Forbes: Ukrayna’daki elektrik şebekelerine bağlanma sıkıntısı yatırımcıları zora sokuyor

Gazeteye göre Ukrayna'nın, ileride kurulacak drone fabrikasını elektriğe bağlamak için Baykar'dan 10 milyon dolar talep ettiği bilgisi doğru değil. Yine de ülkede elektrik şebekeleri ile ilgili bu tarz bir sorun var.

Ukrayna'da elektrik ağına bağlanmanın ne kadara mal olduğunu biliyor musunuz? 10 milyon dolar. 

Baykar Savunma CEO'su Haluk Bayraktar, gazeteci Natalia Moseychuk'a 24 Ocak'ta yayınlanan bir röportajında Ukrayna'da bağlantı kurmanın iki yıl süreceğini söylemişti. 

Baykar, geçen yıl Ukrayna'da 30.000 metrekarelik bir araştırma ve üretim merkezi kurma planını açıkladı. 300'den fazla uzmanın çalışacağı fabrikada Bayraktar TB2 insansız hava aracının yanı sıra Kızılelma ile Akıncı'da üretilecek. Tesisin inşa süresi yaklaşık iki yıl olacak.

Bayraktar ile ilgili açıklamalar, uzun yıllardır elektrik şebekesine bağlantıda yaşanan sorunlardan şikayetçi olan Ukraynalı yatırımcıları ayağa kaldırdı. Baykar CEO'sunun sözleri, yetkililerin Ukrayna'nın yatırım çekiciliğini artırmaya yönelik reklam çabalarının boşa olduğunu gösterdi. Baykar olayında çıkan maliyet, büyük olasılıkla devlet kurumları veya enerji şirketleri tarafından herhangi bir yolsuzluk olmadan, sistematik bir sıkıntıydı.

31 Ocak'ta Enerji Bakanlığı, durumu çözmek için Baykar, Ukrenergo devlet şirketi, DTEK enerji holding ve NEURC temsilcileriyle bir toplantı yaptı.

Ukrayna Enerji Bakanlığı'ndan bir yetkili Forbes'a "Türk şirketinin temsilcileri Ukrayna'ya karşı herhangi bir iddiaları olmadığına dair güvence verdi." dedi. Toplantının ayrıntılarını bilen büyük bir enerji şirketinin yöneticisi Forbes'a verdiği demeçte, şirket yetkilileri açıklamalarının Ukrayna'nın itibarına zarar verebileceği için de özür dilediğini söyledi.

Baykar ise Forbes'tan gelen bir talebe yanıt vermemişti.

Baykar'ın elektrik şebekelerine bağlanmasının maliyeti nedir?

Kasım 2022'de Baykar, gelecekteki fabrikayı ağa bağlamak için teknik koşullar elde etmek üzere Ukrenergo, DTEK ve Ukrzaliznytsia'ya başvurdu. Bu üç şirket, seçilen lokasyondaki üretimi birbirine bağlayabilecek konumda.

Baykar, başlangıçta sadece Kiev bölgesinde bir fabrika kurmayı planladı, daha sonra aynı sahaya bir kısmı drone üretim tesisi olacak büyük bir teknopark kurmaya karar verdi. Buna göre, Enerji Bakanlığı'ndaki kaynak, bağlantı için öngörülen gerekli gücün iki katına çıktığını söylüyor.

Yüksek kapasiteye ek olarak, başka bir zorluk daha var bu da şirketin üretim yapmayı planladığı yer.

Baykar, önemli trafo merkezlerinden ve elektrik hatlarından uzak bir mesafede bir teknopark inşa edecek.

Enerji Bakanlığı'ndan bir kaynak, Baykar'ın gelecekteki üretimi birbirine bağlamak için 110 kW'lık bir trafo merkezi inşa etmesi, mevcut trafo merkezini modernize etmesi ve 10-12 km'lik enerji nakil hatları döşemesi gerektiğini söylüyor.

Baykar, projenin maliyetini tahmin etmek için adı açıklanmayan bir müteahhitten hizmet istedi. Büyük bir enerji şirketinin yöneticisi, yüklenicinin Ukrenergo tarafından sağlanan özellikleri kullandığını söylüyor.

Bu özel şirket, işin maliyetini 10 milyon dolar olarak tahmin etti ve zaman çerçevesi iki yıldı. Enerji Bakanlığı'ndan bir yetkili, "Ukraynalı enerji şirketlerinin hiçbiri böyle bir hesaplama yapmadı ve Baykar'a 10 milyon dolarlık bir çek vermedi" dedi.

Hükümette yakın bir Forbes kaynağına göre, bu işlerin hacmi ve karmaşıklığı dikkate alındığında maliyeti yaklaşık 8 milyon dolar.

Şebeke bağlantı sisteminin reformundan sorumlu olan 2019-2020 Enerji Bakanı danışmanı Oleg Palaida, beyan edilen iş miktarının milyonlarca dolar olduğunu söylüyor. "Tam maliyet ancak bir fizibilite çalışmasından veya ön tasarım çalışmasından sonra belirlenebilir" diyor.

Birkaç yıllık bağlantı sorunu

Yeni işletmelerin Ukrayna'daki elektrik şebekelerine bağlamanın karmaşıklığı ve yüksek maliyeti, iş dünyası için en acil konulardan biridir.

Benzer bir yüksek profilli vaka, 2019'da Vinnitsa oblenergo'nun tesisini şebekeye bağlaması için Avusturyalı şirket başkanına 1,6 milyon avroluk bir çek verdiği zaman yaşandı .

Esasında enerji sektörü Ukrayna'daki yatırım faaliyetlerinin en önemli engellerinden birisi.

Yetkililer ise bunu yalanlıyor. Oleg Palaida, bazı ülkelerde yatırımcıların ilgisini çekmek için bağlantı maliyetinin bir kısmını veya tamamını devletin üstlendiğini açıklıyor. Diğerlerinde ise bağlantı bedeli nihai tarifeye dahil oluyor. Yetkili, "Maalesef şu anda Ukrayna'da bir savaş var ve bu tür işleri kamusal olarak karşılayamayız" dedi.

Bu elektrik şebekesi sıkıntısı Ukrayna'nın iş piyasasında 190 ülke arasında 120-130. sırada yer almasına neden oldu.

Enerji Bakanlığı'ndan üst düzey bir yetkili, çoğu özel sektöre ait olan bölgesel enerji düzeyinde sorunlar çıkabileceğini söyledi. "Şimdi bakanlık, regülatörle birlikte bölgesel elektrik şirketlerinde işleri düzene sokmak için çalışıyor" dedi.