9 Şubat: Dünya Sigarayı Bırakma Günü
Sigaraya bağlı hastalık ve ölümlerin artması üzerine 1987 tarihinden itibaren tütünle mücadele konusunda küresel düzeyde çalışmalar yürütülüyor.
Dünyada her yıl 8 milyondan fazla kişi tütün ürünü kullanımından kaynaklı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybederken bu sayının, gelecek 8 yılda iki katına çıkacağı tahmin ediliyor.
Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ) girişimiyle, sigaranın zararlarını önlemek, kullanımını azaltmak ve toplumsal farkındalık oluşturmak amacıyla her yıl 9 Şubat, "Dünya Sigarayı Bırakma Günü" olarak anılıyor.
Sigaraya bağlı hastalık ve ölümlerin artması üzerine 1987 tarihinden itibaren tütünle mücadele konusunda küresel düzeyde çalışmalar yürütülüyor. DSÖ'nün 2021 verilerine göre, dünya genelinde yaklaşık 1,5 milyar insan sigara içiyor ve 2025'te bu rakamın 1,7 milyara ulaşacağı sanılıyor.
Tütün kullanımında yaş ortalaması 46 yaş ve üstü. Bu ortalama, erkeklerde 45-54, kadınlarda ise 55-64 yaş grubu olarak belirtiliyor.
Dünyada her yıl 8 milyondan fazla kişi tütün ürünü kullanımından kaynaklı kalp krizi, kanser, damar hastalıkları, hipertansiyon ve solunum yolu hastalıkları gibi nedenlerle hayatını kaybediyor. Bu can kayıplarından 1 milyondan fazlası ise sigara dumanına maruz kalmaktan kaynaklanıyor.
Sigara kaynaklı ölümlerin gelecek 8 yılda iki katına çıkması öngörülüyor.
Sigara kullanım oranları ülkelerin ve bölgelerin gelişmişlik düzeyine göre farklılık gösteriyor. Verilere göre, dünyada 1 milyarın üzerinde aktif sigara kullanıcısı var ve bunların yüzde 84'ü gelişmekte olan veya az gelişmiş ülkelerde yaşıyor.
Türkiye’de 15 milyon insan sigara kullanıyor
Türkiye’de her yıl 100 bin kişi tütün kullanımından kaynaklı hastalıklardan dolayı hayatını kaybediyor.
TÜİK'in açıkladığı veriler göre, Türkiye'de 15 milyondan fazla kişi sigara tüketiyor. Her gün tütün kullanan 15 yaş ve üzeri bireylerin oranı, 2016'da yüzde 26,5 iken, 2019'da yüzde 28’e çıktı.
Türkiye’de 35-44 yaş grubu erkeklerin yüzde 52,9'u, aynı yaş grubundaki kadınlarınsa yüzde 24,1'i her gün sigara kullanıyor.
En çok tütün kullanan ülkeler
Dünyada en yüksek sigara içme oranları Güneydoğu Asya ve Balkan ülkelerinde bulunurken Batı Avrupa ve Amerika’da bu oran daha düşük görülüyor.
Birçok Güney ve Güneydoğu Asya ülkesinde, sigara içme oranı erkekler arasında daha yüksek. Örneğin Endonezya'da erkeklerin sigara içme oranı yüzde 76,2 iken, kadınlarda bu oran sadece yüzde 3,6.
Kanser riski
Sigara kullanan her 7 kişinin 1'i akciğer kanserine yakalanıyor. Akciğer kanseri DSÖ tarafından önüne geçilebilir bir hastalık olarak kabul ediliyor. Bu durumda en etkili yöntem tabii ki sigaraya hiç başlamamak… Başlamışsak ise bir an önce bırakmak.
Bugün 'Dünya Sigarayı Bırakma Günü'nde sağlıklı bir hayat için yeni bir adım atabilirsiniz.
Sigarayı nasıl bırakabilirim?
- Önce kesin bir karar verin ve ertelemeyin, hemen başlayın.
- Bırakmak için nedenlerinizi bir kağıda yazın.
- Çevrenize sigarayı bıraktığınızı söyleyin.
- Kendinize ve iradenize güvenin.
- Beyninize buna inandırın. Dışardan takviyeler almak mümkün ancak bunu sadece kendi gücünüzle yapabileceğinizi unutmayın.
- Sabırlı olun.
- Çay ve kahveden uzak durun.
- Bol su için.
- Sakız çiğneyin.
- Elinizde kalem çevirin.
- İçmediğiniz ilk gün kendinizi kutlayın.
- Yürüyüş yapın.
- Sigara içilen ortamlarda bulunmamaya gayret edin.
- Bıraktıktan sonra çevrenizde sigara içen insanları bu konuda teşvik edin.
Sigarayı bıraktıktan sonra vücuttaki değişiklikler
- İlk 20 dakikada nabız, kan basıncı ve vücut ısısı normale döner
- 24 saatten sonra kanda karbonmonoksit gazı azalır.
2 hafta - 3 ay
- Efor kapasitesi artar.
- Öksürük azalır.
- Soluk alıp verme kolaylaşır.
- Koku ve tat alma duyuları düzelir.
- Bağışıklık sistemi güçlenmeye başlar.
- Diş ve parmaklardaki sarı lekeler kaybolur.
1 yıl sonra
- 1 yılın sonunda kalp krizi riski %50 oranında azalır.
- Beyin kanaması ve bacaklardaki damar hastalığı riski %30-50 oranında azalır.
- Bronşit ve KOAH gibi solunum yetmezliğine yol açan hastalıkların ortaya çıkması engellenir.
5 yıl sonra
- Ağız, gırtlak ve yemek borusu kanseri riski yarı yarıya azalır.
10 yıl sonra
- Felç olma riski hiç sigara içmemiş biri ile aynı düzeye iner.
- İdrar torbası, böbrek ve pankreas kanseri riski azalır.
15 yıl sonra
- Kalp krizi riski, hiç sigara içmeyen biri ile aynı düzeye iner.