Avrupa, daha Ukrayna'ya silah yetiştiremezken kendisini silahlandırabilir mi?

Rusya'nın ekonomisi Ukrayna'nınkinin yaklaşık 14 katı büyüklüğünde, ancak Ukrayna'nın müttefiklerinin birleşik kaynakları o kadar fazla ki kazanabilmesi gerekiyor.

Ancak çatışma üçüncü yılına girerken, Rusya'nın savunma sanayisi savaşı yavaş yavaş kendi lehine çeviriyor.

Hiçbir şey sorunu top mermilerinden daha açık bir şekilde göstermiyor. Ukrayna'nın yaz aylarındaki karşı saldırısının zirvesinde, günde yaklaşık 7.000 top mermisi kullanıyordu ki bu sayı Ruslardan çok daha fazlaydı.

Bu durum tersine döndü: Geçen aydan bu yana Ukrayna kuvvetleri günde 2.000 mermi kullanırken, Ruslar bunun beş katını ateşliyor.

Londra'daki bir düşünce kuruluşu olan RUSI'nin uzmanlarından Jack Watling bu ayın başlarında Batı'nın artık bir seçimle karşı karşıya olduğunu söyledi.

"Ya Ukrayna'ya ihtiyacı olanı verecek ya da Rusya'ya telafisi mümkün olmayan bir avantaj sağlayacak".

Hem Amerika hem de Avrupa Birliği yardım ulaştırmakta zorlanıyor. Washington'da 61 milyar dolar değerindeki askeri yardım Kongre'de bekletiliyor. Brüksel'de ise 50 milyar Avroluk (54 milyar Dolar) mali destek Macaristan'ın Rusya yanlısı lideri Viktor Orban'ın vetosuyla engelleniyor.

Ukrayna, Amerikan aşırı partizanlığının ve Donald Trump'ın düşmanlığının Pentagon'un desteğini giderek azaltacağından endişe ediyor. Bu da Ukraynalıları tamamen Avrupa'ya bağımlı hale getirebilir.

Şu ana kadar Avrupalılar fena iş çıkarmadı. AB ülkelerinin taahhüt ettiği askeri yardım Amerika'nın 44 milyar avrosunu aştı. Almanya 17 milyar avrodan fazla yardımda bulundu; İskandinav ülkeleri de ellerini taşın altına koyuyor. Ancak tablo düzensiz. Fransa sadece 0.5 milyar Avro katkıda bulundu, ancak Macron 16 Ocak'ta daha fazlasının yolda olduğunu açıkladı.

Geçtiğimiz Mart ayında AB, Avrupa Savunma Ajansı aracılığıyla Ukrayna'ya bir yıl boyunca 1 milyon top mermisi satın alacağını söyledi. Geçen ay itibariyle sadece 480,000 adet tedarik etmiş olsa da AB hala toplam miktarın karşılanacağında ısrar ediyor.

Bu ay NATO'nun Destek ve Tedarik Ajansı AB üyelerine yaklaşık 5 milyar avro değerinde 1,000 Patriot hava savunma füzesinin toplu alımında yardımcı olacağını açıkladı. NATO Ukrayna'ya doğrudan ölümcül yardım gönderemiyor, ancak bu sipariş üyelerin kendi hava savunma varlıklarını transfer etmelerini sağlayacak.

AB'nin Ekim ayında başlattığı Mühimmat Üretimini Destekleme Programı (ASAP) mermi üretimini arttırmak için 500 milyon avro tahsis edecek. Ancak bunun herhangi bir etki yaratması zaman alacaktır. 9 Ocak'ta AB'nin iç pazar komiseri Thierry Breton, Avrupa'nın savunma sanayisini güçlendirmek için 100 milyar avroluk bir fon önerdi - sadece Ukrayna'ya yardım etmek için değil, aynı zamanda Trump'ın başkan olması halinde Amerika'nın NATO'dan çekilmesine karşı bir önlem olarak. Ancak bu fikri başka kimsenin destekleyip desteklemediği belli değil.

Bu çabaların hiçbiri durumun aciliyetini karşılamıyor. Rusya'nın askeri harcamaları bu yıl %68 oranında artarak GSYH'sinin %6,5'ine ulaştı.

Estonya Savunma Bakanlığı'na göre Rusya'nın topçu mühimmatı üretimi bu yıl 4,5 milyon adede yükselecek. RUSI'den Justin Bronk Rusya'nın ayda 100 uzun menzilli füze ürettiğini ve bunun işgalin başlangıcındaki kapasitesinin iki katından fazla olduğunu düşünüyor.

