Çin Devlet Başkanı Şi, Putin'i nükleer silah kullanmaması konusunda şahsen uyardı

Şi, Pekin'in Moskova'ya zımni destek verirken bile Rusya'nın savaşından endişe duyduğunu gösterdi.

Yetkililer, yüz yüze mesajın Çin Devlet Başkanı'nın Mart ayında Moskova'ya yaptığı devlet ziyareti sırasında verildiğini ve Şi'nin sıfır Kovid politikası kapsamında yıllarca izole edildikten sonra Çin dışına yaptığı ilk gezilerden biri olduğunu da sözlerine ekledi.

O zamandan bu yana Çinli yetkililer, Rusya Devlet Başkanı'nı Ukrayna'ya karşı nükleer silah kullanma yönündeki üstü kapalı tehditlerinden geri adım atmaya ikna ettikleri için özel olarak övgü aldılar.

Çin hükümetinin üst düzey bir danışmanı, Putin'i böyle bir silah kullanmaktan caydırmanın Çin'in Avrupa ile bozulan bağlarını onarma kampanyasının merkezinde yer aldığını söyledi.

Rusya'nın 2022'de Ukrayna'yı geniş çaplı işgali Moskova ve müttefiki Pekin'i kıtanın büyük bölümüyle anlaşmazlığa düşürdü.

Çin, kamuoyuna yaptığı açıklamalarda Ukrayna'da nükleer silah kullanılmasına sürekli olarak karşı çıktı.

Ancak Kiev'in destekçilerinin çoğu, Şi'nin Putin'le "sınır tanımayan" ortaklığı ve Rusya'nın söylemleriyle büyük ölçüde örtüşen bir "barış planı" nedeniyle Pekin'in bu tür bir caydırıcılığa olan bağlılığından şüphe duyuyor.

Ancak Şi'nin uyarısı, Çin'in kamuoyu önündeki söylemini kapalı kapılar ardında da desteklediği ve Putin'i nükleer silah kullanmaktan vazgeçirmeye yetecek potansiyel tehditler savurduğu umudunu doğurdu.

ABD yönetiminden üst düzey bir yetkili, "Çinliler her düzeyde mesaj göndererek itibar kazanıyorlar" dedi.

AB'nin dış politika şefi Josep Borrell Mart ayında yaptığı açıklamada Şi'nin ziyaretinin "nükleer savaş riskini azalttığını ve bunu [Çinlilerin] çok ama çok açık bir şekilde ifade ettiklerini" söyledi.

Çin dışişleri bakanlığı yorum talebine hemen yanıt vermedi. Ancak eski bir hükümet yetkilisi Şi'nin Putin'e şahsen nükleer silah kullanmamasını söylediğini doğruladı ve Çin'in nükleer silah kullanımına karşı duruşunun Ukrayna'da barışa ilişkin tutum belgesinde yer aldığını belirtti.

Kremlin yorum talebine yanıt vermedi.

Batılı güvenlik yetkilileri, Şi'nin ziyaretinin Rusya için uzun zamandır beklenen Sibirya'nın Gücü-2 boru hattının onaylanması gibi somut bir kazanım sağlamamasının ardından Putin'in hayal kırıklığına uğradığını söyledi. Yetkililer, ortak bildiride nükleer silah kullanımının kınanmasının neredeyse kesinlikle Çin'in isteğiyle eklendiğini de sözlerine ekledi.

Bir yetkili Rusya'nın Ukrayna'da nükleer silah kullanması halinde "bunun Çin'in aleyhine olacağını" söyledi.

Rusya'nın işgali, Moskova'nın kendisini kritik küresel pazarlardan ve tedarik zincirlerinden dışlayan ekonomik yaptırımların üstesinden gelmesine yardımcı olan Çin'in desteğine büyük ölçüde bağımlı.

Geçen yıl Çin'in Rusya ile ikili ticareti, Pekin'in Rus enerji alımlarını arttırması ve mikroçipler de dahil olmak üzere önemli teknolojileri ithal etmesini sağlamasıyla 190 milyar dolara ulaşarak rekor kırdı.

