Filipinler'deki ‘Ateş Mumyaları’ yok olma tehlikesi altında

Filipinler’in dağlık Kabayan bölgesinin dört bir yanında, gizlice saklanmış düzinelerce “ateş mumyası” yüzlerce yıldır bozulmadan duruyor. Yerli halk tarafından “meking” olarak bilinen bu iyi korunmuş cesetler, yerli halk Ibaloi’nin kadim atalarına ait olsa da, çevresel değişiklikler artık bu saygıdeğer kalıntıları yok etmekle tehdit ediyor.

Popüler “ateş mumyası” terimi, bu cesetlerin korunma süreçlerinden türedi. Tam mumyalama yöntemi hiçbir zaman yazılı hale getirilmemiş ve artık büyük ölçüde unutulmuş olsa da, mekinglerin uzun süreler boyunca tütsülendiğine ve bunun sonucunda mükemmel bir koruma sağlandığına inanılıyor.

(İlgili: Japonya’daki Bu Keşişler Kendilerini Neden Mumyaladı?)

Mumyalanmış bedenler daha sonra Benguet bölgesindeki en yüksek dağların tepesindeki mağaralara yerleştirildi. Yaklaşık 3.000 metre yükseklikteki soğuk dağ koşulları cesetlerin bozulma ve çürümeye karşı korunmasına yardımcı olsa da iklim değişikliği, sızıntılar ve insan müdahalesi bu mumyalardan bazılarının küf ve böcek istilasına uğramasına neden oldu.

Melbourne Üniversitesi’nden araştırmacılar, mekingleri korumak amacıyla bu eski mumyaların bulunduğu mağaraların bazılarına çevresel monitörler yerleştirdi. Bu sayede bilim insanları, mumyaları korumak için en iyi eylem planına karar vermeden önce nem ve sıcaklıktaki değişiklikleri takip edebilecekler.

Ekip ateş mumyalarının geleceğini güvence altına alma konusunda umutlu olsa da, diğer araştırmacılar hala bu ürkütücü kalıntıların tarihini bir araya getirmeye çalışıyor. Kabayan mumyalama sürecinin sırları sadece ağızdan ağıza aktarıldığı için, geleneğin sona ermesi birçok detayın da kaybolduğu anlamına geliyor.

Örneğin, hiç kimse tam olarak kaç mumya olduğunu ya da mağaralarının nerede bulunduğunu bilmiyor. Geleneğin nasıl ve ne zaman başladığı da belli değil, ancak yerel efsane ateş mumyası olan ilk kişinin 12. yüzyılda yaşamış Apu Anno adında bir hükümdar ve yarı tanrı olduğunu öne sürüyor.

Diğer pek çok ateş mumyası gibi Apu Anno’nun bedeni de o kadar kusursuz bir şekilde korunmuştu ki vücudunu kaplayan dövmeler hala görülebiliyor. Efsanevi liderin mumyası 1918’de istirahat ettiği yerden çalındıktan sonra Manila’da karnaval eğlencesi olarak sergilendi, ardından bir antika dükkanına kaldırıldı ve nihayet 1999 yılında Ibaloi’ye iade edildi.

Ne yazık ki, Apu Anno’nun mumyalanmış bedeni şu anda mantar sporlarıyla istila edilmiş durumda ve artık halkın erişemeyeceği bir mağarada tutuluyor. Bu sırada bilim insanları cesedi korumaya çalışıyor.

Şimdiye kadar araştırmacılar Apu Anno’nun kalıntılarını doğru bir şekilde tarihlendirememiş olsalar da, diğer ateş mumyalarının radyokarbon tarihlendirmesi bazılarının 150 ila 200 yaşında olduğunu gösteriyor. Bu da Kabayan mumyalama uygulamalarının 19. yüzyıla kadar uygulandığını ima ediyor.

Prosedürün kendisi de büyük ölçüde bilinmiyor, ancak cesetlerin tuzlu suyla temizlenirken ve yanan bitkilerin dumanıyla kurutulurken “ölüm sandalyesi” adı verilen bir düzeneğe bağlandığına inanılıyor. Hangi bitkilerin kullanıldığını kimse kesin olarak bilmiyor, ancak yerel yerli yaşlılarla yapılan görüşmeler, Embelia philippinensis adlı yerel bir bitki de dahil olmak üzere birçok malzemenin antimikrobiyal özellikleri nedeniyle özellikle seçildiğini gösteriyor.

Yerel inanışlara göre mekingler tanrılara daha yakın olabilmek için dağların tepelerine yerleştirildi. Yok olmaları önlenmediği takdirde, bazıları Ibaloi’nin şimdiki ve gelecek nesillerinin başına felaket geleceğine inanıyor.