1.000'inci F-35 savaş uçağının üretimi tamamlandı

Ancak bu başarı, Tech Refresh-3 (TR-3) donanım konfigürasyonunun geliştirilmesi ve test edilmesiyle ilgili devam eden sıkıntılar nedeniyle karmaşık bir hal almıştır.

TR-3, F-35'in toplu olarak Blok 4 olarak bilinen gelecekteki yeteneklerinin temelini oluşturmaktadır. TR-3 ile ilgili gecikmeler, F-35'lerin inşa edildikten sonra bu özellikler için bekletildiği ve teslim edilmediği anlamına gelmektedir. Bu durum 1.000'inci F-35 için de geçerlidir.

Lockheed Martin, F-35 üretimiyle ilgili şunları kaydetti:

"F-35'leri hızla üretmeye devam ediyoruz ve nihai üretim sürecinin çeşitli aşamalarında jetlerimiz var. Bu jetler gerekli TR-3 donanımını aldıktan ve nihai TR-3 yazılımı hazır olduktan sonra, teslim edilene kadar park etme de dahil olmak üzere üretim sürecine devam edecekler."

Ne olursa olsun, 1.000 sınırına ulaşmak, zaman zaman önemli ölçüde zorlanan tartışmalı program için gerçekten büyük bir başarı.

Ocak ayı başı itibariyle F-35 girişimi 773.000'den fazla uçuş saati gerçekleştirmiş, dünya çapında 14 uçuş servisinde 2.280'den fazla pilot ve 15.400 bakım görevlisi eğitmiş ve toplam 469.000'den fazla sorti uçmuştur.

Şu anda F-35 birimlerine ev sahipliği yapan ya da yapabilecek 32 üs ve 11 gemi bulunmaktadır. Şu an itibariyle, uluslararası Müşterek Taarruz Uçağı (JSF) programına katılan tam 17 ülke bulunmaktadır.

F-35'e yönelik talep hiç bu kadar yüksek olmamıştı. Son jeopolitik olaylar ve değişen tehditler siparişleri artırdı. Yeni müşteriler veya daha fazla jet siparişi veren mevcut müşteriler için TR-3 jetlerini ve potansiyel olarak Blok 4 yeteneklerini almak önemli bir değer olacaktır. Geçmiş versiyonlara kıyasla çok daha olgunlaşmış, kabiliyetleri ve büyüme potansiyeli büyük ölçüde artmış bir uçak teslim almış olacaklar.

Blok 4, çok daha geniş işlem gücü, yeni ekranlar, gelişmiş soğutma, yeni EOTS ve DAS elektro-optik sensörler ve F-35'in potansiyelini gerçekten ortaya çıkaracak bir dizi ek silah dahil olmak üzere birçok yeni özellik içerecektir. Her şeyin ötesinde, jetin yeni radar ve elektronik harp paketi uçağa en büyük desteği verecek. Hava Muharebe Komutanlığı'nın en üst düzey üniformalı subayına göre Blok 4'ün getireceği en büyük avantaj tek başına elektronik harp yönüdür.

Mevcut sorun, F-35'lerin Blok 4 yükseltmelerinin çeşitli taleplerini karşılamak için toplu olarak TR-3 olarak adlandırılan yeni bir donanım omurgasına ve ilgili temel yazılıma ihtiyaç duymasıdır. TR-3'ün geliştirilmesinde çok sayıda gecikme yaşanmış ve yaşanmaya devam etmektedir.

F-35 programının mevcut test jeti filosunun yaşının giderek artması ve özellikle yerdeki yazılım laboratuvarları açısından mevcut test altyapısındaki diğer sınırlamalar bu sorunları daha da derinleştirmiştir. TR-3 omurgasının bir versiyonuna sahip bir F-35 test jetinin ilk uçuşu Ocak 2023'te gerçekleşmiştir ve toplam altı Müşterek Taarruz Uçağı ile özel bir TR-3 test gücü oluşturma çabaları devam etmektedir.

Defense News'e göre Aralık ayı itibariyle TR-3'ün geliştirilmesinin bu yılın Nisan ve Haziran ayları arasında tamamlanması bekleniyor. Eğer bu takvim tutarsa, bu çalışma beklenenden bir yıl ila 18 ay sonra tamamlanmış olacak.

Gecikmeler F-35 programı için önemli ek maliyetler anlamına da gelmektedir. Aralık ayında Temsilciler Meclisi Silahlı Hizmetler Komitesi'nde yapılan bir oturumda New Jersey'den Demokrat Temsilci Donald Norcross, TR-3 ile ilgili sorunların 1 milyar dolarlık bir maliyet aşımına yol açtığını söyledi. Hükümet Sorumluluk Ofisi'ne (GAO) göre, F-35 programının 2070'lerde beklenen yaşam döngüsünün sonuna kadar tahmini tam maliyeti şu anda yaklaşık 1.7 trilyon dolar civarında.

Geçtiğimiz ay Temsilciler Meclisi Silahlı Hizmetler Komitesi'nde yapılan oturumda, F-35 Ortak Program Ofisi'nin (JPO) şu anki başkanı Hava Kuvvetleri Korgenerali Michael Schmidt, TR-3'te daha fazla gecikme yaşanmaması olasılığı konusunda iyimser görünmüyordu.

"Gördüğümüz istikrar sorunlarıyla ilgili olarak, bunlar üzerinde çalışıyoruz. ... Keşke laboratuarda bir şey yaptığımda havada da bu şekilde görüneceğini bana kanıtlayan tüm çözümlere sahip olsaydım," dedi Schmidt toplanan yasa koyuculara. "Stabilite sorunlarına yönelik bir dizi çözümümüz var. Burada stabil, yetenekli, bakımı yapılabilir bir uçağa ulaşacağız."

Bununla birlikte, "veriler bana baharın ortasında olacağını söylüyor, ancak altı ay önce daha olumlu bir yanıt alabilirdim ... bu yüzden süper sağlam bir 'size bu tarihi garanti edebilirim' diye bir şey yok" diye ekledi.

TR-3 paketinin geliştirilmesinin tamamlanmasının ardından, bu iyileştirmelerin mevcut jetlere entegre edilmesi gerekecektir. F-35 programı, Müşterek Taarruz Uçağı'nın tüm varyantlarına güç veren Pratt & Whitney F135 motorlarının yanı sıra Blok 4 yeteneklerini etkinleştirmek için kritik öneme sahip olacak güç ve termal yönetim sistemlerine yönelik yükseltmeleri de ayrıca takip etmektedir. F135 motorunu çevreleyen sorunlar çok sıcak bir tartışma konusu haline gelmiştir.

Bu arada, ABD ordusu TR-3 sorunları çözülene kadar yeni F-35'leri kabul etmeyeceğini açıkça belirtmiştir.

Bunun nedeni, donanım ve temel yazılım güvenilir bir şekilde çalışana kadar jetler üzerinde gerekli kontrol uçuşlarının yapılamayacak olmasıdır.

Dolayısıyla, en azından birkaç ay daha, 1.000'inci F-35 ve diğerleri, TR-3'ün temel yükseltmeleri üzerindeki çalışmaların tamamlanmasını beklemek üzere park halinde kalmaya devam edecekler.