The Financial Times: Prigojin'in ölümü, tüm Rus seçkinleri için mesaj niteliği taşıyor
Prigojin'in ölümü, Rus tarihinin en dikkat çekici bölümlerinden biri olarak kayıtlara geçti. Prigojin'in ölümü, tüm Rus seçkinleri için bir mesaj niteliği taşıyor.
ABD'nin önde gelen yayın organlarından The Financial Times'da, tüm dünyanın gündemine oturan Wagner lideri Prigojin'in ölümünün değerlendirildiği bir analiz yayınlandı.
Wagner lider Prigojin'in ölümünün, Rus tarihinin en dikkat çekici bölümlerinden biri olarak kayıtlara geçtiği belirtilen analizde, ayrıca bu ölümün tüm Rus seçkinleri için de bir mesaj niteliği taşıdığı belirtildi.
Analizde ayrıca, Wagner'in kalkışmasının ardından yaşanan sürece dair gelişmeler ışığında, Prigojin'in cezalandırılması ile ilgili kararın Putin tarafından haftalarca önce verilmiş olabileceği iddia edildi.
İşte The Financial Times'da yayınlanan analiz:
Wagner lideri Yevgeny Prigojin'in uçağından geriye kalan alevlerin görüntüleri tüm dünyaya yayıldığı sıralarda Vladimir Putin, bir Sovyet savaş anıtını ziyaret ederek, askerlerin "anavatana bağlılıklarından" söz ediyordu.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Yevgeny Prigojin'in uçağının düşmesinden kısa bir süre sonra bir konuşma yaptı.
Rusya Devlet Başkanı Putin, Moskova'nın birkaç saat güneyinde yer alan Kursk kentindeki bir sahnede, ışıkların altında ve bir senfoni orkestrasının ortasında yüzündeki gülümsemeyi güçlükle bastırabildi.
Eğer Wagner'in paramiliter liderinin öldüğü resmi olarak açıklanırsa, tam iki ay önce Rus Savunma Bakanlığı'nın Ukrayna'daki savaşı ele alış biçimini protesto etmek için başarısız bir isyana liderlik eden Prigojin'in, o günden itibaren “işaretlenmiş bir adam” olduğu kesinleşmiş olacak.
Prigojn'in; Belarus ve Afrika'da yarı sürgünde geçirdiği sekiz haftanın ardından (bu süre zarfında birkaç kez Rusya'ya dönmüş ve hatta Kremlin'de Putin'le görüşmüştü) yaşananlar, Wagner'e karşı ayrıntılı bir intikamın sadece bir başlangıcı gibi görünüyor.
Crisis Group kıdemli Rusya analisti Oleg Ignatov'un ifadesiyle bu yaşanan olay, adeta Baba filminden fırlamış bir son oldu.
Eski bir üst düzey Kremlin yetkilisi Financial Times'a yaptığı değerlendirmede;
"Onu kesinlikle ülkeden süreceklerini düşünmüştüm. Ve nitekim öyle de oldu. Böyle şeyler affedilemez ve herkes, ihanete verilecek yanıtın geri döndürülemez ve hızlı olacağını bilir”
ifadelerini kullandı.
Putin'in destekçileri, Prigojin'in ölümünün, Wagner birliklerinin Moskova'ya yürüyüşleri sırasında birkaç helikopteri ve bir nakliye uçağını vurarak en az 13 Rus askerinin ölümüne yol açan bir kalkışmadan sonra gerçekleşmesinde, bir tür şiirsel adalet görüyor olabilir.
Rusya Savunma Bakanlığına yakın bir kişi;
"Belli ki bu emir çoktan verilmişti. Ne de olsa Rus askerlerini öldürenler onun adamlarıydı. Kılıçla yaşarsan, kılıçla ölürsün. İki ay boyunca neden dünyayı dolaştığı tamamen belirsizdi. Şimdi onu tasfiye ettiler ve her şey anlam kazandı."
değerlendirmesinde bulundu.
Prigojin'in ölümü, Ukrayna'nın işgali ve yakın Rus tarihinin en dikkat çekici bölümlerinden biri olarak kayıtlara geçti.
"Putin'in aşçısı" olarak bilinen Prigojin, Rusya Savunma Bakanlığı ile uzun süredir devam eden anlaşmazlığı patlak verene kadar Wagner Grubu'nu Rusya'nın en zorlu ve etkili savaş güçlerinden birine dönüştürmüştü.
