Dünya yörüngesinde caydırıcılık mücadelesi
ABD’nin Rusya ve Çin’i Hint-Pasifik Okyanusu ve Karadeniz’de çevreleme girişimlerine karşı, hasımları caydırıcılık güçlerini atmosferin dışına, dünya yörüngesine taşıyarak yanıt veriyor. Bunun son örneği 15 Kasım’da yaşandı. Nükleer denizaltılarını 2022’de Zirkon hipersonik füzeleri ile donatmaya hazırlanan Rusya, uyduları vuracak bir silahın denemesini yaptı.
Dünya, bu denemeden ABD Uzay Komutanlığı’nın başındaki isim General James Dickenson’un açıklamasıyla haberdar oldu. Rusya bu denemede hedef tahtası olarak 1982’de SSCB döneminde yörüngeye fırlatılan Tselina-D SIGINT tipi Kosmos-1408 uydusunu kullandı. Plesetsk mobil füze fırlatma tesisinin bulunduğu bölgeye dair Rusya’nın NOTAM yayımlamasının ardından Batılı ülkeler gelişmeleri yakın takibe almıştı.
ABD Uzay Komutanlığı kaynaklarına göre exo-atmosferik seviyede denemesi yapılan uydu savar (Direct-ascent anti –satellite DA-ASAT) füze PL-19 Nudol kod isimli 2014 yılından bu yana testleri devam eden bir sistem. “A-235 PL-19 Nudol” ismiyle tanımlanan sistemin amacı, Moskova’nın yanısıra Rusya’nın önemli endüstriyel merkezlerini balistik füze saldırılarına karşı korumak. Bu sistemin uzun menzilli versiyonu 1,500 kilometre menzilde ve 800.000 bin metre yüksekteki bir hedefi vurabilecek kapasiteye sahip.
Rusya’nın kendi uydusunu vurarak yaptığı deneme ABD ve Avrupa devletlerinde büyük tepkiye yol açtı. Halbuki ABD ilk ASAT silah denemesini 2008’de, Hindistan ise 2019’da yapmıştı. Peki Rusya’nın yaptığı denemenin tepkilere yol açmasının sebebi neydi?
ABD ve Hindistan ASAT denemelerini nispeten alçak irtifalarda gerçekleştirmişti. Ancak, Rusya’nın ASAT silahı ile imha ettiği uydunun yaklaşık 1,500 parçaya ayrılması ve bu parçaların Uluslararası Uzay İstasyonu için ciddi bir tehdit oluşturması NASA’da ve Batılı ülkelerde tepkiye yol açtı.
Aralarında 2 Rus kozmonotun da bulunduğu istasyon mürettebatı, dünya yörüngesinde saatte 28 bin kilometre hızla dönerken bir enkaz parçasına çarpmaları halinde ortaya çıkabilecek felakete karşı alarma geçti. Enkaz bölgesinden her geçişleri esnasında yaklaşık 2 saat istasyonda kaçış amaçlı kullanılabilecek kapsüllere sığınarak beklediler.
ABD ve Fransa Dışişleri Bakanlıkları ile İngiltere Uzay Komutanlığı Rusya’nın yaptığı denemeyi sorumsuzluk olarak nitelediler. Denemenin, uzayın barışçı amaçlı kullanımını tehdit ettiğini dile getirdiler. Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ise suçlamaları reddederek denemenin Uluslararası Uzay İstasyonu başta olmak üzere kimse için tehdit oluşturmadığını iddia etti.
Rusya’nın yaptığı deneme 1983 yılında dönemin ABD Başkanı Ronald Reagan’ın gündeme getirdiği ve kamuoyunda “Yıldız Savaşları Projesi” olarak anılan “Stratejik Savunma Girişimi Projesi- SDI”yi hatırlattı. Reagan’ın blöf olarak gündeme getirdiği projeye mukabele etmeye çalışan SSCB’nin savunma harcamalarını artırması, bu ülkenin ekonomik çöküşünde önemli rol oynamıştı.
Peki Rusya uyduları hedef alan bu silahın denemesini bir güç gösterisine dönüştürecek şekilde neden gerçekleştirdi?
Öncelikle Çin Halk Cumhuriyeti’nin Ağustos ayında nükleer başlık taşıma kapasitesine sahip atmosfere giriş-çıkış yapabilen hipersonik bir aracın denemesini yapması yalnızca ABD’yi tedirgin etmekle kalmadı, şu anda müttefik oldukları izlenimi veren Çin ve Rusya arasında da muhtemel bir güvensizlik ortamı yarattı.
Öte yandan ABD’nin özel sektör aracılığıyla inşa ettiği (SpaceX) uydu takım yıldızı-Starlink Projesi de Rusya’yı tedirgin eden konulardan bir diğeri. Starlink Projesi görünürde internetin küresel yaygınlaşmasına hizmet etsede, hipersonik füzeler başta olmak üzere bu sınıftaki silahların yeryüzünden ateşlendikleri anda takibini kolaylaştıracak, ayrıca dünya deniz trafiğinin denetlenmesi için de ABD’ye avantaj sağlayacak.
Rusya, olası bir çatışma halinde hasımlarının silah sistemlerinin en büyük yardımcısı olacak uydu tabanlı navigasyon sistemlerini (GPS) devre dışı bırakmanın çarelerini geliştirmekte.