Amerikan ve Avrupa mermi üretimi de artıyor ama yeterince hızlı değil. Amerika'nın 155 mm'lik mermi üretiminin 2025 yılına kadar yılda 1,2 milyona ulaşması planlanıyor ki bu da geçen yıla göre altı kat artış anlamına geliyor.

Bir hisse senedi araştırma şirketi olan Agency Partners'ta savunma analisti olan Sash Tusa, Avrupa üretiminin 1,25 milyona ulaşacağını tahmin ediyor. Ancak mühimmat fabrikalarının devlete ait olduğu Amerika'nın aksine, Avrupa özel şirketlere bağlı olduğundan artışlar daha az kesin.

Avrupa'da dört ana mühimmat üreticisi var: Almanya'nın Rheinmetall, İngiltere'nin BAE Systems, Fransa'nın devlete ait Nexter ve Norveç ve Finlandiya hükümetlerine ait Nammo.

Soğuk Savaş’tan sonra daha az sayıda, daha sofistike sistemler üretmeye odaklandılar. Bir düşünce kuruluşu olan Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü'nden Tim Lawrenson, bu şirketlerin az sayıda seçkin ürün üreten zanaatkârlara benzediğini söylüyor.

Avrupa savunma ticareti örgütü ASD'nin başkanı Jan Pie, yüksek tempolu üretim hatlarına geçmeden önce, hükümetlerin çok yıllı sözleşmelerin kesinliğini sağlamasını istediklerini söylüyor.

Nammo'nun patronu Morten Brandtzaeg, "Siparişlerimiz şimdiden Mart 2022'dekinden üç kat daha fazla" diyor.

Brandtzaeg artan üretim kapasitesinin çok büyük olduğunu ve hükümetin sanayinin riski paylaşmasına yardımcı olması gerektiğini söylüyor. En ileriye dönük Avrupalı üretici Rheinmetall oldu. Rheinmetall 2024 sonuna kadar yıllık 700.000 top mermisi üretmeyi taahhüt etti ve bu yıl Ukrayna'da zırhlı araçlar için üretim ve bakım tesisleri açacak.

Avrupa'nın daha hızlı hareket etmesinin bir yolu teknik şartnameleri gevşetmek olabilir. Mermiler, Ukrayna'nın genellikle yıpranmış topçu namlularından ateşlendiğinde (ülkenin muhtemelen yılda 2,000 yeni namluya ihtiyacı olacak) ince ayarlı isabet taleplerini nadiren karşılayacaktır.

Ve uzun süreli depolamaya yönelik güvenlik düzenlemeleri, birkaç gün içinde ateşlenecek mermiler için pek bir anlam ifade etmiyor. Yıpratma savaşlarında nicelik ihtiyacı neredeyse her zaman niteliğin önüne geçer.

Özellikle güdümlü çoklu fırlatma roket sistemleri (GMLRS) ve kara tabanlı hava savunma (GBAD) önleyicileri gibi diğer mühimmat türlerini üretmek Avrupa için daha da zor.

Estonya Savunma Bakanlığı Ukrayna'nın 2025 yılına kadar yılda 8,760 GMLRS'ye ihtiyaç duyacağını tahmin ediyor.

Avrupa GMLRS ve hava savunma sistemleri üretebilir ama bu ölçekte değil. Estonyalılar bazı Avrupa hava savunma sistemlerinin yıllık üretiminin tek haneli rakamlarda olduğunu söylüyor.

Alman savunma bakanlığının eski danışmanlarından Nico Lange, Avrupa'nın en büyük füze üreticisi MBDA'nın yeni fabrikalar kurması için hükümetlerin en az on yıllık üretim satın alması gerektiğini söylüyor. Eğer yatırımlar şimdi yapılırsa, roketlerin 2026'da gelmeye başlayabileceğini tahmin ediyor.

Amerikan yardımı kesilirse Avrupa bu yıl Ukrayna'yı savaşta tutmakta zorlanacaktır. Uzun vadede ise Amerikan desteğinin belirsizleşmesiyle kıtanın savunma sanayisini yeniden inşa etmekten başka seçeneği kalmayacak.

Brandtzaeg "Teknolojiye sahibiz, kapasiteyi inşa etmeliyiz" diyor.

"Bunu yapmamazlık edemeyiz."