The New Arab: Erdoğan, Orta Asya'da etkisini artırmak için aktif adımlar atıyor

Rusya'nın Ukrayna'ya karşı savaşı nedeni ile sendelerken, Ankara tarihsel olarak Moskova'nın etkisi altında olan bölgede etkisini artırmak için aktif adımlar atıyor.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ukrayna'da çıkmaza giren ve zayıflayan Moskova'nın durumundan yararlanmaya çalışırken kaynak zengini Orta Asya'daki Sovyet sonrası ülkeleri, Ankara ile ilişkileri artırmaya çağırdı.

Özbekistan'ın antik kenti Semerkant'ta düzenlenen Türk Devletleri Örgütü zirvesinde konuşan Erdoğan, "Ülkelerimiz için fırsatlar kadar riskler de barındıran kırılgan bir dönemden geçiyoruz. Bu dönemde aramızdaki işbirliği, dayanışma ve uyumu güçlendirmenin bizim için her zamankinden daha kritik olduğunu görüyoruz." ifadelerini kullandı.

Analistler, Moskova'nın Ukrayna'da uzayan savaşa saplanmış olması nedeniyle, Ankara'nın Kremlin'in geleneksel olarak kendi etki alanı olarak gördüğü bir bölgede tutunmaya kararlı olduğunu belirtiyor.

Erdoğan yıllardır Kafkaslar ve Orta Asya'daki eski Sovyet ülkeleriyle daha yakın kültürel, dilsel ve dini bağlar için bastırıyor.

Rusya'nın 24 Şubat'ta Ukrayna'yı işgali, Moskova'nın Orta Asya'daki komşularını ürküttü ve bölgenin en büyük ülkesi Kazakistan ile en kalabalık Özbekistan'ı Çin ve Avrupa dahil başka yerlerde ittifaklar aramaya teşvik etti.

Türk Devletler Örgütü, Kafkasya bölgesinde Türkiye'ye komşu olan ve Türk diline sahip eski bir Sovyet cumhuriyeti olan Azerbaycan'ın yanı sıra Orta Asya'da Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan'ı da içeriyor. Yine Orta Asya'da bulunan Türkmenistan ve AB üyesi Macaristan, grubun gözlemci üyeleri durumunda.

Kuzey Kıbrıs tartışması

Semarkant'da düzenlenen toplantı, Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun uluslararası toplum tarafından tanınmayan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin gruba gözlemci olarak katılacağını söylemesi üzerine tartışmaların odağına oturdu.

Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Tokayev, ülkesinin "tüm devletlerin toprak bütünlüğünü kararlı bir şekilde desteklediğini" vurguladı.

Kazakistan bilgi ve iletişim bakanlığı temsilcisi Ruslan Zheldibay, Facebook'ta Tokayev'in yorumunun Türkiye'nin Kuzey Kıbrıs'a gözlemci statüsü verilmesi için "acil talebine" atıfta bulunduğunu belirtti.

Grup geçen yıl, eski adı olan Türk Keneşi olan örgütün adını Türk Devletleri Teşkilatı olarak değiştirmişti.

Aynı zamanda zirvede kunuşan Erdoğan, "Faaliyetlerimize ivme kazandırmak için" bir Türk Yatırım Fonu'nun en kısa sürede kurulması çağrısında da bulundu.

Kırgızistan Devlet Başkanı Sadyr Japarov da, ticareti artırmak ve yeni tedarik zincirleri bulmak için "daha da yakın işbirliği" konusundaki yaklaşımlara destek verdi.

Fransa'da Sciences Po'da siyaset bilimi dersi veren Bayram Balcı ise konuyla ilgili AFP'ye verdiği demeçte, "Bu Türk devletleri topluluğu yeniden şekillenmeye başlıyor." tespitin de bulundu.

1991'de SSCB'nin dağılmasından sonra Türkiye'nin eski Türk Sovyet devletleriyle siyasi ittifaklar kurma çabaları Rusya'nın etkisiyle uzun süre engellendi.

Balcı, "Bu Türk toplumu yaratma hayaline başlangıcından beri, Rusya'nın ağırlığı ve etkisi engel olmuştur. Ancak 2020'de Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki Karabağ savaşı ve ardından Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, Türkiye'nin bölgede nüfuz arayışına yeni bir ivme kazandırdı." ifadelerini kullandı.

'Çıkarlar uyumsuz değil'

Birçok jeopolitik alanda anlaşmazlıklara rağmen işbirliği yapan Türkiye ve Rusya, Orta Asya'da da birlikte çalışmak için ortak bir zemin bulabilirler.

Moskova'daki BDT Ülkeleri Enstitüsü Orta Asya analisti Andrei Grozin, "Türkiye ve Rusya'nın Orta Asya'daki çıkarları temelde uyumsuz değil" tespitinde bulunuyor.

Türkiye, son dönemde eski Sovyet devletleriyle, özellikle insansız hava araçları satışıyla askeri bağlarını derinleştiriyor.

Dünya Ticaret Örgütü ve Birleşmiş Milletler'e bağlı Cenevre merkezli bir kuruluş olan Uluslararası Ticaret Merkezi (ITC), 2019 yılında Türk-Orta Asya ticaret hacminin yaklaşık 7,3 milyar dolar olduğunu açıkladı.