Herson geri alınabilir mi?

Sadece Rus propaganda basınını takip ediyorsanız, Ukrayna’nın Herson’daki karşı saldırısının tamamen başarısızlığa uğradığını düşünebilirsiniz. Ukrayna tarafı operasyonlarla ilgili oldukça temkinli. Savunma Bakanlığı tüm ülkede “sessizlik rejimi” ilan etti ve gazetecileri “Komutanlığın adımlarını şüphe altında bırakmamaya ve Rus propagandasının elinde araç olmamaya” çağırdı. Bu nedenle cephedeki gerçek durumla ilgili kanaat oluşturmak çok zor. Sadece bazı analistlerden ve bölgedeki kısıtlı kaynaklardan gelen bilgi kırıntıları söz konusu. 

Ukrayna savaşıyla ilgili en detaylı bilgilere sahip olan ve Twitter’da oldukça ilgi gören bir akış oluşturan Amerikan Dış Politika Araştırmaları Enstitüsü uzmanı Rob Lee, cephedeki durumu Meduza sitesine değerlendirdi. 

Ukrayna Ordusu tam kapsamlı karşı saldırıya hazır mı?

Herson karşı saldırıyı başlatmak için iyi bir yer. Şehir su ile çevrelenmiş durumda, Dinyeper Nehri üzerinden sınırlı yerlerden geçişler var ve Rus ordusu artık bu noktalardan mühimmat stoğu oluşturmakta zorlanıyor. Ruslar birkaç duba köprüsü inşa ettiler ancak Ukraynalılar sürekli bu noktalara ateş ediyor. 

Ancak Ukraynalıların hızlı karşı saldırı için kaynaklarının yeterli olup olmadığı da belli değil – ne kadar tank, zırhlı araç, profesyonel birlik kaldığı bilinmiyor.  Savaşta hayatını kaybeden askerlerin bir kısmının yerine yedek askerler ve gönüllüler geldi, ancak onlar da iyi hazırlanmış değiller. Taarruz için ise deneyimli uzmanlar gerekiyor. 

Bana göre, Ukraynalılar belli başarılar elde edecekler, mesela, bazı küçük kentleri geri alabilirler. Ancak Herson’u alabilecekler mi? Rusları oradan çıkartabilecekler mi? Söylemek zor. 

Ukrayna’nın taarruzunun hangi gerçekçi hedefleri olabilir? Bir darbe ile Dinyeper’in doğu sahilinin tamamen kurtarılması mümkün olabilir mi? Yoksa uzun mücadele ve köy köy küçük saldırılar mı beklemek gerekiyor? 

Bence saldırı yavaş ilerleyecek. Ukrayna Savunma Kuvvetleri yarım yıldır insan ve teçhizat kaybediyor ve bu şartlarda hızlı taarruz çok inandırıcı görünmüyor. Büyük olasılıkla Ukrayna yavaş yavaş Rus pozisyonlarını ezmeye çalışıyor. Bir birinin ardınca küçük yerleşim birimlerinin kontrolünü geri alacak. Ancak bu da zaman ve çok sayıda topçu sistemleri talep ediyor. 

Ukrayna’nın Herson etrafında neyi başaracağı süreye bağlı.  Ukraynalıların kısa zamanda Rus güçlerini Dinyeper’den geri püskürtebileceğini düşünmüyorum.  Ancak önümüzdeki birkaç aylık süreyi ele alacak olursak soru şu: Rusya uzun süreli savaşa ne kadar hazır? Rus ordusunun ağır kayıplar verdiği çok açık. Şimdi topladığı gönüllüler Ukrayna’nın taarruzuna maruz kalan bölgesindeki savaş kapasitesini desteklemeye yetecek mi? 

