Pakistan'da seçim sonuçları açıklanmıyor
Pakistan halkı, ekonomik kriz, siyasi kaos ve artan terör eylemlerinin gölgesinde sandık başına gitti. Devrik Başbakan İmran Han'ın desteklediği bağımsız adayların yarışı önde götürmesi ise askeri darbe riskine işaret ediyor.
Pakistan'da 8 Şubat'ta genel seçimler düzenlendi. Seçimler eski Başbakan İmran Han'ın destekçilerinin yoğun baskı altına alındığı kutuplaşmış bir ortamda gerçekleşti.
Kaosun yansıması olarak Pakistan ordusu, seçim günü ülke genelinde 51 terör saldırısının gerçekleştiğini ve bu saldırılarda 10'u güvenlik görevlisi 12 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı.
Seçimlerde 336 sandalyeli Ulusal Meclis'e seçilebilmek için yarışan adaylar, olağanüstü bir şey olmazsa beş yıl boyunca görev yapacak. Ancak Pakistan tarihinde beş yıllık yasama dönemi, yalnızca bir kez tamamlanabildi.
Seçimlerden önce yarışın ülkenin üç ana partisi olan Pakistan Müslüman Birliği-Navaz (PML-N), Pakistan Halk Partisi (PPP) ve Pakistan Adalet Hareketi (PTI) arasında geçeceği düşünülüyordu. Eski Başbakan İmran Han'ın partisi olan PTI, bağımsız adaylarla yarıştı.
İlk verilere göre Han'ın desteklediği bağımsız adaylar önde
Pakistan seçimlerine ilişkin ilk veriler, PTI tarafından desteklenen bağımsız adayların yarışı önde götürdüğünü gösteriyor. PTI kaynakları, bağımsız adayların açık farkla kazanacaklarını iddia ediyor.
Eski Pakistan Başbakanı İmran Han'ın Partisi Pakistan Adalet Hareketi (PTI):
— gdh (@gundemedairhs) February 8, 2024
Seçimleri açık ara önde götürüyoruz. Sandıklara sahip çıkmak, demokrasiye sahip çıkmak anlamına geliyor. Pakistan için tarihi bir gün. pic.twitter.com/NYWWFWOd4W
PTI'den yapılan açıklamalar, seçim sonuçlarının değiştirilmek istendiğini belirtiyor. Nitekim Eski Başbakan İmran Han'ın basın bilgilendirme ofisinden yapılan açıklamada da şu sözlere yer verildi:
Bağımsız listelerden yarışan Pakistan Adalet Hareketi (PTI) adayları meclis çoğunluğunu alıyor. Oylarımızı korumalıyız. Bugünkü duruşumuz, Pakistan'ın gelecek nesillerini kurtaracak.
Eski Pakistan Ekonomi Bakanı Umer Ayub da PTI'nin seçim organizasyonundan sorumlu kişi olarak seçim gecesi yaptığı açıklamada "Partimiz Pakistan Adalet Hareketi (PTI), büyük bir zafer kazanıyor. Ancak sonuçlar değiştirilmek isteniyor." dedi.
Ayub'un ardından PTI ise yaptığı açıklamada seçimlerin herkes tarafından kabul edilmek zorunda olduğunu vurguladı.
Ayrıca Faysalabad'da PTI üyeleri sokaklara çıkarak kutlamalar gerçekleştirdi.
Pakistan'ın Faysalabad şehrinde Pakistan Adalet Hareketi'ni (PTI) destekleyen vatandaşlar seçim sonuçlarını kutlamaya başladı. pic.twitter.com/FgKVAzUy0T
— gdh (@gundemedairhs) February 8, 2024
Veri akışı durdu
Pakistan'da oy kullanma işlemi, 8 Şubat'ta Pakistan saati ile 17:00'da sona erdi. İlk gelen veriler, PTI'nin desteklediği bağımsız adayların yarışı önde götürdüğü yönünde. Ancak veri akışı durdu. PTI'nin hile iddiaları da bundan kaynaklanıyor.
Konuya ilişkin en sert açıklamasında PTI şu cümlerle yaptı:
Şu anda veri akışında olağanüstü bir yavaşlama yaşanıyor. Ancak Pakistan halkının iradesine engel olamayacaklar. Pakistan'da demokratik bir hükümet kurulacak ve eski Başbakan İmran Han hapisten çıkarak yeniden Başbakan olacak.
Pakistan Seçim Komisyonu'ndan yapılan açıklama ise seçim sonuçlarının yavaş geldiği ve derlendiği yönünde. Komisyon, sonuçların en kısa sürede açıklanacağını duyurdu.
Benzer bir açıklama da PPP lideri Bilawel Butto Zerdari'den geldi. Zerdari, "Sonuçlar, son derecede yavaş geliyor." dedi.
Seçimlerden önce yarışın favorisi olarak görülen ve Pakistan ordusu tarafından desteklendiği iddia edilen PML-N'den ise süreçle ilgili dikkat çekici bir açıklama gelmedi. Ancak Geonews'in haberine göre, 8 Şubat gecesi PML-N lideri Nawaz Şerif'in zafer konuşması yapması için bir salon hazırlanmıştı. Ancak bu konuşma gerçekleşmedi.
