Avrupa'nın silahlanmasından yararlanan şirketler

Çatışma ve Orta Doğu da dahil olmak üzere başka yerlerde artan jeopolitik gerilimler, büyük, yerleşik oyuncuların ve tedarikçilerinin sipariş defterlerini artırdı.

Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü'ne göre, küresel savunma harcamaları geçen yıl 2.2 trilyon dolara ulaşırken, Avrupa'da 388 milyar dolara yükseldi ve soğuk savaştan bu yana görülmemiş seviyelere ulaştı.

Bu yeni siparişler Avrupa'nın savunma şirketlerinin talihini değiştirdi ve BAE Systems, Leonardo ve Saab da dahil olmak üzere bölgenin sektördeki en büyük yedi şirketinin toplam birikmiş işleri 300 milyar doların üzerine çıkarak neredeyse rekor seviyelere ulaştı.

Ukrayna'daki kara savaşı beklenmedik bir şekilde ulusal mühimmat ve diğer ağır silah stoklarını tüketerek sadece Alman Rheinmetall ve İskandinav Nammo'ya değil, aynı zamanda daha küçük tedarikçilere de fayda sağladı.

Avrupa hükümetlerinin askeri harcama taahhütleri de daha önce pek çok yatırımcının uzak durduğu sektöre olan ilginin yeniden artmasına yol açtı ve bölgedeki şirketlerin hisseleri ABD'li rakiplerinden daha iyi performans gösterdi.

RUSI’den Trevor Taylor'a göre Ukrayna, politika yapıcıları, hükümetlerin soğuk savaş sırasında bile asla planlamadıkları bir şeyle yüzleşmek zorunda bıraktı: "karada sürekli ve konvansiyonel bir savaş".

AB, bu Mart ayı sonuna kadar Ukrayna'ya 1 milyon top mermisi gönderme taahhüdünde bulundu; ancak bu hedefe ulaşamayacağını itiraf etti. Savunma sektörünün büyük bir bölümü, on yıllar süren yetersiz yatırımların ardından üretimi yeterince hızlı arttırmakta zorlandı.

Talepteki büyük artış gözleri Avrupa'nın dört ana mühimmat üreticisine çevirdi: Almanya'nın Rheinmetall, İngiltere'nin BAE Systems, Fransa'nın Nexter ve Finlandiya ve Norveç hükümetlerinin sahibi olduğu Nammo.

İngiltere'den Chemring ve Fransa'dan Eurenco'nun da aralarında bulunduğu patlayıcı ve itici gaz tedarikçileri de kazananlar arasında yer aldı.

Ana üreticiler arasında Rheinmetall, etik kaygılar nedeniyle pek çok yatırımcı tarafından dışlanırken ülkenin yeni savunma döneminin yıldızı haline gelerek talihindeki en büyük değişimin tadını çıkardı.

İcra Kurulu Başkanı Armin Papperger, Almanya'nın 2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgaline karşılık olarak savunmaya 100 milyar Avro aktaracağını açıklamasından kısa bir süre sonra Financial Times'a verdiği demeçte "Birkaç ay önce insanlar bizi yasaklamak, bu sektörün çok kötü bir sektör olduğunu, zararlı bir sektör olduğunu söylemek istiyordu" dedi.

"Artık tamamen farklı bir dünya var."

Rheinmetall'in hisseleri bu süre zarfında dört kat artarak şirketi Almanya'nın mavi çipli Dax endeksine soktu.

Topçu mermisi üretimini artırmayı taahhüt eden şirket, 2026 yılına kadar toplam satışların geçen yıla kıyasla iki katına çıkacağını tahmin ediyor.

Bu arada Nexter, savaş alanında Ukrayna için değerli olduğunu kanıtlayan uzun menzilli bir topçu fırlatıcısı olan Caesar obüsünün üretimini arttırıyor.

Daha küçük üreticilerin talihi de arttı.

Bir aile şirketi olan İngiliz üretici William Cook, Ukrayna'ya Sovyet dönemi zırhları için yedek palet tedarikine yönelik bir Birleşik Krallık hükümeti sözleşmesi sayesinde savunma işindeki gelirlerinin 2022'den 2023'e yüzde 20 arttığını gördü.

Avrupa'daki iki tank palet üreticisinden biri olan şirket, bu yıl yüzde 40'lık bir artış daha bekliyor.

Grup ticari direktörü William Cook, "Ne zaman ve nasıl sona ererse ersin, Ukrayna'daki savaş NATO ve müttefiklerine Avrupa'da zırhlı savaş döneminin sona ermediğini ve ordularını buna göre donatmaları ve eğitmeleri gerektiğini hatırlattı" dedi.

Tanklar ve fırkateynler için dişli kutuları ve şanzımanlar üreten Bavyeralı savunma tedarikçisi Renk'in CEO'su Susanne Wiegand, Avrupa hükümetlerinin askeri kapasitelerini arttırmaya çalışma hızının daha fazla standardizasyonu teşvik edeceğini söyledi.

Bu sayede savunma tedarik zincirlerindeki darboğazların giderilebileceğini ve şirketlerin ölçeklerini büyütebileceklerini söyledi.

Mühimmat sıkıntısı ulusal silah üreticilerini ön plana çıkarırken, Avrupa ülkeleri arasında hava ve füze savunma kabiliyetlerine olan ilginin yeniden artması bölge üreticileri için bir nimet oldu.

