Türkiye Orta Asya'da varlığını genişletiyor

Moskova'nın Şubat ayında Ukrayna'yı işgalinden bu yana, Orta Asya hükümetleri Rusya'ya olan bağımlılıklarını sınırlamaya ve savaşın bölgelerine getirdiği ekonomik yansımalarıyla boğuşmaya çalışıyorlar.

Bu durum, Orta Asya ile uzun süreli bağları olan Çin ve Türkiye için yeni fırsatlara kapı açtı.

Türkiye yakın zamanda Orta Asya'daki varlığını artırdı, ticaret ve savunma anlaşmaları imzaladı, silah satışlarını hızlandırdı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kazakistan ve Özbekistan'daki mevkidaşlarıyla toplantılar gerçekleştirdi.

Bu arada Çin, bölgedeki güvenlik çıkarlarını gözeterek ve enerji ihracatına ve değerli madenlere erişim sağlayarak on yıllar önce belirlediği rotayı izlemeye devam etti. Ayrıca diplomatik angajmanını hızlandırdı ve söylemini sertleştirdi.

Washington'daki National Defense University'den Erica Marat RFE/RL'ye verdiği demeçte;

tespitini yapıyor.

Kremlin, Orta Asya başkentleri üzerinde hâlâ güçlü bir etkiye sahip ve hükümetler Rusya'yı eleştirmemeye dikkat ediyor. Ancak, aynı zamanda kendilerini uzaklaştırmak için de harekete geçtiler ve özellikle olumsuz bölgesel ekonomik tahminler ile karşı karşıya kaldıklarında Moskova'ya alternatif ortaklar yeni ülkeler bulmaya hevesliler.

Kazakistan, 5 Haziran'da cumhurbaşkanlığının yetkilerini azaltacak ve eski Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in nüfuzunu ortadan kaldıracak bir anayasa referandurumu gerçekleştirdi. Değişiklikler, ülkede Ocak ayında yaşanan şiddetli huzursuzluk ve mevcut Cumhurbaşkanı Tokayev ile Nazarbayev arasındaki perde arkasında belirsiz bir siyasi mücadele sonrasında geldi.

Tokayev, eleştirmenler yeni anayasanın Kazakistan'ın otoriter sisteminin doğasını değiştirmeyeceğini söylese de, değişikliklerin cumhurbaşkanının akrabalarının hükümet görevlerinde bulunmalarını engelleyerek gelecekteki adam kayırmacılığını sınırlamayı amaçladığını söyledi.

Bölge konusunda uzman analistlerden olan Luca Anceschi;

açıklamasında bulunuyor.

Ankara etkisini yükseltiyor

Bölgesel değişiklikler ve Rusya'nın değişen kaderi arasında Türkiye, Orta Asya'yda yeni hamleler yaptı.

Mart ayında Erdoğan, Özbekistan'a yaptığı iki günlük geziyi tamamladı. Erdoğan geziden 10 anlaşma ve Taşkent ile yıllık ikili ticaret hacmini 10 milyar dolara çıkarma taahhüdü ile ayrıldı. Benzer bir rakam, Toqaev'in hem Ankara hem de Nur-Sultan'ın yeni bir ilişkiler çağını müjdelediği 10 Mayıs'ta Türkiye'ye yaptığı resmi ziyarette de tekrarlandı.

Tiflis'teki Avrupa Üniversitesi'nden ve Düşünce Kuruluşu Geocase'in Orta Doğu araştırmaları direktörü Emil Avdaliani, RFE/RL'ye verdiği demeçte,

ifadelerini kullanıyor.

Türkiye, Orta Asya'da uzun süredir varlığını sürdürüyor. Özellikle Azerbaycan'daki 2020 Dağlık Karabağ savaşında kesin bir avantaj sağlayan ve şu anda Ukrayna kuvvetleri tarafından kullanılan insansız hava araçları gibi unsurlar Türkiye'nin sert güç imajını güçlendirmeye yardımcı oldu.

Türkmenistan, Türk silahlarının özellikle Bayraktar TB2 dronlarının uzun süredir müşterisi ve Kırgızistan da Tacikistan ile bir sınır çatışmasının ardından 2021'de Türkiye'den bu İHA'ları satın aldı.

Ama belki de Orta Asya ve Türkiye'nin birbirine sağladığı en büyük fırsat ticaret.

Ankara'nın Rusya, Çin veya Amerika Birleşik Devletleri ile karşılaştırıldığında ekonomisinin boyutu ve elindeki kaynaklar daha kısıtlı. Ancak şu anda bölgede daha büyük bir Türk rolü memnuniyetle karşılanıyor ve Ukrayna işgalinin ardından Rusya'nın bıraktığı boşluğu Türkiye'nin doldurması bölge ülkeleri tarafından büyük kabul görüyor.

Türkiye, Batı Çin'den Orta Asya ve Rusya üzerinden Avrupa pazarlarına mal taşıyan Çin'in “Kuşak ve Yol Girişimi” projesi boyunca, Rusya'nın rolüne uygun bir alternatif olarak kendisini konumlandırmaya çalışıyor.

Rusya'ya yönelik yaptırımların artık bu rotayı kesmesiyle Türkiye, Rusya'yı baypas etmenin en uygun yolu olabilir.

RFERL'de yayımlanan analiz gdh.digital tarafından çevrilmiştir.