Tayvan, ilk yerli denizaltısını denize indirdi

Tayvan Devlet Başkanı Tsai Ing-wen Perşembe günü liman kenti Kaohsiung'da düzenlenen denize indirme törenine başkanlık etti.

ABD'li yetkililer Çin'in önümüzdeki birkaç yıl içinde askeri olarak bir işgal gerçekleştirebileceği uyarısında bulundu.

Tayvan, Çin'in dönek bir eyalet olarak gördüğü ve bir gün geri almaya yemin ettiği, kendi kendini yöneten bir ada.

Çoğu gözlemci Çin'in yakın zamanda adaya saldırmayacağına inanıyor ve Pekin Tayvan ile barışçıl bir "yeniden birleşme" istediğini söyledi.

Ancak aynı zamanda Tayvan'ın resmen bağımsızlık ilan etmesine ve herhangi bir dış desteğe karşı uyarıda bulundu. Tayvan Boğazı'nda bu ay içinde gerçekleştirdiği askeri tatbikatlarla ada üzerinde giderek daha fazla baskı kurmaya çalıştı.

Tsai, Tayvan bayrağının amblemiyle örtülü denizaltının önünde dururken "Tarih bugünü sonsuza dek hatırlayacak" dedi.

Tsai, yerli yapım bir denizaltı fikrinin daha önce "imkansız bir görev... ama biz başardık" olarak görüldüğünü de sözlerine ekledi.

Askeri yetkililere göre 1.54 milyar dolarlık (1.27 milyar sterlin) dizel-elektrik motorlu denizaltı çeşitli testlerden geçecek ve 2024 yılı sonuna kadar donanmaya teslim edilecek.

Klasik Çin edebiyatında yer alan ve aynı zamanda uçabilen efsanevi büyük bir balığa atfen Haikun olarak adlandırılmıştır.

Tsai, denizaltının 2025 yılında hizmete gireceğini ve 1980'lerde Hollanda'dan satın alınan mevcut iki denizaltıya katılacağını söyledi.

Bir diğeri ise şu anda üretim aşamasında.

Program başkanı bu ay yaptığı açıklamada, Tayvan'ın 2027 yılına kadar bu türden en az iki yerli denizaltı konuşlandırmayı ve muhtemelen daha sonraki modelleri füzelerle donatmayı umduğunu söyledi.

Fiyat etiketi 49.36 milyar T$ (1.53 milyar $) olan ilk denizaltı Lockheed Martin tarafından üretilen bir savaş sistemi kullanacak ve ABD yapımı Mark 48 ağır torpidoları taşıyacak.

Donanmaya 2024 yılı sonuna kadar teslim edilmeden önce önümüzdeki ay deniz denemelerine başlayacak.

Tayvan, aralarında Hollanda yapımı iki eski denizaltının da bulunduğu 10 denizaltıdan oluşan bir filoyu işletmeyi ve bunları füzelerle donatmayı hedefliyor.

Yerli denizaltı programının başındaki isim Amiral Huang Shu-kuang geçen hafta gazetecilere verdiği demeçte amacın Çin'in Tayvan'ı bir işgal için kuşatma ya da deniz ablukası uygulama girişimlerini savuşturmak olduğunu söyledi.

Ayrıca ABD ve Japonya güçleri Tayvan'ın savunmasına yardım etmek üzere gelene kadar zaman kazanacaklarını da sözlerine ekledi.

Kendi denizaltılarını inşa etmek Tayvan liderleri için uzun zamandır önemli bir öncelikti, ancak program, görev süresi boyunca askeri harcamaları neredeyse iki katına çıkaran Tsai döneminde hızlandı.

Çin henüz resmi bir yanıt vermedi. Ancak bu hafta başında yayınlanan bir yazıda, devlet medya kuruluşu Global Times Tayvan'ın "hayal kurduğunu" ve planın "sadece bir yanılsama" olduğunu söyledi.

Ayrıca Çin ordusunun "adanın dört bir yanında çok boyutlu bir denizaltı savunma ağı inşa ettiğini" iddia etti.

Gözlemciler yeni denizaltıların Tayvan'ın savunmasını güçlendirmeye yardımcı olabileceği konusunda hemfikir.

Tayvan'ın 10 denizaltıdan oluşan filosu, Çin'in şu anda nükleer güçle çalışan saldırı denizaltıları da dahil olmak üzere 60'tan fazla denizaltıdan oluştuğu ve daha fazlasının da yolda olduğu söylenen filosuyla kıyaslandığında sönük kalacaktır.

Ancak ada uzun zamandır, daha büyük ve iyi kaynaklara sahip bir düşmanla yüzleşmek için daha çevik bir savunma gücü oluşturmayı amaçlayan asimetrik bir savaş stratejisi izliyor.

