The Conversation: Türkiye-Somali anlaşması Afrika Boynuzu'ndaki dengeleri nasıl etkileyecek?

ABD merkezli yayın organlarından The Conversation'da, Türkiye ve Somali arasında imzalanan güvenlik ve denizcilik anlaşmasının Afrika Boynuzu bölgesine olası etkilerinin değerlendirildiği bir analiz yayınlandı.

Somali ile Türkiye arasında kısa süre önce imzalanan savunma anlaşması Somali ve bölgenin güvenliği açısından büyük önem taşıdığına dikkat çekilen analizde, Türkiye'nin yaptığı anlaşmalar ile Sahraaltı Afrika'da bir güvenlik ortağı ve önemli bir aktör olarak itibarını güçlendirmeye devam ettiği belirtildi.

Analizde ayrıca, Somali, Türkiye ile yaptığı anlaşma ile eğitim, uzmanlık ve silah tedarik edeceği bir ortak bulduğu belirtildi.

İşte The Conversation'da yayınlanan analiz:

Somali ile Türkiye arasında kısa süre önce imzalanan savunma anlaşması Somali ve bölgenin güvenliği açısından büyük önem taşıyor.

Hem karayı hem de denizi kapsayan anlaşma, Türkiye ile Somali arasındaki savunma işbirliğini geliştirmeyi amaçlıyor ve anlaşma, Türkiye'nin Somali donanması için hem eğitim hem de ekipman sağlamasını da içeriyor.

Son birkaç on yılda Türkiye, Somali ve daha geniş Doğu Afrika bölgesini kapsayan jeopolitik ve güvenlik anlaşmaları ile etki uyandırıyor.

Güçlü bir ortak olan Türkiye, yaptığı anlaşmalar ile Sahraaltı Afrika'da bir güvenlik ortağı ve önemli bir aktör olarak itibarını güçlendirmeye devam ediyor.

Türkiye son anlaşma ile de, Somali'nin geleceğinde kritik bir oyuncu olarak rolünü sağlamlaştırmak ve uluslararası görünürlüğünü ve ülke içindeki prestijini arttırmak istiyor.

Türkiye Somali'deki anlaşması ile, bölgesel rolünü ve deniz etki alanına genişletmeyi ve Mogadişu'daki karasal askeri eğitim tesisini tamamlamayı kapsıyor. Türkiye ayrıca silah ambargosunun kalkmasıyla birlikte Somali'ye silah da sağlayabilir.

Somali ise, özellikle açık denizlerde savunma kapasitesini arttırmak ve nihayetinde hak iddia ettiği topraklarda güç projeksiyonu pekiştirmek için bu anlaşmayı imzaladı.

Mogadişu'nun kendi karasularında güç kullanma imkânları şu anda sınırlı. Dolayısıyla yasadışı, rapor edilmemiş ve düzenlenmemiş balıkçılık ve korsanlık gibi durumlarda etkisiz kalıyor.

Somali liderleri muhtemelen Türkiye'nin Somalili asker ve denizcileri eğitip donatabileceğini biliyor. Bu da Mogadişu'ya sınırlı güç kullanma ve böylece hem deniz hem de kara topraklarını daha iyi denetleme kabiliyeti kazandıracak.

Somali ayrıca bunu yaparken, Jubaland gibi yarı özerk bölgeler ve fiilen bağımsız olan Somaliland devleti de dahil olmak üzere sınırları dahilinde güç kullanma tekelini elde etmeyi umuyor.

Arka plan

Türkiye-Somali anlaşması, anlaşmanın her iki tarafın da kazanımları ışığında değerlendirilmelidir.

Etiyopya ile Somaliland arasında 2024 başında imzalanan anlaşmaya dikkat çekmek gerekiyor.

Bu anlaşma uyarınca Etiyopya, Somaliland'ın Kızıldeniz kıyısındaki bir arazi şeridini denizcilik ve ticari denizcilik kullanımı ve Berbera limanına erişim için 50 yıllık bir kiralama gerçekleştirdi. Addis Ababa Somaliland'ın Somali'den bağımsızlığını tanımayı da kabul etti.

Bu anlaşma bölgede diplomatik bir fırtınaya yol açtı ve anlaşmaya Somali ve Türkiye'nin yanı sıra ABD, Çin ve Mısır da karşı çıktı.

Etiyopya nihayetinde Aden Körfezi'nde bir deniz güvenliği ve ticari ayak izine sahip olabileceğinden, bölgenin siyasi ve güvenlik dokusu üzerinde bir etki yaratma potansiyeline de sahiptir.

Ancak Afrika Boynuzu'ndaki bu son iki anlaşma Somali, Etiyopya ve Somaliland'ın ulusal çıkarları tarafından yönlendirilmektedir. Diğer bir ifade ile; birincil çıkarları olan toprak ve egemenliklerine hitap etmektedir.

Bölge devletlerinin kendi arka bahçelerindeki çıkarlarını ilerletmek için çalışmaları şaşırtıcı olmamalı.

Türkiye'nin politikaları da, Afrika Boynuzu'ndaki diğer yabancı güçlerin politikaları gibi kendi çıkarlarını ilerletmek üzerine şekillenmektedir.

Türkiye'nin genellikle izlediği kazan-kazan yaklaşımı ve geçmiş bağları düşünüldüğünde, Somali için iyi bir ortak olacağı belirtilebilir.

İki ülkenin tarihi bağları dışında, son dönemde on yıllık bir geçmişleri var ve bu anlaşma hem Ankara'ya hem de Mogadişu'ya kazançlar sağlayacak.

Sonuç olarak Somali, Türkiye ile yaptığı anlaşma ile eğitim, uzmanlık ve silah tedarik edeceği bir ortak buldu.