Ukrayna ordusunun Rusya’yı yeni “iyi niyet adımına” – yani ordusunu Dinyeper’in sağ sahilinden çekmeye zorlamaya çalıştığına ilişkin tahminleri nasıl değerlendirmek mümkün?  Bu durumda mevcut saldırıyı Rus ordusunu stoklarını kaybetmeye zorlama teşebbüsü olarak değerlendirmek mümkün mü? 

Ruslar batıdan Dinyeper’e kadar kendi pozisyonlarını korumayı başaramadıkları zaman Ukrayna durumu kazanacak. Şu an Ukrayna Rusya’nın komuta merkezlerini, depolarını, geçici köprülerini vuruyor – HIMARS’ların menzili nereye kadar yetiyorsa.  Tabi ki bu,  Rusların kendi birliklerinin teçhizatını ve Herson’u elde tutmasını daha zor, daha masraflı hale getirmeye çalışıyor. 

Batı’dan gelen HIMARS sistemlerinin yardımıyla Ukrayna Rusya’yı son aylardaki en büyük avantajından yoksun bıraktı. Rus ordusu buna karşı koyabilir mi? 

Şu anda başlatılan saldırıda Ukrayna’dan roket sistemleri konusunda üstünlüğü söz konusu. Ukrayna ordusu her gün çok daha fazla topçu atışları yapıyor, Rusya bu kadarını yapamıyor. Bu nedenle Ukraynalılardan farklı olarak Herson’u elinde tutan Ruslar için kendi topçu sistemlerinin yerini değiştirmek daha zor. Ukraynalılar hava atışları konusunda tam üstünlük sağlayabilir. Yaz aylarında Rusya’nın Donbas’da yaptığı gibi…

Ben Ukrayna’nın Herson’daki  stratejisini sona kadar anlayamıyorum, ancak bir yıpratma savaşı yapabileceklerini düşünüyorum: her çatışma gününü Rusya için daha pahalı hale getirebilirler.  Kırım’a darbeler ve partizan girişimleri de bu stratejinin bir parçası olabilir – Rusya’nın neredeyse her yerde kendini savunması gerekiyor 

Ukrayna ordusu Dinyeper’in sahiline çıkarsa bu cephede pat durumu oluşacak. Zira Ukrayna ordusunun nehri hızla geçmesi zor. Bu durumda Ukrayna neyi hedefliyor? 

Ukraynalılar gerçekten Dinyeper’e çok yaklaşırlarsa, saldırıdan savunmaya geçmeleri gerekecek. Rusların direnişini kırarak ileri gitmek zor olacak.  Ancak Ukrayna ordusu hatta sadece Dinyeper’i kazansa bile bu büyük başarı olacak. Bu başarı Batı’yı askeri yardımı sürdürmeye ikna etmek için yeterli olacak. Bu durumda Rus ordusunun savaş ruhunun nasıl darbe alacağını söylemiyorum bile…

Peki bu durumda neden başarı halinde Kırım sınırına çıkış imkanı veren Donbas veya Zaporojye değil, Herson istikametinde saldırı başlatıldı? 

Aslında Ukraynalıların hedefinin gerçekten Herson olup olmadığı tam belli değil.  Yani hedef Herson mu, yoksa diğer cephelerde paralel operasyonlar hazırlanıyor mu, bilmiyoruz. 

Bana göre, Herson’u geri almak diğer yerleri almaktan daha kolay olacak. Çünkü burası ilerleme sağlamak için en perspektifli yer. Eğer gelecekte yıpratma savaşı başlayacaksa ve pat durumu oluşacaksa, Herson’u şimdi almak lazım. Hiç olmazsa bir yer geri alınmış olsun…

Bazı Rus yorumcular Ukrayna ordusunun saldırı başlatarak kendisini kendi  hava savunma sistemlerinin korumasından yoksun bıraktığını ve bunun Rus uçaklarına Ukrayna ordusuna tam gücüyle saldırma fırsatı doğurduğunu iddia ediyorlar. Bu iddiaları nasıl değerlendirmek mümkün? 

