Avrupa Birliği savunma bütçesi için yaklaşık 400 milyar avro ayıracak

Rusya'nın Ukrayna'daki savaşı ve Donald Trump'ın Beyaz Saray'a dönüşü AB üzerinde yatırımları arttırma baskısı yaratırken Brüksel, harcama politikalarını değiştirerek on milyarlarca Euro'yu savunma ve güvenliğe yönlendirecek.

Politika değişikliği, bloğun ortak bütçesinin yaklaşık üçte biri ya da 2021'den 2027'ye kadar yaklaşık 392 milyar Avro için geçerli olacak.

Uyum fonları olarak adlandırılan bu fonların bugüne kadar sadece %5'i harcandı.

Mevcut kurallar uyarınca bu fonlar savunma teçhizatı satın almak ya da doğrudan orduyu finanse etmek için kullanılamaz, ancak insansız hava araçları gibi çift kullanımlı ürünlere yatırım yapılmasına izin veriliyor.

AB yetkililerine göre önümüzdeki haftalarda üye devletlerin başkentlerine, savunma sanayilerini ve tankların güvenli geçişini sağlamak üzere yol ve köprülerin güçlendirilmesi gibi askeri hareketlilik projelerini desteklemek üzere uyum fonlarını tahsis etmeleri için kurallar çerçevesinde artık daha fazla esnekliğe sahip olacakları bildirilecek.

Buna silah ve mühimmat üretiminin arttırılması için fon sağlanmasına izin verilmesi de dahil olacak, ancak bu silahların satın alınması için AB fonlarının kullanılmasına ilişkin yasak devam edecek.

Avrupa Komisyonu sözcüsü, askeri hareketlilik de dahil olmak üzere “bölgesel kalkınmanın geliştirilmesine yönelik genel misyona” katkıda bulunduğu sürece uyum fonlarının savunma sanayii için kullanılabileceğini söyledi.

Almanya konumu itibariyle Avrupa'daki askeri hareketliliğin kilit noktasını oluşturuyor ancak ulaşım altyapısı kötü durumda. Berlin Ekonomi Bakanlığı 2022 yılında ülkenin acilen yollar, raylar ve köprüler için 165 milyar Avro harcaması gerektiğini tahmin ediyordu. Almanya'nın 2027 yılına kadar 39 milyar Avro uyum fonu alması bekleniyor.

Bu hamle, Rusya'nın Ukrayna'yı geniş çaplı işgalinden bu yana askeri harcamalarını arttıran ve bazıları yabancı yatırımlarda düşüş yaşayan AB'nin doğu sınırındaki ülkeler tarafından da memnuniyetle karşılanacaktır.

Trump bu yılın başlarında NATO müttefiklerini, ittifak üyelerinin savunma harcamaları hedeflerini tutturamamaları halinde, başkan olarak Rusya'yı “ne isterlerse” yapmaya teşvik edeceği konusunda uyarmıştı.

Özellikle Polonya savunmaya daha fazla harcama yapması için komisyona baskı yapıyor. Varşova bu yıl GSYİH'sinin yüzde 4.1'ini orduya harcayarak NATO hedefinin iki katına çıktı ve 2025'te yüzde 4.7'ye ulaşmayı planlıyor.

AB ülkeleri, Covid-19 salgınının ardından sağlanan milyarlarca dolarlık kurtarma fonlarına öncelik verdikleri için bugüne kadar uyum fonlarından nispeten az harcama yaptılar. Bu fonların süresi 2026 yılında doluyor.

Polonya, emsallerine kıyasla uyum fonlarının nispeten büyük bir kısmını harcadı ancak hukukun üstünlüğüne ilişkin endişeler nedeniyle 2022 yılında Brüksel tarafından dondurulan fonlara erişemediği için mevcut bütçe döngüsünde geride kaldı.

Para akışı ancak Başbakan Donald Tusk'ın geçen yıl Aralık ayında göreve gelmesinden sonra başladı.

Bir yetkili, paranın yeşil ve dijital altyapı gibi diğer önceliklerden savunma sanayine kaydırılmasının komisyonun onayını gerektireceğini söyledi.

AB'nin yeni bütçe komiseri Piotr Serafin geçen haftaki onay oturumunda “Savunmaya daha fazla önem vermemiz gerektiği gerçeği, yeşil dönüşümü ya da uyumu unutmamız gerektiği anlamına gelmiyor” dedi.

Bölgesel yönetimler bu değişimin bölgesel kalkınma pahasına olabileceğinden ve finansmanın yerel yönetimlerden uzaklaşarak merkezileşmesi anlamına geleceğinden endişe ediyor.

Politikadaki bu değişim, önümüzdeki yıldan itibaren müzakere edilecek olan 2028'de başlayacak bir sonraki AB bütçesinde savunmaya daha güçlü bir şekilde odaklanmanın bir başlangıcı. Finlandiya eski cumhurbaşkanı Sauli Niinistö tarafından komisyon için hazırlanan yakın tarihli bir rapor, bütçenin %20'sinin savunmaya ayrılmasını savunuyordu.