İsveç'in savunma şampiyonu Saab daha çok Gripen savaş uçağının üreticisi olarak biliniyor olabilir ama Londra'daki araştırma şirketi Agency Partners'tan Sash Tusa'ya göre diğer silahları "Ukrayna nedeniyle gerçekten büyük talep gördü".

Tusa, Saab'ın ürünleri arasında öne çıkanın, İngiltere'den Ukrayna'ya gönderilen NLAW tanksavar füzesi olduğunu söyledi.

Şirketin hava savunma radarlarını "yüzyılın ilk yirmi yılı için bir başka tam Külkedisi ürünü" olarak tanımlayan Tusa, "kelimenin tam anlamıyla hiç kimse yer tabanlı hava savunmasını önemsemedi, çünkü 'biz' hava üstünlüğüne sahiptik ve savaşmayı seçtiğimiz savaşların hiçbirinde (Irak, Afganistan) düşman hava kuvvetleri yoktu" dedi.

BAE Systems, Airbus ve İtalyan Leonardo'nun sahibi olduğu Avrupa'nın en büyük füze üreticisi MBDA, 2022 yılında 9 milyar avro değerinde sipariş aldıktan sonra, geçen yıl Polonya ile hava savunma ekipmanı için 6 milyar sterlinlik sözleşmelerin yanı sıra Almanya ve Fransa ile füze üretimini arttırmak için sözleşmeler imzaladı.

"Savaş alanında, endüstrinin uyum sağlaması gereken tehditlerin hızlı bir evrim geçirdiğini görüyoruz. Hava savunma teçhizatına yüksek talep var," diyor MBDA'nın CEO'su Éric Béranger.

Hava savunma radarlarının yanı sıra sensörler de üreten Alman Hensoldt da ürünlerine olan talebin arttığını gördü.

Şirketin CEO'su Thomas Müller geçen yıl yaptığı açıklamada şirketin ön sipariş almadan radar ürettiğini, bunun Ukrayna'daki savaştan önce düşünülemeyecek bir şey olduğunu söyledi.

Diğer yararlanıcılar arasında Paris merkezli savunma elektroniği grubu Thales de var.

Dassault Aviation'ın Rafale jeti için parçaların yanı sıra ordular için iletişim ekipmanları ve karadan havaya füzeler için radarlar tedarik eden Thales, Belfast'taki tesisinde Birleşik Krallık için NLAW'ın montajını yapıyor.

Ukrayna sensörler, robotik ve insansız sistemler gibi yenilikçi teknolojiler için bir test alanı olduğunu kanıtlamıştır. Bunlardan bazıları daha küçük, teknoloji odaklı şirketler tarafından geliştirildi.

Avrupalı savunma teknolojisi start-up'ı Helsing'in eş genel müdürü Gundbert Scherf, Ukrayna'daki çatışmanın yeni inovasyoncuların rakip olmak yerine geleneksel ana yüklenicilerle birlikte çalışabileceğini gösterdiğini söyledi.

2021 yılında kurulan Helsing, büyük miktarda veriyi işlemek ve bilgileri analiz ederek savaş alanlarının gerçek zamanlı resimlerini oluşturmak için yapay zeka kullanıyor.

Ukrayna'nın "çok hızlı hareket ettiğini, inovasyon döngülerinin üç ila altı ay olduğunu" da sözlerine ekledi.

Savaş, "her iki dünyanın da en iyisini sergiliyor: büyük ölçekte üretim yapmak ve entegre olmak için ana şirketlerin benzersiz kapasitesine ve yazılım ve yapay zeka şirketlerinin hızlı yenilik yapma becerisine ihtiyacınız var".

Bu küçük şirketlerin ürünlerini Ukrayna'da hızla kullanıma sokmaları, savunma sanayinde yaşanan değişimin altını çiziyor.

Portekiz ve Birleşik Krallık'ta faaliyet gösteren Tekever, Ukrayna'daki etkinlikleri sıçrama tahtası olarak kullanan bir dizi küçük drone üreticisi arasında yer alıyor. Şirket sivil ve askeri insansız hava sistemleri geliştiriyor.

Savunma tedariki de daha çevik teknoloji şirketlerinin sunduğu hızlı ilerlemelere ayak uydurmak zorunda kalacak.

Tekever CEO'su Ricardo Mendes, "yazılım destekli cihazlara geçiş, çevik, yinelemeli geliştirme döngüleri gerektiriyor" dedi.

Ürünleri Ukrayna'da konuşlandırılan diğer start-up'lar arasında, otonom araçları yaralıları taşımak ve savaş alanındaki askerlerin yollarını açmak için kullanılan Estonyalı Milrem Robotics de yer alıyor.

Monako merkezli MARSS Group tarafından üretilen bir gözetleme platformu ise Ukrayna'daki kritik altyapıyı insansız hava araçları gibi tehditlere karşı koruyor.

ABD'li düşünce kuruluşu Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi'nden Cynthia Cook, savunma tedarik departmanlarının karşılaştığı zorluğun teknolojik gelişmelere ayak uydurmak olduğunu söyledi.

Yeni bir programın başlaması bile beş yıl kadar sürebiliyor çünkü özel gereksinimlerle ilgili kararların alınması ve ardından gerekli finansmanın sağlanması gerekiyor.

"O zamana kadar yeni bir teknoloji ortaya çıkmış oluyor."