Rus yapımı S-70 Hunter-B insansız savaş uçağı Batı yapımı malzemelerle dolu

Stealth özellikleriyle bilinen bu ağır saldırı ve keşif uçağının dost ateşi sonucu düşmüş olabileceği ve S-70 serisinin dördüncü prototipi olduğu bildiriliyor.

Uçağın enkazında Analog Devices, Texas Instruments ve Xilinx (ABD), Infineon Technologies (Almanya) ve STMicroelectronics (İsviçre) mikroelektronikleri de dahil olmak üzere Batılı şirketlere ait 30'dan fazla bileşen bulundu.

GUR, Rus askeri ekipmanlarında bulunan binlerce yabancı yapım bileşene ilişkin bir veri tabanı tutmaktadır ve S-70 bulguları Rusya'nın ithal teknolojiye olan bağımlılığına ilişkin kanıtları arttırmaktadır.

Yaptırımlara rağmen Rusya, uluslararası aktarma yolları, üçüncü ülke saptırmaları ve özellikle Çin'deki düzenlenmemiş elektronik pazarlarından oluşan karmaşık bir ağ aracılığıyla Batılı bileşenleri edinmeye devam etmektedir.

Aralarında Texas Instruments ve Analog Devices'ın da bulunduğu Batılı şirketler, savaşın başlamasından bu yana Rusya'ya satışlarını durdurarak uyumluluk konusundaki kararlılıklarını ifade ettiler. Bununla birlikte, yetkisiz saptırmaları önlemenin zorluklarını da kabul etmektedirler.

Rusya, Çin ve Hindistan gibi ülkelerdeki üçüncü taraf ağlarına güvenerek ihracat kontrollerini atlatma konusunda onlarca yıllık deneyime sahiptir. Küresel tedarik zinciri ve geri dönüşüm uygulamaları göz önüne alındığında çip akışını kontrol etmek zor olduğundan, Rus silahlarında bulunan bileşenlerin çoğu muhtemelen geri dönüştürülmüş veya yeniden yönlendirilmiş sevkiyatlardan kaynaklanmaktadır.

ABD Hazine Bakanlığı kısa bir süre önce Rusya'ya kritik teknoloji tedarik eden 275 kuruluşa yaptırım uygulayarak bu ağları bozmaya yönelik devam eden yaptırım çabalarının altını çizmiştir.

İran insansız hava araçları ve Kuzey Kore balistik füzeleri de dâhil olmak üzere Rusya tarafından kullanılan diğer yabancı kaynaklı silahlarda da Batı menşeli parçalar bulunmuştur. Örneğin, bu yılın başlarında Conflict Armament Research, Rusya tarafından kullanılan bir Kuzey Kore füzesinde 290'dan fazla yabancı parça tespit etmiştir.

Yarı İletken Endüstrisi Birliği, küresel olarak üretilen çiplerin hacminin (2021'den 2023'e kadar 3 trilyon) mutlak kontrolü neredeyse imkansız hale getirdiğini, zira Rus silahlarındaki bazı parçaların yaptırımlardan çok önce stoklanmış olabileceğini belirtti.

Infineon ve STMicroelectronics gibi şirketler ihracat yasalarına uyumu vurgulamakta, Rusya'ya saptırıldığından şüphelenilen teslimatları rutin olarak soruşturmakta ve sonlandırmaktadır. Tarama, izleme ve uyum önlemlerini geliştirmişlerdir ancak tüm dağıtım kanallarını takip etmenin zorluğunu kabul etmektedirler.

GUR, standartlaştırılmış ihracat kontrolleri ve yaptırım ihlalleri için artırılmış sorumluluk dahil olmak üzere daha fazla önlem alınmasını tavsiye etmiştir. Üreticilere daha sıkı denetim protokolleri benimsemeleri ve ürünlerinin izinsiz kullanımını önlemek için hükümetlerle birlikte çalışmaları çağrısında bulunulmuştur.