Antik Dacia sfenksindeki ‘gizemli’ yazıt deşifre edildi
19. yüzyılın başlarında keşfedilen bronz Dacia sfenks heykelinin üzerindeki yazıtın gizemi tam bir asır geçtikten sonra çözüldü.
Üçüncü yüzyıla tarihlenen bronz sfenks heykeli, günümüz Romanya’sına karşılık gelen bir Roma eyaleti olan Dacia’da keşfedildi.
Bununla birlikte, 19. yüzyılda keşfedildikten sonra, heykel 1848 civarında bir Avrupa kontundan çalındı. Sfenks hiçbir zaman bulunamazken, ayrıntılı bir çizimi hayatta kaldı.
Dacia, Romanya’nın eski adıdır ve tarih boyunca çeşitli grupların ve imparatorlukların egemenliğini görmüştür. Antik Çağ’da Dacia, Dacia Krallığı’nın bir parçasıydı ve daha sonra MS 106’da Roma İmparatoru Trajan tarafından fethedildikten sonra Roma İmparatorluğu’nun bir eyaleti oldu.
Bununla birlikte, 3. yüzyılda, Gotların ve diğer kabilelerin istilaları Roma kontrolünü zayıflattı ve MS 270 civarında Romalılar Dacia’dan çekildi. Daha sonra Dacia, çeşitli kabilelerin ve imparatorlukların egemenliği altına girdi.
Journal Mediterranean Archeology and Archaeometry dergisinde 30 Aralık’ta yayınlanan bir araştırmaya göre, sfenksin üzerindeki yazıt nihayet deşifre edildi ve kısa ama “olağandışı” bir şiir ortaya çıktı.
Bronz bir sfenks heykelinin kaidesinin etrafındaki yazıtın arkaik Yunan alfabesi kullanılarak yazıldığı tespit edildi. Bununla birlikte, Yunan alfabesinin fonetik değerleri, Yunanca’da anlamsız olan bir metni oluşturur. Bu nedenle, yazıtın anlamı, eserin 19. yüzyılın başlarında keşfedilmesinden bu yana bilim insanlarını şaşırttı.
Araştırmacılar, muhtemelen soldan sağa doğru okunduğu için başarısız oldular, bu da eski normlardan “olağandışı” bir ayrılma. Yazıcı büyük olasılıkla arkaik bir Yunan alfabesi kullanarak Yunanca dışında bir dilde bir şeyler ifade etmeye çalışıyordu. Arkaik Yunan alfabesinin fonetik değerleri, Proto-Macarca’da kısa bir ritmik şiir kaydeder.
İngilizce’ye çevrildiğinde, sfenks’e saygı duymak için bir emir olarak algılanabilecek “Bak, işte, ibadet: işte kutsal aslan” yazıyor.
Nebraska Üniversitesi’nde çalışma yazarı ve profesör olan Peter Revesz, McClatchy News’e verdiği demeçte, “Karakterler ilk başta gizemli görünebilir, ancak yansıtma fark edildiğinde, karakterler Yunan alfabesi harfleri olarak kolayca tanınabilir hale gelir, birkaçı daha arkaik bir biçimdedir” dedi.
Revesz, kodu çözülen şiirin dikkat çekici olduğunu çünkü “sfenks kültü, bugün birçok insanın aşina olduğu Roma tanrı ve tanrıçalarını içeren ana akım antik Roma mitolojisinin bir parçası değildi” dedi.
Revesz, bu sfenks heykelinin, Roma İmparatorluğu’ndaki kayıtların çok daha az olduğu bir azınlık dininin bazı kayıtlarını sağlaması bakımından benzersiz olduğunu vurguladı.