Böyle olduğundan emin değilim. Ukraynalılar ileriye hareket ederken kendi hava savunma sistemlerini de kendileriyle götürüyorlar. 

Neden iki taraf da son aylarda saldırı operasyonu yapma konusunda başarısızlık sergiliyor? Sanki düşük askeri yoğunluk ve nispeten basit topografya manevralara fırsat verebilir gibi, ancak nedense bu manevraları göremiyoruz. Nedenlerini belirlemek mümkün mü?

İki taraf da çok sayıda profesyonel askerini kaybetti, onların yerini yedekler ve gönüllüler aldı.  Bu yeni gelen acemilere savunmayı hızlıca öğretmek mümkün, ancak taktik saldırı grupları oluşturmak çok daha fazla zaman istiyor. 

Ukrayna ordusunun oluşturduğu yedeklerle ilgili hangi bilgiler var? Savaştan sonra oluşturulan grupların büyük kısmının daha savaşa katılmadığına ilişkin tahminler doğru mu? 

Bunu bilmiyorum. Basında Ukrayna’daki yedek askerlerin Donbas ve diğer yerlere gönderildiği haberleri yer aldı, ancak detay ve ölçek bilmiyoruz. 

Ukrayna’ya nihai  bir taarruz için ne kadar yeni birlik gerekiyor, bunu değerlendirmek mümkün mü? 

Bu, Rus ordusunun durumuna bağlı. Halen daha taraflarda ne kadar insanın savaştığı belli değil. İdeal durumda saldırıya geçiyorsanız,  sayısal üstünlük, topçu sistemleri avantajı ve s. istersiniz. 

Rusya’nın oluşturduğu rezervlerle ilgili ne düşünüyorsunuz? Mulino’da gönüllülerden oluşan üçüncü kolordunun kurulduğuna ilişkin haberlerin kanıtı var mı? Sayısı ne kadar olabilir? 

Üçüncü kolordu gerçekten var, eminim. Daha bir hafta önce bu kolorduyu Ukrayna’ya gönderdiler. Rostov istikametinde ise bu kolordunun silahları ilerliyor.  Bu silahların içinde nispeten yenileri de var, mesela, AK-12 tüfekleri, BMP-3’ler, T-80B tankları… 

Yeni kolorduya ne kadar insan topladıklarını bilmiyorum, ama Rusya’nın diğer bölgelerde gönüllü taburlar oluşturma girişimleri çok başarılı olamadı – planlanan sayıya ulaşılamadı. Büyük olasılıkla biz cephede Rus ordusu yönetiminin istediğinden çok daha küçük ölçekli taburlar görüyoruz. 

En büyük sorun ise gönüllülerden oluşan yeni kolordunun onlara verilecek yeni silahlarla nasıl baş edeceğidir. Sözleşme imzalayanların bir kısmı 50 yaş ve üstü insanlardır, sadece iki üç haftalık bir hazırlık sürecinden geçiyorlar. Bu sürede profesyonel savaşçı olmaları mümkün değil.  Tanıdık olmayan askeri araçları kullanmayı öğrenmek ise imkansız….

Ve bir soru de şu – bu gönüllüleri kim yönetecek? Büyük olasılıkla, hiç de profesyonel olmayan komutanlar. Çünkü Rusya’nın tüm deneyimli subayları ya cephede savaşıyor, ya da savaşmayı reddetti. 

Bu kısa süreli sözleşmeli “gönüllülerin” potansiyelini nasıl görüyorsunuz?  Acemiler uzun süreli savaş için yeterli mi? 

Gönüllü toplama işi muhtemelen tabur ölçeğine ulaşacak. Ancak bu insanların büyük kısmı üç, altı aylık sözleşmeler imzalıyor. Kış geldiğinde bu sözleşmelerin süresi dolunca ne olacak? Yeni gelen savaşın onun hayal ettiği gibi bir şey olmadığını anlayanda ne olacak? 

