzere Gazze'deki her tırmanış, İsrail-Türkiye gerginliğini artırıyor ve görünüşe göre ülkelerin yakınlaşma çabalarını sekteye uğratıyor.

Bu nedenle İsrail'in Türkiye ile arasını düzeltmekten şüphe duymaya devam ettiği bildiriliyor. Bir dereceye kadar şüphecilik anlaşılabilir. Ancak Ortadoğu'da değişen dinamikler şu soruyu soruyor: Barışa neden bir şans vermiyorsunuz?

İsrail ve Türkiye ile yakın işbirliği Güney Kafkasya ülkesi Azerbaycan aracılığı ile yapılabilir. Azerbaycan, İsrail-Türkiye anlaşmasını kolaylaştırmada kilit bir rol oynayabilir. Azerbaycan, hem Türkiye hem de İsrail ile güçlü ilişkileri olan ender bir ülke olarak bu barış sürecinde rahat bir ortam yaratma potansiyeline sahiptir.

Nisan 2021'de Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in dış politika danışmanı Hikmet Hajiyev, Bakü'nün Türkiye ve İsrail ile üçlü bir zirveye ev sahipliği yapmaya hazır olduğunu belirterek,

ifadelerini kullanmıştı. Hajiyev, Azerbaycan'ın İsrail ve Türkiye'nin “benzer çıkarları paylaştığına” inandığını da sözlerine eklemişti.

Yahudiler Türkiye'de 2000 yılı aşkın bir süredir yaşıyorlar. Ve son yıllardaki diplomatik gerilimlere rağmen Tel Aviv ve Ankara, Kasım 2021'de aylık olarak tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 595 milyon dolara ticaret rakamına ulaşarak ekonomik ilişkilerini sürdürdü.

İsrail ve destekçileri, Türkiye ile barışa bir şans vererek, bölgenin süregelen dönüşümüne güvenoyu vermiş olacaklardır. Barışa neden bir şans vermiyorsunuz?

İsrail Jerusalem Post'da yayımlanan analiz gdh.digital tarafından çevrilmiştir.