Kazakistan, Rusya'dan altı yeni Su-30SM çok amaçlı savaş uçağı teslim aldı

Teslim edilen jetler Çimkent'teki 602. Hava Üssüne tahsis edildi. Bu teslimat Kazakistan'ın Su-30SM filosunu kademeli olarak arttıran ve şu anda toplam 30 uçağa ulaşan bir dizi satın alma işleminin devamı niteliğindedir. Yeni jetler, Kasım 2023'te hizmet dışı bırakılan ve hurdaya ayrılan MiG-29'ların yerine üsse konuşlandırılan Su-25 uçaklarıyla birlikte görev yapacak.

Su-30SM'ler, Kazakistan ile Rusya arasında süregelen askeri tedarik ilişkisinin bir parçası olarak Rusya'nın United Aircraft Corporation şirketine bağlı Irkutsk Havacılık Fabrikası'nda üretildi. Bu ilişki 2014 yılında imzalanan bir sözleşme ile başlamış ve ilk parti Su-30SM'ler 2015 yılında Kazakistan'a teslim edilmiştir.

Yaklaşık 5 milyar ruble değerindeki ilk sözleşme, dört adet Su-30SM'nin Taldy-Kurgan'daki 604. Havacılık Üssü'ne konuşlandırılmasıyla sonuçlandı. Sonraki sözleşmeler bu ilk alımın üzerine inşa edilmeye devam etti.

Aralık 2015'te Kazakistan sekiz adet ilave Su-30SM için ikinci bir sözleşme imzaladı. İlk iki uçak Aralık 2016'da, diğer bir çift Aralık 2017'de ve son dört uçak da Aralık 2018'de teslim edilecek şekilde teslimatlar kademeli olarak gerçekleştirildi.

Ağustos 2017'de imzalanan üçüncü bir sözleşme, 12 adet Su-30SM için daha bir çerçeve anlaşması içeriyordu. Bu anlaşma, 2019-2020 yılları arasında sekiz avcı uçağının teslim edilmesini ve 2020'nin sonlarında da ilave dört uçağın teslim edilmesini sağladı. Bu uçaklardan biri Nisan 2021'de bir uçuş kazasında kayboldu.

Kazakistan Hava Savunma Kuvvetleri, 2023'ün sonlarında Rusya ile on adet ilave Su-30SM avcı uçağı için bir sözleşme daha imzaladı. Kazakistan Hava Savunma Kuvvetleri Silahlanmadan Sorumlu Başkomutan Yardımcısı Albay Yerzhan Nildibayev tarafından açıklanan bu sözleşme, ülkenin filosunu modernize etme stratejisinin bir parçası.

Bu sözleşme kapsamındaki ilk altı uçak 2024 yılında teslim edilirken, kalan dört uçağın da yıl sonuna kadar teslim edilmesi bekleniyor. Kazakistan, Fransa'dan gelen Rafale jetleri tedarik etme tekliflerine rağmen Su-30SM tedarikine devam etmeyi seçti. Bu kararda Rus savaş uçaklarının fiyat-kalite oranı ve filo standardizasyonunun getireceği faydalara ilişkin değerlendirmelerin etkili olduğu bildirildi.

Kazakistan Hava Kuvvetleri, bazıları önemli güncellemelerden geçmiş olan çok çeşitli diğer savaş uçaklarını da içermektedir. Su-27, 20 adet Su-27 ve dört adet Su-27UB ile Kazakistan hava kuvvetlerinin kilit unsurlarından biri olmaya devam etmektedir. Bu uçaklardan on tanesi 2007 ve 2010 yılları arasında Belarus'un Baranovichi kentindeki 558. Havacılık Onarım Fabrikasında Su-27BM2 ve Su-27UBM2 varyantlarına yükseltilmiştir.

Filoda ayrıca 12 adet Su-25 ve Su-25SM yakın hava destek uçağı ile iki adet Su-25UB/UBM varyantı bulunmaktadır. Bu uçaklar şu anda aynı Belarus tesisinde Su-25SM/UBM standardına modernize ediliyor. Bu arada, Kazakistan'ın bir zamanlar hava kuvvetlerinin temel dayanaklarından biri olan MiG-29'lar 2023 yılında hizmet dışı bırakıldı ve 12 MiG-29 ile iki MiG-29UB depoya yerleştirilerek satışa çıkarıldı.

