Middle East Eye: Erdoğan, İsveç kararını ne değiştirdi?

İngiltere merkezli Middle East Eye'de, ilk gününü geride bırakan NATO Zirvesi ve özellikle Türkiye'nin İsveç kararının değerlendirildiği bir analiz yayınlandı. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın  İsveç'in NATO üyeliği konusundaki kararını neden değiştirdiği konusunda uzman görüşlerine yer verilen analizde, Erdoğan'ı ikna eden iki temel gelişme olduğu iddia edildi.

İşte Middle East Eye'de yayınlanan analiz: 

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İsveç'in NATO üyelik hedefini engelleyeceği konusunda haftalarca ısrar ettikten sonra Vilnius'da konuya dair fikrini değiştirdi ve izin vereceğini açıkladı.

Bu karar pek çok kişinin, Erdoğan'ın fikrini neyin değiştirdiğini merak etmesine neden oldu.

Türkiye ile batılı müttefikleri arasındaki müzakerelere aşina olan iki kaynak, Middle East Eye editörlerine Erdoğan'ı ikna eden iki temel gelişme olduğunu açıkladı.

Birincisi Biden yönetimi, Türkiye'de Mayıs ayında yapılan ve Türkiye cumhurbaşkanının gücünü beş yıl daha güçlendiren seçimlerin ardından Erdoğan hükümetiyle birlikte hareket etmeye karar verdi.

Erdoğan'la seçim sonrası yaptığı telefon görüşmesinin ardından Biden, Ankara'nın İsveç'in NATO hedefini onaylaması halinde Türkiye'nin 20 milyar dolarlık F-16 savaş uçağı talebini karşılayabileceğini açıkça söyledi.

Üst düzey Türk yetkililer, dışişleri bakanları, başdanışmanlar ve istihbarat şefleri de dahil olmak üzere taraflar arasında yapılan görüşmeler ve toplantılar, F-16 talebi konusunda bir anlaşma sağladı.

Başka bir kaynak ise MEE'ye, Türkiye ve ABD arasındaki anlaşmanın, mevcut F-16 filosunun 79'unu yenilenmesi için kitler, 40 yeni uçak ve 900'den fazla havadan havaya füze ve 800 bomba içerdiğini söyledi.

Yetkililer MEE'ye, Erdoğan'ı ikna eden ikinci konunun ise Kanada'nın Türkiye'ye yönelik silah ambargosunu kaldırmayı kabul etmesi olduğunu belirtti.

Ottawa, ilk olarak 2019'da Türkiye'nin Suriye'nin kuzeyindeki askeri harekatına yanıt olarak bir ambargo uygulamıştı. Haziran 2020'de bu kararından kısmen geri adım atmış ve Türkiye ile üst düzey görüşmelerin ardından drone optiği satışını onaylamıştı.

Ancak Kanada, Ekim 2020'de Türkiye'nin Ermeni güçlerine karşı Azerbaycan birliklerini desteklediği Dağlık Karabağ'da insansız hava araçlarında Kanada yapımı Wescam optiklerinin kullanıldığını gösteren video görüntülerinin ardından askeri ihracatı yeniden askıya aldı.

İsveç Erdoğan'ı kızdırdı

Bu anlaşmalar sonuçlandırılırken İsveç, Erdoğan'ı yatıştırmak için bir PKK destekçisini mahkum etti, terör finansmanına yönelik faaliyetlere ilişkin soruşturma başlatmak için kanunlar çıkardı ve Türk güvenlik teşkilatlarıyla yakın işbirliği yapmak gibi bir dizi adım attı.

Erdoğan bütün bu adımların ardından İsveç'in NATO üyeliğine yeşil ışık yakmak üzereydi.

Ama sonra birdenbire İsveçli yetkililer, Erdoğan ve Türk hükümetinin şaşkınlığına rağmen, Kurban Bayramı'nın ilk gününde Stockholm'de bir protestocunun Kur'an-ı Kerim yakmasına izin verdi. Daha da kötüsü, Stockholm'ün bu hareketi kınaması dört gün sürdü.

Yetkililer bu olayın; din ve fikir özgürlüğü konusunda Batı'yı çifte standartla suçlayan Erdoğan'ı kızdırdığını belirtti.

Ve ardından geçen hafta sonu Erdoğan, Biden ile yaptığı bir telefon görüşmesinde ek bir talepte bulundu. Erdoğan, AB'nin üst düzey liderlerinin ve ülkelerin, Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne katılması konusundaki müzakerelerin yeniden canlandırılması için destek beyanları yayınlamasını istedi.

Bu gelişmenin ardından İsveç, AB-Türkiye gümrük birliğinin modernleştirilmesi ve vize başvuru süreçlerinin serbestleştirilmesi de dahil olmak üzere Türkiye'nin AB üyelik sürecini yeniden canlandırma çabalarını aktif olarak destekleyeceğini söyledi.

Erdoğan ayrıca Vilnius'da, Türkiye-AB ilişkilerinin durumu hakkında bir rapor hazırlama sözü veren AB Başkanı Charles Michel ile de bir araya geldi.

Sonunda Erdoğan'ın İsveç'in teklifini onaylama kararı aldı.

Erdoğan'ın Salı günü Vilnius'ta düzenlenen NATO zirvesinde Almanya Başbakanı Olaf Scholz veya Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'dan AB üyeliği konusunda herhangi bir söz alıp almadığı henüz belli değil.

ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan da gazetecilere verdiği demeçte, Washington'un F-16 savaş uçaklarının Türkiye'ye transferini Kongre ile istişare halinde ilerleteceğini söyledi.

Ankara'nın F-16 talebini engelleyen kilit aktörlerden ABD Senatosu Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Bob Menendez de Türkiye'nin "komşularına yönelik saldırganlığında" geçici bir "durgunluk" olduğunu söyledi ve anlaşmaya koyduğu blokaj hakkında Biden ile görüşmelerde bulunduğunu belirtti.

Yetkililer, Türk parlamentosunun İsveç'in NATO hedefini onaylamasının ardından Biden'ın satışı Kongre'den geçirmekte zorlanmayacağına inanıyor. ABD yönetimi, Kongre'deki şüphecileri tatmin etmek için Türkiye'nin F-16 alımıyla birlikte Yunanistan'a bir F-35 satışı sunmayı planlıyor.