BBC: Türkiye'deki seçimler, Afrika'da neden yakından takip ediliyor?

İngiltere'nin önde gelen yayın organlarından BBC, Türkiye'nin Afrika'da artan etkisinin ve Pazar günü gerçekleşecek olan seçim sonuçlarının, Türkiye-Afrika ilişkilerini nasıl etkileyeceğinin değerlendirildiği bir analiz yazısı yayımladı.

Türkiye'nin son 20 yıl içerisinde Cumhurbaşkanı Erdoğan liderliğinde kıta ülkeleri ile ilişkilerini geliştirdiği belirtilen analizde; Türkiye'nin savunma sanayiden, enerji yatırımlarına, altyapı projelerinden, insani yardımlara kadar çok sayıda başlıkta etkisini artırdığı tespitine yer verildi.

Analizde ayrıca, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yeniden kazanması durumunda ilişkilerin daha da gelişeceği belirtilirken, Kılıçdaroğlu'nun ise Batı ve Avrupa'yı önceleyeceğini açıklaması nedeniyle, kıta ile ilişkilerin azalabileceği belirtildi.

İşte BBC'de yayımlanan analizin tamamı:

Türkiye'nin Afrika'daki etkisi son 20 yılda büyük ölçüde arttı ve Pazar günkü cumhurbaşkanlığı ikinci tur seçimlerini kim kazanırsa kazansın, bu ilişkileri bir sonraki adımda nereye taşıyacağını düşünmek zorunda kalacak.

Recep Tayyip Erdoğan yirmi yıl önce Türkiye'de iktidara geldiğinden bu yana, önce Başbakan olarak daha sonra ise Cumhurbaşkanı olarak Afrika'ya büyük ilgi duydu ve kıtada, ekonomik, askeri ve diplomatik fırsatları gördü.

Ankara ile kıta arasındaki bağ ise ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan yeniden seçilirse daha da güçlenecek gibi görünüyor.

Erdoğan'ın seçimlerdeki rakibi olan Kemal Kılıçdaroğlu'nun gözü Avrupa ve Batı'da, bu nedenle Afrika'yı öncelik haline getirme olasılığı düşük görünüyor.

Hürriyet Daily News'in Ankara büro şefi ve bir Türk dış politika uzmanı olan Serkan Demirtaş, konu ile ilgili BBC'ye yaptığı değerlendirmede;

ifadelerini kullandı.

Ancak BBC'nin Türkiye servisinden Ece Göksedef, Türkiye'nin kıtaya yönelik dış politikasının yeniden ayarlanmasının biraz zaman alacağına, bu nedenle bu yeni ilişkinin güçlü temeli göz önüne alındığında bunun değişmesinin pek olası olmadığına dikkat çekiyor.

Türkiye-Afrika ilişkileri ne zaman yükselişe geçti?

Afrika ile Türkiye arasındaki güçlendirilmiş işbirliğinin tohumları, Erdoğan'ın 2003'te başlayan başbakanlık dönemi sırasında atıldı. Erdoğan kıtayı, potansiyel bir ekonomik nimet gördü.

Dış politika uzmanı Demirtaş;

tespitinde bulundu.

Türkiye Dışişleri Bakanlığı'nın rakamlarına göre, Türkiye'nin kıta ile yıllık ticareti 2003 ile 2021 arasında 5,4 milyar dolardan 34,5 milyar dolara yükseldi.

Türkiye bu ilişkilerin “sömürgeci” bir ilişki olmadığını sürekli olarak vurguladı. 2013 yılında Başbakan olan Erdoğan, Gabon'a yaptığı bir ziyarette;

ifadelerini kullandı.

Askeri çıkarlar

"İHA diplomasisi" olarak da adlandırılan silah anlaşmaları, Ankara için net bir gelir elde etme yolu oldu.

Libya, Ermenistan ve Ukrayna'da kendisini kanıtlayan Bayraktar TB-2 insansız hava aracı, şimdi de Batı Afrika'nın Sahel bölgesinde kullanılıyor ve mükemmel bir silah olarak piyasaya sunuluyor.

Afrika ülkeleri neden Türk İHA'ları alıyor?

Örnek olarak daha bu Mart ayında, Mali'nin başkenti Bamako'daki havaalanının asfaltına bir düzine insansız hava aracı indi. Mali'ye ek olarak Türkiye; Burkina Faso, Togo ve Nijer'e insansız hava araçları sattı.

