DEAŞ terör örgütünün bilinmeyen lideri kim?

Terör örgütü DEAŞ'ın en önemli sözde yöneticilerinden olan Bashar Hattab Ghazal Al Sumaidai Türkiye’de yakalandı. İstanbul'da yakalanan teröristin binlerce kişinin hayatını kaybettiği saldırılardan sorumlu olduğu ortaya çıktı. Her ne kadar Al Sumaidai’nin yakalanması önemli bir istihbari başarı olarak öne çıktıysa da, aslında operasyon, terör örgütü hakkında birçok ipucu barındırıyor. 

Al Sumaidai’nin yakalanmasının kamuoyunda doğru algılanmadığına dikkat çekmek gerekir. Terör örgütünün üst düzey yöneticilerinden birinin yakalanması olarak lanse edilen olay, aslında ABD istihbaratının DEAŞ’ın lideri diye aradığı kişinin Türk istihbarat birimleri tarafından yakalanmasıdır. Yani, Türkiye Al Sumaidai’yi yakaladığında, DEAŞ’in liderine operasyon yapmıştı. Ta ki, Amerikan istihbaratının yanlış olduğu anlaşılasıya kadar.

Al Sumaidai’nin yakalanmasının ne manaya geldiğini anlamak için DEAŞ’ın eski lideri Ebu İbrahim Kureyşi’nin ABD tarafından etkisiz hale getirilmesine bakılmalıdır. Ebubekir Bağdadi’nin ABD’nin düzenlediği bir operasyon neticesinde İdlib’de öldürülmesi üzerine DEAŞ’ın yeni lideri Abdullah Kardaş ismi ile bilinen Ebu İbrahim Haşimi Kureyşi olmuştur. Ebu İbrahim Kureyşi, Şubat 2022’de Suriye’de İdlib’e bağlı Atme kasabasında ikamet ettiği düşünülen bir evde ABD’ye ait helikopter ve F-16 uçağının da yer aldığı bir operasyon neticesinde etkisiz hale getirilmiştir. Bir ABD’li yetkilinin AFP’ye verdiği bilgiye göre Kureyşi ABD’nin operasyonu sırasında Bağdadi gibi kendisini patlatarak öldürmüştür. Kureyşi’nin ölümünün ardından ABD Başkanı Joe Biden ulusa sesleniş ile dünyayı bu gelişmeden haberdar etmiştir. 10 Mart'ta DEAŞ'ın al-Salbi'nin ölümünü teyit etmii ve yeni liderin Ebu Hassan el Hashemi el Kureyşi’nin olduğu örgüt tarafından beyan edilmiştir. Ebu Hassan el Hashemi el Kureyşi’nin gerçek kimliği tam olarak bilinmemekle birlikte, CIA başta olmak üzere dünya istihbarat birimleri bu kişinin yüksek ihtimalle Iraklı Bashar Khattap Ghazal Al-Sumaidai olabileceğinin değerlendirilmiştir. Ebu Hassan el Hashemi el Kureyşi’nin olduğu tahmin edilen, fakat daha düşük olabilirlik ithaf edilen kişiler ise Cuma Avad İbrahim ve Ebu Müslim el İsavi’dir.

İstihbarat ve resmi Birleşmiş Milletler raporlarında DEAŞ’ın yeni lideri Bashar Khattap Ghazal Al-Sumaidai’nin olduğu değerlendirilmekteydi. Tüm dünya istihbarat örgütleri Bashar Khattap Ghazal Al-Sumaidai’yi ararken, onu Türk istihbaratı yakaladı. Oda TV’nin Mayıs 2022’de yaptığı haberde, isimsiz kaynaklara dayandırılan bilgilere göre DEAŞ’ın liderinin İstanbul’da yakalandığı basına sızmıştı. Örgüt liderinin Suriye’den Türkiye’ye kaçak yollarla geçeceği istihbaratı üzerine harekete geçen Türk istihabratının örgüt liderini yakaladığına dair haber yapılmıştı. Daha sonra Eylül ayına kadar bu olaya ilişkin bir yeni bilgi ortaya çıkmadı. Ancak geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yaptığı açıklama ile Bashar Khattap Ghazal Al-Sumaidai’nin İstanbul’da yakalandığı ortaya çıktı. Resmi açıklamalarda yakalanma tarihlerine dair bilgi verilmese de, Bashar Khattap Ghazal Al-Sumaidai’ye ait resimlerde Bashar Khattap Ghazal Al-Sumaidai’nin yakalandığında sakalsız ve bıyıksız olduğu ve daha sonra adliyeye sevk edilirken gür sakallı ve gür bıyıklı olduğu görülmektedir.