Rusya'nın ilk işgal girişiminin feci bir başarısızlığa uğramasının ardından, süreci dengelemeye yardımcı olması için çağrılan Prigojin, bunun yerine Putin'in onayını almış olan fiili bir paralel güvenlik gücünün başı olarak ortaya çıktı.
Çoğunlukla savaşmak üzere serbest bırakılan Rus esirlerden oluşan büyük bir ordu kurdu. Hatta asker ve kaynaklar için düzenli orduyla rekabet etti ve Rus ordu generalleri hakkında sert yorumlar yaptı. İsyandan önce bile, Prigojin'in yükselişinin uzun sürmeyeceğinden korkan bazı müttefikleri vardı ve bunlardan biri Şubat ayında Financial Times'a yaptığı değerlendirmede "sonunun İkarus (1) gibi olabileceği" uyarısında bulunmuştu.
İlk başlarda Putin'in Prigojin'in, başına buyruk davranışlarına gösterdiği hoşgörü, Rusya'nın güvenlik servislerindeki rakip grupları kontrol altında tutma çabasının bir parçası gibi görünüyordu.
Ancak Carnegie Russia Eurasia Center'da kıdemli bir araştırmacı olan Tatiana Stanovaya, isyanın "Prigojin'in Putin'in kontrolünden çıktığını" gösterdiğini belirtmiş ve bunun Putin için "çok tatsız bir sürpriz, hatta bir şok" olduğunu da sözlerine eklemişti.
Temmuz ayında Prigojin ve birkaç düzine Wagner savaşçısıyla Kremlin'de yaptığı görüşmenin ardından Putin, paralı askerlere Ukrayna'ya karşı düzenli ordu komutası altında savaşmaya devam etme seçeneği sunduğunu açıkladı. Ancak Prigojin bu teklifi reddetti ve böyle bir hamle hiçbir zaman gerçekleşmedi.
Stanovaya;
"Bu teklif; Putin'in savaş alanındaki kahramanlıkları ve jeopolitik değerleri nedeniyle Wagner'in çekirdeğini elinde tutmak istediğini gösteriyor. Prigojin'in Putin için herhangi bir değer taşıdığına dair bir işaret görmedim. Görüşmenin amacı muhtemelen Putin'in Wagner'i sessizce Prigojin'den uzaklaştırmaktı."
değerlendirmesinde bulundu.
Prigojin'in jeti Rusya ve Belarus'tan geçip Mali'ye kadar uçarken, Moskova'nın bazı elitleri ve Batılı güvenlik yetkilileri, onun zamanının yakında dolacağı ile ilgili şüphelenmeye başladı.
Eski bir üst düzey Kremlin yetkilisi olan Sergei Skripal; Kremlin muhaliflerini zehirlemek için kullanılan sinir gazına atıfta bulunarak;
"Novichok kullanacaklarını düşünmüştüm ancak menüye yeni bir şey eklediler."
ifadelerini kullandı.
Putin'in, aralarında Wagner'e sempati duyduğu bilinen üst düzey general Sergei Surovikin'in de bulunduğu üst düzey güvenlik yetkililerine ve ordunun Ukrayna'daki başarısızlıklarından Rus liderini sorumlu tutan kişilere yönelik bir baskı başlatmasının ardından Prigojin'in de olası bir cezadan kaçması imkansız görünüyordu.
Moscow School of Social and Economic Sciences'da siyaset felsefesi bölüm başkanı olan Grigory Yudinise yaptığı değerlendirmede;
"İsyanla ilgili iç soruşturma tamamlandı. Surovikin görevden alındı ve suçlular idam edildi. Rus yetkililerin olayı soruşturmaları, karar vermeleri ve infaz etmeleri iki ay sürdü. Surovikin'in komplonun bir parçası olduğu sonucuna varmış olsalardı, o da düşen bu uçakta olacaktı."
değerlendirmesinde bulundu.
Center for European Policy Analysis'de kıdemli araştırmacı ve Rusya'nın güvenlik servisleri hakkında birkaç kitabın yazarı olan Andrei Soldatov ise;
“Kriz hızlı ve etkili bir şekilde ele alındı"
değerlendirmesinde bulundu.
Andrei Soldatov ayrıca; Putin'in nihai intikamını almadan önce Prigojin'in mal varlığıyla ilgilenmek ve sorumluları cezalandırmak için zaman ayırdığını belirtti.
1-Editör Notu: İkarus; Yunan mitolojisinde kibir, kendini beğenmişlik, yıkılmazlık sanrısına kapılan bir liderin balmumu kanatlarla uçmaya çalışırken denize çakılarak ölmesini konu alan bir anlatıdır.