Neden aynı şarkıyı defalarca dinliyoruz?
Bir şarkıyı hiç bıkmadan yüzlerce kez dinlemeyi seviyorsanız yalnız değilsiniz. Birçoğumuz sıkılmadan tekrar tekrar aynı şarkıları dinliyoruz. Her yıl yüzlerce şarkı çıksa da, dinleme listemiz genellikle aynı kalıyor. Peki neden?
Aslında net bir cevabı yok ancak hepimizin bildiği gibi bazı şarkılar bize belirli duyguları hissettirir ve anıları ortaya çıkarır. Bazen de bir şarkı çok fazla akılda kalıcıdır.
Michigan Üniversitesi'ndeki araştırmacıların yaptığı bir çalışmada, katılımcıların birçoğu favori parçalarını üst üste en az 4 kez dinlediklerini belirtti. Bunun sebebi, insanların bazı şarkılarla duygusal bağlar geliştiriyor olması.
Yeni bir şarkı dinleyip pek umursamadığınız ancak bir süre sonra şarkıyı keyifle dinlediğinizi fark etmişsinizdir, hatta kendinizi şarkıyı mırıldanırken bulmuş bile olabilirsiniz. Bu duruma psikolojide Maruz Kalma etkisi deniyor. Bu etki, bir şeyi ne kadar çok görür ve duyarsan onu daha çok beğendiğini söyler.
Yani bir şeylere sadece aşina olduğumuz için onları tercih etme eğilimimiz de artıyor. Tekrar tekrar dinlediğimiz şeyleri bir süre sonra sevmeye başlıyoruz.
Müzik Psikoloji Uzmanı Elizabeth Margulis bu durumu; "bildiğimiz bir parçayı dinlediğimizde, beynimiz bilinmeyen ve yeni bilgilerle uğraşmadığı için rahatlıyor ve vücudumuz endorfin salgılıyor. Ayrıca şarkının sözlerini ve müziğini ezberlemek bu durumdan daha fazla keyif almamıza vesile oluyor." şeklinde açıklıyor.
Yani kısacası tanıdık olanda rahatlık arıyoruz. Freud tekrarı, "daha önceki duruma, geri dönme arzusu" olarak tanımlıyor. Öfke, kayıp, endişe ya da duygusal anlarımızda tanıdık şarkılar dinlemek güvenli hissettiriyor.
Bu etkiyi en sık reklamcılık sektöründe gözlemleyebiliriz. Bilinçli olarak fark etmesek de reklamın satın alma eğilimimiz üzerinde olumlu etki bırakmasının sebebi Maruz Kalma etkisidir. Müzik dünyası da bunun farkındadır o yüzden birbirine benzer şarkıları piyasaya sürerek bu durumdan faydalanır.
İnsanlar hatırlamayı sevdiği için aynı şarkıları dinliyor
California Üniversitesi'nde müzik kompozisyonu profesörü Pablo Ortiz, uzun bir aradan sonra dinlenen şarkıların mutlu veya hüzünlü anıları tekrar gün yüzüne çıkardığını söylüyor. Ortiz, hüzünlü de olsa insanların hatırlamayı sevdiği için aynı şarkıyı tekrar tekrar dinlemekten keyif aldığını da ekliyor.
Bazı araştırmacılar da, takılıp kaldığımız şarkıların bastırmaya çalıştığımız düşünceler olduğunu söylüyor.
Çalma listenizi değiştirmek, kimliğinizi değiştirmek anlamına mı geliyor?
Tabii ki insanlar bir çalma listesinden daha karmaşıktır ancak dinlediğiniz müzik sizi tanımlar. Müzik, kimliğinizi ifade etmenin başlıca yollarından biridir. Çalma listeleriniz hayatlarınız hakkında ipuçları verebilir. Ayrıca araştırmalar, yaşlandıkça müzik zevkinin de değiştiğini gösteriyor.