Tayvan'daki Ulusal Savunma ve Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü'nden askeri araştırmacı William Chung, denizaltıların "gizlilik, ölümcüllük ve sürpriz yetenekleriyle gerilla tarzı savaş" yürüterek "Tayvan'ın nispeten küçük donanmasının Çin'in güçlü donanmasına karşı inisiyatif almasına yardımcı olabileceğini" belirtti.

Chung, özellikle Çin ile herhangi bir çatışmada muhtemel bir cephe olarak görülen Tayvan, Filipinler ve Japonya'yı içeren bir adalar ağı olan ve "birinci ada zinciri" olarak adlandırılan bölgeyi birbirine bağlayan çeşitli boğaz ve kanalların korunmasına yardımcı olabileceklerini söyledi.

Denizaltı karşıtı savaş Çin donanmasının "en zayıf noktası olmaya devam ediyor ve bu Tayvan'ın bunu kullanması için bir şans" diye ekledi.

Ancak Singapur Ulusal Üniversitesi'nde misafir kıdemli araştırma görevlisi ve eski ABD Savunma Bakanlığı yetkilisi Drew Thompson, herhangi bir Çin-Tayvan deniz çatışmasının "ağırlık merkezinin" muhtemelen denizaltıların en etkili olacağı adanın doğu kıyısındaki derin sularda gerçekleşmeyeceğini belirtti.

Bunun yerine, ana savaş alanı Çin anakarasına bakan batı kıyısının daha sığ sularında olacaktır.

"Denizaltı, karşı işgal rolü için optimize edilmemiştir... Çin'in askeri operasyonlarını zorlaştırmak için bu artan kabiliyete sahip olmanın bir etkisi olacaktır, ancak belirleyici bir etkisi olmayacaktır" dedi.

Bunların etkinliği büyük ölçüde Tayvan'ın bunları nasıl konuşlandırmayı seçtiğine bağlı olacaktır.

Tayvanlı düşünce kuruluşu Ulusal Politika Vakfı'nda savunma araştırmacısı olan Chieh Chung'a göre, caydırıcı bir rol oynamanın ötesinde, Çin gemilerini pusuya düşürmek; Çin limanlarında mayın döşeme operasyonları gerçekleştirmek; deniz petrol tedarikini aksatmak ve Çin kıyı şeridindeki kilit tesisleri yok etmek için de kullanılabilirler.

Ancak daha da önemlisi, Tayvan'ın ilk etapta kendi denizaltısını tasarlamayı ve inşa etmeyi başarmış olmasıdır.

Haikun, ABD savunma şirketi Lockheed Martin'in bir savaş sistemini kullanıyor ve ABD yapımı füzeler taşıyacak.

ABD'nin Tayvan'ın başlıca müttefiki olduğu düşünüldüğünde bu durum sürpriz olmasa da, Reuters'in haberine göre aralarında İngiltere'nin de bulunduğu en az altı ülke bileşen, teknoloji ve yetenek tedariki konusunda Tayvan'ın yardımına koştu.

Amiral Huang Nikkei Asia'ya verdiği demeçte yardım için ABD, Japonya, Güney Kore ve Hindistan'daki askeri bağlantılarına şahsen başvurduğunu söyledi ancak hangi ülkenin sonunda kabul ettiğini belirtmedi.

Thompson, birçok ülke ve şirketin "Tayvan'daki önemli bir savunma programına parça tedarik etmekten çekinmemesinin... önemli bir jeopolitik değişime işaret ettiğini" belirtti.

Chieh, bunun uluslararası toplumun bazı üyeleri tarafından Pekin'e karşı hissedilen "şüphe ve memnuniyetsizliğin" bir göstergesi olduğunu ve "Çin'in endişe duymasına neden olması gerektiğini" sözlerine ekledi.

Tatbikat, Pekin'in bu ay "Tayvan bağımsızlık yanlısı ayrılıkçı güçlerin küstahlığıyla kararlı bir şekilde mücadele etmek" amacıyla askeri tatbikatlar düzenlediğini doğrulamasından bir gün sonra gerçekleşti.

Geçtiğimiz haftalarda Tayvan Boğazı'ndaki savaş gemisi varlığını ve adanın etrafındaki hava sahasına askeri jet saldırılarını bir kez daha arttırmıştı.

ABD askeri ve istihbarat yetkilileri olası bir Çin işgali için farklı zaman çizelgeleri verdiler.

Son zamanlarda ortaya atılan tarihlerden biri 2027 - Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in ordusuna o yıla kadar operasyonel olarak bir işgal gerçekleştirebilecek kapasitede olmalarını söylediğine inanılıyor.

Ancak CIA Direktörü William Burns, Çin'in başarılı olup olamayacağı konusunda şüpheleri olduğu düşünülen Şi'nin o zaman istilaya karar vereceği anlamına gelmediğini de söyledi.