Çin, işgal nedeniyle Rusya'yı eleştirmekten kaçındı ve Batı'yı Ukrayna'ya silah sağlayarak çatışmayı körüklemekle suçladı. Pekin ayrıca yaptırımlar yoluyla ABD'nin "zarar verici hegemonya, tahakküm ve zorbalık eylemlerine" üstü kapalı göndermelerde bulundu.

Ancak üst düzey Çinli hükümet danışmanına göre savaş, Çin'in Avrupa ile ABD'nin arasını açma çabalarını boşa çıkarma tehdidi taşıyor.

Rusya'nın Ukrayna'ya ya da Avrupalı müttefiklerinden birine nükleer saldırıda bulunmasının kıtayı Çin'e karşı kışkırtma riski taşıdığını belirten danışman, Pekin'in böyle bir eylemi önlemek için sürekli baskı yapmasının ise kıta ile ilişkilerin düzelmesine yardımcı olabileceğini söyledi.

Pekin'deki Renmin Üniversitesi'nde uluslararası ilişkiler profesörü olan Shi Yinhong, "Rusya'nın nükleer silah kullanmak için Çin'in onayını hiçbir zaman almadığını ve almayacağını" söyledi.

Rusya'nın Ukrayna'ya karşı nükleer silah kullanması halinde "Çin'in Rusya'dan daha da uzaklaşacağını" sözlerine ekledi.

Şi'nin uyarısı, Putin'in geçtiğimiz Ekim ayında taktiksel bir nükleer saldırının "siyasi ya da askeri açıdan bir anlam ifade etmeyeceğine" dair verdiği güvenceye rağmen Çin'in savaş konusunda endişeli olduğunu gösteriyor.

Bu açıklama, Batı'da Rusya'nın Ukrayna'daki aşağılayıcı gerilemelere yanıt olarak daha düşük verimli harp başlıkları olan taktik nükleer silahları kullanabileceğine dair korkuların arttığı bir dönemde geldi.

NATO'nun üç nükleer gücü olan ABD, İngiltere ve Fransa, Kremlin'e taktik nükleer silah kullanması halinde güçlerini konvansiyonel silahlarla vuracaklarını söyledi. Uyarıların ardından Putin söylemini terk etti ve birkaç ay boyunca kamuoyu önünde taktik nükleer silahlardan bahsetmedi.

Kremlin'e yakın kişiler, Rus liderin taktik nükleer silahların kullanımından kaynaklanacak senaryoları öngördükten sonra bu silahların Rusya'ya avantaj sağlamayacağına kendi başına karar verdiğini söylüyor.

Bu kişiler, nükleer bir saldırının Putin'in Rusya'ya ait olduğunu iddia ettiği bölgeleri radyasyonlu bir çöplüğe çevireceğini ve güçlerinin ilerlemesine çok az yardımcı olacağını söyledi.

Bu arada Kiev, Rusya'nın bunun yerine Mart 2022'den bu yana Rus güçlerinin işgal ettiği Avrupa'nın en büyüğü olan Zaporijya nükleer santralinde bir kazaya neden olabileceği ve sorumluluğu reddedebileceği endişesini dile getirdi.

Putin geçen ay Ukrayna'nın karşı saldırısı başladığında nükleer silahlardan tekrar bahsetti ve Rusya'nın Belarus'a taktik savaş başlıkları gönderdiğini söyledi. Ancak Putin hemen ardından buna "gerek olmadığını" çünkü Rus güçlerinin Ukrayna'nın ilerleyişini durdurduğunu ekledi.

Ancak Carnegie Rusya Avrasya Merkezi Direktörü Alexander Gabuev, bu açıklamanın Çin'in bile Putin'i tam olarak caydıramayabileceğine işaret ettiğini söyledi.

"Nükleer silahlar Putin'in bu savaşı feci bir şekilde kaybetmesine karşı sahip olduğu nihai sigorta."