Kütahya’da görkemli bir Antik Kent: Aizanoi

Kütahya’nın Çavdarhisar ilçesinde son dönemlerde buluntularıyla adından sıkça söz ettiren ve arkeoloji ilgililerinin merakla takip ettiği özel bir antik kent yer alıyor. Dünyada günümüze ulaşan en iyi korunmuş Zeus Tapınaklarından birine ev sahipliği yapan bu kent, aynı zamanda dünyanın bilinen ilk borsasını da bünyesinde barındırıyor.

Aizanoi’deki kazılar, 2020 yılından beri Gürok Grup desteğiyle sürdürülüyor. Sanayi ve ihracat alanındaki çalışmalarının yanı sıra eğitim ve kültür sanata desteğiyle de öne çıkan Gürok Grup, UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan Aizanoi Antik Kenti kazılarının 2020 yılından bu yana sponsorluğunu üstleniyor.

Aizanoi, Zeus Tapınağı, Stadyum-Tiyatro Kompleksi ve Macellum’u ile Roma Dönemi’nin en önemli kentlerinden biri olma özelliğini taşıyor. 2012 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne dahil edilen antik kentte kazılar, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi (DPU) Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü tarafından sürdürülüyor.

Sanayi, turizm ve yapı sektörlerinde Türkiye’nin köklü bir şirketi olan Gürok Grubu’nun sponsor olduğu Aizanoi Antik Kenti kazı çalışmalarında bugüne kadar; 2.000 yıl öncesine ait, 2 metre 10 santim yüksekliğinde erkek heykelinin yanı sıra, Yunan mitolojisinde aşk tanrısı olarak bilinen “Eros” ile şarap tanrısı “Dionysos” ve yarı tanrı “Herakles”in heykel başları gün yüzüne çıkarıldı.

MÖ 3. binyıla dayanan geçmişi ve tiyatro, stadyum, agora ve Zeus Tapınağı gibi yapıları ile Roma döneminin metropolislerinden biri olduğu düşünülen antik kentte kazılar, antik çağda Penkalas, günümüzde ise Koca Çay olarak bilinen çay yatağında yoğunlaştırıldı. Penkalas Çayı’ndaki kazılarda Roma dönemine ait 2 No’lu mermer köprünün restorasyonu tamamlandı ve tamamen yıkılan 3 No’lu köprüde çalışmalar devam ediyor.

Tarihi eserlerin korunması ve sergilenmesinin bir milletin gelişmişlik düzeyinin en önemli göstergelerinden biri olduğunu belirten Gürok Grup Yönetim Kurulu Başkan Vekili Esin Güral Argat; “Bir toplumun gelişmişlik düzeyini yalnızca kişi başına düşen gelirle veya eğitim sağlık gibi alanlara yatırımlarıyla ölçmek doğru olmaz.

Bunlar elbette çok önemli veriler ve her toplumun olmazsa olmazı. Ancak ne zamanki bunların yanında kültür sanat, spor ve tarih gibi alanlarda gelişme gösterilir, bir toplum o zaman gerçek anlamıyla çağdaşlık düzeyine erişir ve diğer toplumlara örnek olur.” diyor.

“Gürok Grup olarak tüm faaliyetlerimizde ‘sınırsız düşün, cesur davran, iyi yap’ değerleriyle hareket ediyoruz. Her zaman daha sürdürülebilir bir gelecek için işimizi iyi yapmaya; hayata, doğaya ve ülkemize değer katmaya odaklanıyoruz.

Türkiye’de sanayi, turizm ve yapı alanlarında faaliyet gösteren, 140’tan fazla ülkeye ihracatla her yıl cari açığın kapatılmasına önemli katkılar sunan Gürok Grubu olarak, toplumun her alanda kapsayıcı bir bakış açısıyla gelişimini desteklemek öncelikli hedeflerimizden. Bu doğrultuda 2020 yılında desteklemeye başladığımız Aizanoi Antik Kenti kazıları bu yıl da başarıyla sürdürülüyor.”

Zeus Tapınağı

Aizanoi’de, bir tepenin üzerinde yer alan dünyanın en iyi korunmuş örneklerinden biri olan Zeus Tapınağı, kentin ana kutsal alanıydı. Tapınağın altında üzeri tonozlarla örtülü bir alan vardır. Tapınak, bu planıyla Anadolu’da alışılmışın dışında bir özelliğe sahipti. Görkemli Zeus Tapınağı, kentin antik çağda öne çıkmasına büyük katkı sağlamıştı ve Anadolu’da orijinal halini koruyarak günümüze kadar ulaşabilen ender antik yapılardan biri.

