MEE: ABD neden birdenbire Türkiye'ye F-35 satmak istiyor?

Yunan basınında yer alan son haberlere göre Temmuz ayında üst düzey bir ABD'li yetkili, Rus sisteminin Türkiye'nin İncirlik hava üssünün ABD kontrolündeki kısmına taşınmasını teklif etti.

Ankara'nın kabul etmesi halinde bu hamle, Türk Hava Kuvvetleri F-35'leri uçurduğunda S-400'lerin aktif hale gelmemesini sağlayacak ve Rus yapımı radar sisteminin jetlere yönelik olası casusluk faaliyetlerini önleyecek.

Haberlerin ortaya çıkmasından bu yana bazı Türk yetkililer böyle bir teklifin varlığını reddetti.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ulusal güvenlik danışmanı Akif Çağatay Kılıç geçen hafta CNNTurk'e verdiği demeçte Ankara'nın S-400'ler ya da F-35'ler konusundaki görüşünün değişmediğini söyledi.

Yine de bu durum her iki tarafın da konuyu tartışmaya devam ettiği ve Washington'un Ankara'ya F-35 satışı için yer açmaya fazlasıyla istekli olduğu gerçeğini değiştirmiyor.

Washington bir dizi meseleden ötürü F-35'leri satmaya hevesli

ABD birkaç yıl önce Türkiye'yi F-35 programından çıkardığında ana mesele S-400'lerin satın alınmasıydı.

Amerikan savunma sanayii, özellikle de Lockheed Martin, S-400 radarının Rus teknisyenler tarafından rutin bir denetim veya güncelleme sırasında kurulabilecek bir arka kapı aracılığıyla F-35'lerin sistemlerine sızmak için kullanılabileceğinden endişe ediyordu.

Ankara kendi yazılımını kullanabileceğini savunurken ve hatta İsrail'in F-35'leri yıllar önce Rus S-400'lerinin kurulduğu Suriye üzerinde uçurduğuna atıfta bulunurken, teklif kabul edilmedi.

Amerikalılar, Türk F-35'lerinin Türk S-400'lerine dost bir savaş uçağı olarak kaydedileceğini ve bazı kodlarını sisteme açık hale getireceğini savundu.

Yaptırımların kaldırılması halinde Türkiye'nin S-400'leri Türk topraklarından çıkarmasını öngören 2021 Ulusal Savunma Yetki Yasası'nın ardından durum daha da karmaşık bir hal aldı ve bu öneri her iki tarafın da konuyu ele almasını zorlaştırdı.

Konu hakkında bilgi sahibi olan bazı kişiler, bu yılın başlarında Amerikalı yetkililerin, Ankara'nın büyük bir F-16 alım anlaşması karşılığında İsveç'in NATO üyeliğini onaylamasının ardından F-35'lerin satışı konusundaki tutumlarını değiştirdiklerini söyledi.

Amerikalılar, 2022'deki F-16 teklifinde olduğu gibi, Türklere yaklaşarak beşinci nesil uçakları satmanın yollarını araştırmayı teklif ettiler.

Konu hakkında bilgi sahibi kişiler, Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşın bölgeye yayılma riski devam ederken ve ABD kendisini Çin ile uzun vadeli bir rekabete ve hatta çatışmaya hazırlarken, Washington'un Ankara'nın orta vadeli hava savunma kapasitesinden endişe duyduğunu düşünüyor.

Middle East Eye'a konuşan bir kaynak “Türkiye NATO'nun güney kanadını oluşturuyor ve beşinci nesil platformlarla boy ölçüşemeyecek yaşlanmış bir F-16 filosuna sahip” dedi.

“Yunanistan'a ait Rafale uçakları bile teknik olarak en son model F-16 Viper'dan daha gelişmiş durumda.”

İran ve İsrail arasındaki son gerilim, Türkiye'nin güçlü askeri gücüyle bir istikrar adası olduğunun bir başka işareti.

Ankara'nın bölgedeki politikaları sık sık İsrail ile çatışsa da, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg'in de dediği gibi, Avrupa'nın geleceği büyük ölçüde Türkiye'ye bağlı.

Ankara'daki birçok yetkili, Ankara'nın kendi beşinci nesil savaş uçağı Kaan projesi ve insansız hayalet savaş uçağı planları olduğunu savunarak bazı savunma sanayi yetkilileri arasında F-35'lerin satın alınmasına muhalefet olsa da, savunma bakanlığı ve hava kuvvetlerinin sistemle hala ilgilendiğini söyledi.

Ancak çözüm karmaşık olmaya devam ediyor.

Konuyla ilgili iki kişinin MEE'ye verdiği bilgiye göre, Biden yönetiminin yakın müttefiklerinden ABD'li Senatör Jeanne Shaheen, bu yaz başında Ulusal Savunma Yetki Yasası taslağına, Ankara'nın S-400'ü Türkiye'nin mülkiyetinden tamamen çıkarmak yerine “pasif” tutması halinde Türkiye'ye yönelik yaptırımların kaldırılmasının yolunu açabilecek bir madde eklemeye çalıştı.

Ancak söz konusu maddenin ilk taslaklarda yer almaması Senato içinde muhalefet olabileceğini gösteriyor.

Washington'dan bir kaynak, Ankara'nın S-400'lerin aktif olmadığını ve F-35'lerin yakınına yerleştirilmediğini kanıtlamak için ABD'nin planlı denetimlerine izin vermeye istekli olduğunu söyledi.

Ancak bunun senatörleri ikna etmek için yeterli olup olmayacağı net değil.

Eski ABD Başkanı Donald Trump 2020 yılında benzer bir denetim önerisinde bulunmuş ancak Türk hükümeti bunu derhal reddetmişti.

Bu konudaki fikir değişikliği Ankara'nın konuyu yeniden düşünmeye başladığına işaret ediyor.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da S-400 krizini sona erdirmek için her iki tarafın da “çözüm yöntemleri” üzerinde çalıştığı gerçeğini reddetmedi ancak seçenekleri açıklamayı reddetti.