Bashar Khattap Ghazal Al-Sumaidai’nin yakalanmasına ilişkin açıklamada Bashar Khattap Ghazal Al-Sumaidai’nin DEAŞ lideri olarak tanıtılmaması ve örgütün üst düzey yöneticisi olarak tanıtılması da bu detaylara eklendiğinde çıkan tablo şöyledir: Muhtemelen Mayıs 2022’de Türkiye Bashar Khattap Ghazal Al-Sumaidai’yi yakalandı. Gerekli sorgu ve tahkikattan sonra Bashar Khattap Ghazal Al-Sumaidai’nin DEAŞ terör örgütünün lideri olmadığı anlaşıldı ve üst düzey DEAŞ yöneticisinin yakalandığı duyuruldu.

Bu da Bashar Khattap Ghazal Al-Sumaidai’nin yakalandığı günkü istihbari bilgilere göre, Emniyet Genel Müdürlüğü ile İstanbul Emniyet Müdürlüğü ve MİT Başkanlığı’nın DEAŞ’ın bilinen liderini yakaladığını göstermektedir. Nitekim Türkiye’nin yaptığı bu açıklamaya denk, Bashar Khattap Ghazal Al-Sumaidai’nin DEAŞ terör örgütünün lideri olmadığına dair bir güncelleme ve değişiklik yapılmamıştı.

Türk istihbaratının bu büyük başarısı bir yana, DEAŞ terör örgütünün bilinmeyen lideri kim olduğu sorusu da ortaya çıkmış oldu. Türk istihbaratının başarısı sayesinde, dünyadaki tüm istihbarat örgütleri DEAŞ’ın liderini bulmaya bir adım daha yaklaşmıştır. Eğer Türk istihbaratı DEAŞ’ın gerçek liderini yakalamaz ve yine ABD Başkanı kamuoyunun önüne çıkıp DEAŞ liderini etkisiz hale getirdiğini açıklarsa, aslında bu başarının ardında Türk istihbaratı bulunacaktır. Nitekim aksi takdirde, ABD DEAŞ’ın liderini öldürse bile, Bashar Khattap Ghazal Al-Sumaidai’nin lider olduğunu zannettiğinden başarısının farkında bile olmayabilirdi.

Peki DEAŞ’ın gerçek lideri kim olabilir?

Kesin olarak bilinmemekle beraber, DEAŞ’ın gerçek lideri olabilecek iki muhtemel aday bulunmaktadır. Birincisi Cuma Avad’ın DEAŞ’in lideri olabileceği tahminini Irak istihbaratı ortaya koymuştur. 1969 doğumlu Cuma Avad İbrahim DEAŞ’ın en tanınmış eski lideri Bağdadi’nin kardeşidir ve örgütün sözde şeri heyeti başkanı olarak görev almıştır.

Diğer muhtemel aday ise Ebu Müslim el İsavi olarak bilinen, 1982 doğumlu Ahmed Hamed Hüseyin el İsavi’dir. Aslen güney Bağdad’lı olan Ebu Müslim el İsavi, DEAŞ terör örgütünün Irak sorumlusu olarak görev almıştır ve örgütün elit ve özel eğitimli Kavasir Tümeni’nin komutanlığını yapmıştır. Kesin olarak bilinmemekle beraber, Ebu Müslim el İsavi’nin 2012’de Ebu Gureyb hapishanesinde tutsak olduğu ve 2013 hapishane baskınında kaçtığı belirtilmektedir. Nitekim DEAŞ’ın eski lideri Ebubekir el Bağdadi başta olmak üzere, DEAŞ’ın yönetim kadrosunun büyük bir bölümü Ebu Gureyb hapishanesinde mahkum edilmiştir.

DEAŞ terör örgütünün gerçek lideri Bashar Khattap Ghazal Al-Sumaidai’nin olmamasının gösterdiği diğer bir olgu ise, terör örgütü içindeki gelenekler ve gruplaşmalar arasındaki dengeye dairdir. Bashar Khattap Ghazal Al-Sumaidai’nin DEAŞ’tan önce varlık gösteren Ensar el İslam geleneğinden geliyor olması, birçok uzman tarafından DEAŞ’ın içerisindeki güç dengelerin değiştiğine dair yorumlanmaktaydı. Ancak Bashar Khattap Ghazal Al-Sumaidai’nin örgütün lideri olmadığı anlaşılması ile beraber, bu varsayımın doğru olmadığını göstermektedir. Diğer iki muhtemel adayın da Ebu Gureyb hapishanesinde oluşan ve El Kaide artı BAAS partisi birleşiminden meydana gelen geleneğin terör örgütü içinde yönetimi elinde tutmaya devam ettiğini göstermektedir.