Hedeflerinin, Aizanoi’nin restorasyonunun tamamlanarak Türkiye’de ve dünyada tanınması olduğunu belirten Esin Güral Argat, “Son üç yılın rakamlarına bakacak olursak; 2020-2022 yılları arasında Aizanoi’yi ziyaret edenlerin sayısında yüzde 113,5’lik bir artış yaşandığını görüyoruz. Pandeminin etkisinin de geçmesiyle bu oranların çok daha artacağına eminiz.” diyor.

Stadyum-Tiyatro Kompleksi

Kentteki Stadyum-Tiyatro Kompleksi kentin kuzeyinde yer alıyor ve Roma Dönemi’nde kentte yapılan en önemli imar faaliyetlerinden biri olarak görülüyor. 13.500 kişilik stadyum ve 20.000 kişilik tiyatronun yan yana inşa edilmiş olması, antik dünyada başka hiçbir yerden bilinmiyor.

1948’de Kütahya’da faaliyete geçen Gürok Grubu’nun Türkiye’yi ileriye taşıyan projeleri hayata geçirdiğini belirten Esin Güral Argat, kentteki tiyatro ve stadyumun restorasyon çalışmalarını desteklediklerini belirtiyor.

“Kazandıklarımızı geri verme, Kütahya’yı yalnızca bir sanayi şehri değil, turistik ve kültürel zenginlikleriyle de tanınan bir şehir haline getirme vizyonuyla hareket ediyoruz. Bu kapsamda Aizanoi’da Roma dönemine ait tiyatro ile stadyumun restorasyon çalışmalarını destekliyoruz.”

“Bununla birlikte Aizanoi’da Roma dönemine ait tiyatro ile stadyumun restorasyon çalışmaları Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kütahya Valiliği, Türk Tarih Kurumu ve diğer farklı kurumların desteğiyle yürütülüyor.”

Macellum

Dünyanın bilinen ilk borsası Aizanoi’de kurulmuştu. MS 2. yüzyılın ortalarına tarihlenen Macellum, muhtemelen bir gıda pazarı olarak hizmet veriyordu. Bu yapının duvarlarındaki yazıtlar, Roma İmparatoru Diocletianus’un o dönemdeki enflasyonla mücadele etmek için MS 301’de çıkardığı bir fermanla kontrol edilen İmparatorluk pazarlarında satılan tüm malların fiyatlarını gösteriyor.

Söz konusu yazıtların günümüze kadar ulaşmış olması ve tamamen okunabilir durumda olması da büyük önem taşıyor. Bu yazıtlardan, Aizanoi’nin ticaretin merkezi olduğu anlaşılıyor.

Kültürel mirasa özel sektörün desteği çok önemli

Aizanoi, Frigya’ya ait olan Aizanitis’in başkentiydi. Aizanoi için Roma öncesi dönem hakkında daha az bilgi bulunuyor. Hellenistik Dönem’de Aizanoi, Bergama ve Bithynia krallıklarının hegemonyaları arasında gidip gelmiş ve MÖ 133’te Roma egemenliğine girmişti.

Erken imparatorluk döneminde kentte büyük anıtsal kamu binaları ve kentsel altyapı inşa edildi. Roma Dönemi’nde Aizanoi, Frigya Bölgesi’nin en önemli şehirlerinden biri olmakla kalmayıp, aynı zamanda ticari yol ağı olarak da önemli bir konuma sahipti.

Türkiye’nin gerek tarihi ve doğal zenginlikler, gerekse kültürel anlamda çok değerli bir turizm destinasyonu olduğunu belirten Esin Güral Argat, “Ülke olarak çok güçlü bir temele ve deneyime sahibiz. Kültür turizmi anlamında ise pek çok ülkenin çok ilerisinde olmamıza rağmen, hala ülkemizde gün yüzüne çıkarılmayı bekleyen pek çok arkeolojik alan olduğunu biliyoruz. Bu noktada özel sektörün desteği çok kıymetli.

Gürok olarak kültürel mirasın korunması ve tanıtılmasını bu kapsamda değerlendiriyoruz. Kütahya’da doğan, üretim yaparak tüm dünyaya yenilikçi ürünler ulaştıran Gürok olarak ülkemizin ve şehrimizin kültürel mirasına yatırım yapmak bizim için çok önemli bir misyon.” diyor.