Fas, Tunus, Etiyopya, Nijerya ve Somali de Türk yapımı silahlı insansız hava araçlarının bilinen müşterileri.

Çin, Afrika'da bu pazara hakim olmaya devam ederken, Türkiye ise daha kısa bekleme listesi ve daha uygun fiyatlarıyla alternatif olarak ortaya çıktı.

Türkiye ayrıca başka askeri donanımlar da sunuyor.

Zırhlı araçlar, mayın temizleme araçları, sensörler ve gözetleme sistemleri Türkiye'nin son dönemde Afrika ülkeleriyle imzaladığı birçok silah anlaşmasının bir parçası oldu.

Alman Uluslararası ve Güvenlik İşleri Enstitüsü'nün bir raporuna göre, kıtadaki toplam 30 ülkenin Türkiye ile güvenlikle ilgili anlaşması var. Bunların 21 tanesi 2017 yılında onaylandı.

Ankara, savunma sanayi girişimlerinin yanı sıra Nijerya, Moritanya ve Nijer gibi ülkelere yaptığı insani yardımları da artırdı.

Diplomasi nasıl değişti?

Erdoğan; savunma sanayi ve ticaret anlaşmalarının dışında da, Türkiye-Afrika ilişkilerini sağlamlaştırma konusunda çok aktif politikalar yürüttü.

2005 yılında Türkiye, önce Afrika Birliği'nin gözlemci üyesi oldu, arından ise 2008 yılında stratejik ortak rolüne yükseltildi.

Türkiye, 2014 yılından bu yana yaklaşık 30 Afrika ülkesine 50 resmi ziyaret gerçekleştirdi.

Örnek olarak Cumhurbaşkanı Erdoğan, Çin ve Almanya'ya yaptığı ziyaretler kadar Senegal'i de ziyaret etti.

Erdoğan nereye giderse gitsin, bir iş heyeti de onunla birlikte gidiyor ve bu, Dakar Olimpik yüzme havuzu ya da Doğu Afrika'nın en büyük stadyumu olan Ruanda'daki Kigali Arena gibi önemli altyapı projelerinin Türk şirketlerine verilmesiyle sonuçlanıyor.

Yakın zamanda Uganda, Kenya sınırına demiryolu inşa etmekle görevli Çinli bir firmayla olan sözleşmesini feshetti ve bir Türk firmasıyla anlaşma yapmayı düşünüyor.

Türkiye-Afrika zirvelerine, kıta devlet başkanları her zaman yüksek katılım göstermiştir. Belki de en çarpıcı gerçek kıtadaki Türk büyükelçiliklerinin sayısıdır. Kıtada ABD'nin 49, Fransa'nın 46 ve Çin'in 53 büyükelçiliği bulunurken, Türkiye ise son bu dönemde büyükelçilik sayısını 44'e çıkarmıştır.

Türkiye Afrika'ya başka neler sunuyor?

Türkiye kıtadaki yumuşak gücünü de sürekli olarak arttırmaya çalıştı.

Son zamanlarda Türkiye'nin kıtada ayak izinin genişlemesinde şüphesiz TRT Afrika'nın lansmanı büyük etki oluşturdu. Türkiye'nin kamu yayıncısı TRT, Fransızca, İngilizce, Svahili ve Hausa dillerinde bu dijital haber platformunu hayata geçirdi.

Ama belki de en büyük kültürel etki, Etiyopya'dan Senegal'e kadar birçok Afrika ülkesinde büyük hit haline gelen Türk dizilerinden geliyor.

Türkiye'nin Afrika ile ilişkinin az bilinen bir yönü de enerjidir.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın kıtaya ziyaretlerinin ardından Türk şirketi Karpowership, birkaç Batı Afrika ülkesi ve Güney Afrika'ya elektrik tedarik etmek için, gemiye monte elektrik santralleri konusunda anlaşmalar imzaladı. Bu gemiler kıyıya demirleyere, doğrudan ulusal şebekeye bağlanıyor ve gemi başına 30 MW ile 470 MW arasında güç sağlıyor.

Pazar günü gerçekleşecek olan seçimi Erdoğan kazanırsa, Afrika ile olan bu ilişkileri daha da geliştirmesi bekleniyor.

Kılıçdaroğlu'nun kazanması ise Afrika'yı öncelikler listesinde alt sıralara itebilir. Ancak böylesine derin ve kazançlı bağları tamamen tehlikeye atacak bir şey yapması pek olası değil.