Kasım, aralık, ocak aylarında bu gençlerin sözleşme süreleri dolacak, onlar cephede kalmayı tercih edecekler mi? Yoksa teçhizatın topallaması ve komutanların hata yaptığına ilişkin hikayelerle eve dönmek mi isteyecekler? 

2023 kışına kadar insan gücü Rusya için büyük sorun olacak. Rusya’nın şimdi oluşturduğu “gönüllü birlikler” yönteminin işe yaramama riski çok yüksek….

Rus ordusu neden savaş öncesi birliklerin savaş kapasitesini artırmak yerine yeni birliklerin kurulmasını tercih etti? 

Benim için bu, soru işareti. Sıfırdan yeni kolordu kurmak gerçekten tuhaf. Neden yeni toplanan insanlar artık mevcut olan, deneyimli subayların,  acemileri yönetecek komutanların bulunduğu birliklere göndermiyorlar?  Bu, belki de Rus askeri yönetiminin bir çok birliklerin komutanlarından memnun olmamasından kaynaklanıyor olabilir. 

Gerçi “gönüllü” tabularının savaşta olan taburlardan ve alaylardan oluşturulduğu durumlar da var. Mesela, Vladivostok’daki “Tigr” alayı Ukrayna’ya gönderilerek 155.’inci deniz piyadeleri taburuna teslim edildi. Yani “gönüllüler“ mevcut olan askeri birliğe katıldılar. Bu biraz daha anlamlı görünüyor. 

Neden Rusya yönetimi bir şekilde seferberlik ilan etmiyor? 

Kremlin “gönüllüler” ile ne kadar uzun savaş yürütürse Rusya’da istikrarın o kadar korunacağını düşünüyor. Burada bir anlamda da haklılar. Zira savaşın ilk aylarındaki birkaç protestoyu dikkate almazsak, tepki de yok. 

Öte yandan, hatta sadece 24 Şubat’tan sonra işgal ettiği toprakları elde tutmak için bile Rusya’nın büyük insan gücüne ihtiyacı var. Bu ise ciddi sorun. 

Sizce, hangi taraf bu şartlarda kendi güçlerini daha hızla toparlayabilir? 

Bence Ukrayna. Çünkü Ukrayna çok daha fazla insanı seferber etmeyi başardı. Bu insanların nasıl hazırlandığı ve ne kadar donanımlı olduğu sorusu ise henüz açık. Bunu ben bilmiyorum. Rusya saldırısını güçlendirmek için baharda çok sayıda kişiyi askere aldı, ancak aynı tempoda asker toplamayı sürdürebileceğinden emin değilim. 

Rusya’nın cephaneliklerinde henüz yeterince silah var, ancak eski T-62 tankları depolardan çıkmaya başladı bile. Rusya’nın ne kadar tankı var ve ne kadarı iyi durumda? Bu sorunun cevabı belli değil. 

Bence, son “gönüllüleri” de silahlandırmak için rezervleri var, ancak silah kıtlığı bir aşamada kendini gösterecek. Mesela, Rusya’nın yüksek hassasiyetli güdümlü mühimmatı çok değil, oysa en çok harcadıkları da bu mühimmat. Rusya savunma sanayisinin bu büyük harcamayı karşılayabileceğinden emin değilim. 

Dolayısıyla, Rusya’nın savaşa başladığı dönemde sergilediği Ukrayna’nın içindeki istediği hedefi vurabilme olasılığı artık tükeniyor.

Güç dengesinde büyük değişiklik bekleniyor mu? 

Yakın gelecekte değil.  Bence, Ukrayna Herson’da sonuç elde edecek, Rusya ise belki Donbas’da ilerleyebilir. Ancak cephede çok büyük ilerlemeler görebileceğimizi sanmıyorum. Bunun için zaman lazım.  Taraflar sadece bir birini yormayı sürdürecek. 

Meduza'da yayınlanan röportaj gdh.digital tarafından tercüme edilmiştir.