Benzer şekilde, 31 MiG-31BM varyantını içeren MiG-31 önleme filosu da emekliye ayrıldı ve bir “elden çıkarma maddesi” kapsamında satışa hazır hale getirildi.

Su-30SM, Sukhoi Tasarım Bürosu tarafından Rus Hava Kuvvetleri için geliştirilen ve 1990'ların ortalarında Hindistan Hava Kuvvetleri için tasarlanan Su-30MKI varyantından türetilen çok amaçlı bir avcı uçağıdır. Su-30MKI'nin kendisi Sovyet dönemi Su-27 avcı uçağından geliştirilmiştir. Su-30SM ilk olarak 2012 yılında uçmuş ve özellikle aviyonik, silah ve yerleşik sistemler açısından belirli Rus askeri gereksinimlerini karşılamak üzere uyarlanmıştır.

Irkutsk Havacılık Fabrikası tarafından üretilen Su-30SM, büyük ölçüde itiş-vektörlü motorları ve ileri yatay kuyruk yüzeyleri sayesinde manevra kabiliyetiyle dikkat çekiyor. Bu özellikler uçağın hava muharebesi için faydalı olan çevik manevralar yapmasını sağlar. Pilot ve silah sistemleri subayı arasında koordineli operasyona izin veren tandem kokpit konfigürasyonuna sahip iki koltuklu bir avcı uçağıdır.

Silahlanma açısından Su-30SM, hem havadan havaya hem de havadan karaya muharebeye uygun çok çeşitli silahlarla donatılmıştır. Uçak güdümlü füzeler, bombalar ve roketler taşıyabilen on iki sabit noktaya sahiptir. Uçak 30 mm GSh-30-1 top ile silahlandırılmıştır ve 8,000 kg'a kadar muharebe yükü taşıyabilir. Bu, orta ve kısa menzilli havadan havaya füzeler, güdümlü havadan karaya füzeler ve bombaların bir kombinasyonunu içerir ve hem havadaki hem de yerdeki hedeflere saldırmasını sağlar.

Ayrıca, Su-30SM, operasyonel etkinliğini artırmak için elektronik harp podları, lazer telemetreler ve hedefleme sistemleri ile donatılabilir. Su-30SM'nin aviyonik paketi, aynı anda birden fazla hedefi izleyebilen ve elektronik harp önlemlerine karşı koyabilen bir faz dizili radar içerir.

N0011M “Bars” radar sistemi aynı anda 15'e kadar hedefi izleyebilir ve aynı anda 4'e kadar hedefe angaje olabilir.

Uçak ayrıca “Sorbtsiya” ve “Khibiny” gibi düşman radar ve füze sistemlerini bozmayı ve böylece uçağın tartışmalı ortamlarda beka kabiliyetini artırmayı amaçlayan elektronik harp sistemleri ile donatılmıştır. Kokpit, pilotlara gelişmiş durumsal farkındalık sağlamak için modern ekranlara ve kaska monte edilmiş hedef belirleyicilere sahiptir.

Su-30SM 14,70 metre kanat açıklığına, 21,94 metre uzunluğa ve 6,375 metre yüksekliğe sahip olup, kanat alanı 62 metrekaredir. Normal kalkış ağırlığı 24,900 kg'dır ve maksimum 34,500 kg kalkış ağırlığına ulaşabilir. Uçak, her biri 12.800 kgf itiş gücü üreten iki adet AL-31FP turbofan motorla güçlendirilmiştir ve Su-30SM'nin irtifada 2.125 km/saate ve alçak seviyelerde 1.350 km/saate kadar hızlara ulaşmasını sağlar. Savaş uçağı 3.000 kilometrelik pratik menzile ve 17.300 metrelik bir tavana sahiptir ve iki kişilik bir mürettebatla çalışır.