Şerif'in kızı olan Meryem Navaz ise PTI'nin algı operasyonu yürüttüğünü iddia etti ve sonuçların Han'ı destekleyen grupların iddia ettiği gibi olmadığını öne sürdü.
Seçim sürecini gdh'a yorumlayan Pakistan Güney ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi Direktörü Dr. Mehmood Ul Hassan Khan ise sandıktan hangi sonuç çıkarsa çıksın bu sürecin Pakistan demokrasisini güçlendireceğini belirtti. Han seçim sonuçları için ise şu açıklamada bulundu:
Kesin sonuçlar için şu anda konuşmak için çok erken. PML-N kazanacak gibi gözüküyor. Medyaya yansıyan veriler, yalnızca girişi yapılan %15'lik oy üzerinden konuşuluyor. Biraz daha beklemek gerekir. Ancak Pakistan'da kaotik bir süreç yaşanmayacak. Demokrasiyi güçlendirecek bir süreç yaşanacak.
Uluslararası İlişkiler uzmanı Dr. Emrah Kaya ise seçime şaibe karıştığını vurgulayarak PTI'nin önde olsa bile hükümet kuracak meclis çoğunluğunu elde edemeyeceğini iddia etti.
Seçimler oldukça şaibeli. Dün internet kesildi ve telefon erişim engelledi. Bunun nedeni olası bir protesto sürecini engellemek. Oylama bittikten sonra çeşitli iddialar ortaya atılmaya başlandı. Özellikle İmran Han'ın PTI'sini önde olduğuna dair iddialar. Ancak PTI önde olsa da Başbakan çıkarmak için gerekli olan 169 sandalyeye ulaşamadı.
Kaya'ya göre seçim sonuçları kimseyi tatmin etmeyecek. Zira tüm taraflar ciddi iddialara sahip ve ülkede kutuplaşma zirve noktasına ulaşmış durumda.
Verilen sayıların ne kadar doğru olduğu tartışmalı. Çünkü oyların yakıldığı, parçalandığı ve çeşitli usülsüzlüklerin yaşandığı videolar dolaşıyor internette. Bu durum Seçim Komisyonu'nun güvenirliğine zarar veriyor. Ayrıca ülkede insanlar önemli ölçüde kutuplaştığı için doğru sonuçlar açıklansa bile kimse tatmin olmayacaktır.
Ordu ne yapacak?
Pakistan, bir ordu devleti. Seçilmiş liderler, genellikle askeri darbeyle yönetimden uzaklaştırılıyor. Han'ın Pakistan Parlamentosu'nda güven oyu alamaması olayında da ordunun açıklamaları belirleyici olmuş ve Pakistan siyasetine yön vermişti.
Pakistan ordusunun Han'ın seçilmesi ihtimaline mesafeli baktığı biliniyor. gdh'a konuşan Pakistanlı güvenlik kaynaklarına göre Han, Pakistan'ı Çin'e fazla yakınlaştırıyor. Bu da ülkenin güç merkezleri arasında yürüttüğü denge politikasına zarar veriyor. Üstelik ordu, İngiltere'nin etkisinde. Bu yüzden de ordu Han'ın dönüşüne kapı aralayacak seçenekler karşısında darbe ihtimalini değerlendirebilir.
Kaya da gdh'a yaptığı değerlendirmede şunları söyledi:
Han, güvenoyu alamayarak devrildiği dönemde derin devletin siyasete müdahale ettiğini söylemişti. PTI'nin zaferinin Pakistan'ı ne kadar demokratikleştireceği uzun bir tartışmanın konusu olsa da zaten PTI'nin kazandığı senaryoda darbe ihtimalinin yadsınamayacak bir olasılık olarak belireceğini söylemek gerekiyor.
Ne olmuştu?
Pakistan, son yıllarda ekonomik anlamda zor günlerden geçiyor. Eski Başbakan İmran Han'ın Kuşak - Yol Projesi'nin bir parçası olarak hayata geçirilmek istenen Çin - Pakistan Ekonomik Koridoru (CPEC) konusundaki beklentileri ise Pakistan'ı Çin'in borç tuzağına düşürmekten başka bir işe yaramadı.
Nisan 2022'de İmran Han'ın mecliste güven oyu alamaması ise Şahbaz Şerif'in Başbakanlık dönemini başlatmıştı. Şerif döneminde Uluslararası Para Fonu (IMF) ile geliştirilen ilişkiler de beklentileri karşılamadı.
ABD'nin Afganistan'dan çekildiği Ağustos 2021'den bu yana ise Pakistan'da terör saldırılarında ciddi bir artış yaşanıyor.
Şerif yönetiminin beklentileri karşılayamaması ise İmran Han'ın arkasındaki halk desteğini korumasını sağladı. Bunun da etkisiyle Han'ın partisi olan PTI yerel seçimleri ezici bir üstünlükle tamamlamıştı.
Bu süreçte Han'ı itibarsızlaştırmaya dönük davaların ardı arkası kesilmedi. Han'ın İslamabad'a başlattığı yürüyüşte uğradığı silahlı saldırıdan yaralı kurtulması ise gerilimi daha da tırmandırmıştı. Daha sonra Han tutuklandı ve nihayetinde Han, hapse atılarak rüşvet suçundan 10 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Şubat 2024 seçimlerine giden süreç de bu arka plana sahipti.