Türk lirası değer kaybetmeye devam ederken ekonomistler ne diyor?
Türk lirası Salı günü dolar karşısında %0,4 düştü.
Kabine toplantısının ardından konuşan Erdoğan, Türkiye'nin faiz oranlarını artırmayacağını, bunun yerine faiz oranlarını yüksek yaşam maliyetleri karşısında düşürmeye devam edeceğini söylemişti. Ayrıca alışılmışın dışında düşük oranlar politikasıyla üretimi, ihracatı ve istihdamı artırma taahhüdünü iki katına çıkardı ve sonunda para birimini sabit tutacak ve enflasyonu soğutacak bir cari hesap fazlası sözü vermişti.
Öte yandan, Merkez Bankası geçtiğimiz ay başta enerji ithalatçısı Botaş olmak üzere devlet kuruluşlarına 1,82 milyar dolar döviz sattığını açıkladı.
Türk Lirası'nın Mayıs başından bu yana devam eden değer kaybı bu hafta hız kazandı. Yüksek enflasyona rağmen yapılan bir dizi alışılmışın dışında faiz indiriminin vurduğu 2021'deki %44'lük düşüşün ardından Türk lirası bu yıl %21 zayıfladı. Mayıs'ta 14,7 seviyesinde olan Dolar/TL kuru günün ilk saatlerinde 17,10'a kadar yükseldi. Euro/TL kuru 18,29'u, Sterlin/TL kuru da 21,49'u gördü. Gram altın da 1000 TL'yi geçti.
Reuters’ın aktardığı Refinitiv verilerine göre, Türkiye'nin egemen dolar tahvilleri, liradaki düşüşün hızlanmasıyla 7 Mart'tan bu yana en düşük seviyesine 3.4 sent kadar düştü.
S&P Global'den alınan verilere göre ise, Türkiye beş yıllık kredi temerrüt takasları Salı günü 730 baz puanın üzerinde, en son 2008'deki küresel mali kriz sırasında görülen seviyelerde kapandı.
Türk lirasının değer kaybetmesi üzerine kim, ne dedi?
Türkiye’den ve dünyadan ekonomistler TL'nin değer kaybını Türkiye'nin düşük faiz politikasına ve CDS risk priminin rekor seviyeye yükselmesine bağladı.
Mısır asıllı Amerikalı ekonomist ve Allianz'ın baş ekonomi danışmanı Mohamed A. El-Erian, TL'nin dünkü değer kaybının Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın faizlerin artmayacağı, hatta düşebileceği yorumunun ardından geldiğini hatırlattı.
Mohamed A. El-Erian:
“Cumhurbaşkanı'nın nominal faiz oranının olduğu gibi kalacağı ve hatta düşürülebileceği yönündeki açıklamalarını takip eden döviz zayıflama sürecinin devamını görüyoruz. Bu, temel bir ekonomi yasasına karşı uygulanan bir deneyin sonucudur.”
ABD Johns Hopkins Üniversitesi'nde uygulamalı ekonomi profesörü Steve Hanke:
Erdoğan, “Turkey” adını Türkiye olarak değiştirdi ve enflasyon yükseldi. Ben Türkiye'nin yıllık enflasyonunu %107 olarak ölçüyorum. Atatürk'ün bu isim değişikliği ve Türkiye'nin şu anki yükselen enflasyonu hakkında ne düşünürdü merak ediyorum.
Financial Times’ın Piyasalar haber editörü Adam Samson, Türk lirasının düşüşünü haber verirken, geçmişe bakarak bu düşüşün bu seyirde gitmeyeceğini haber verdi:
“Türk lirası bu sabah dolar karşısında 17'yi aştı. Geçen yılki kur düşüşü sırasında 18'e de kısa süreliğine indiği olmuştu. Ancak daha önce bu zayıf seviyelerde istikrarlı bir şekilde kalmadığını gördük.”
Uluslararası Finans Enstitüsü Baş Ekonomisti Robin Brooks, Türkiye'nin CDS priminin geçmişte Brezilya ve Güney Afrika gibi gelişmekte olan ülkelere paralel hareket ettiğini ancak 2018'den bu yana uygulanan ekonomi politikaları nedeniyle ayrıştığını aktardı.
Brooks, "Tekrarlanan kredi teşvikleri, büyük cari açık ve devalüasyon Türkiye'nin risk primini çok daha yüksek bir seviyeye taşıdı." dedi ve üç ülkenin 2017'den günümüze CDS primi değişiminin grafiğini de paylaştı:
IIF Baş Ekonomist Vekili Sergei Lanau da, "Geçen Kasım'da TL'nin büyük değer kaybına rağmen Türkiye'nin dış ticaret açığı büyüdü. Petrol ve altın harici ithalatta bile kayda değer bir düşüş yok. Merkez Bankası rezervlerinin düşük seviyesi ve dışardan gelen paranın az miktarda olması göz önünde bulundurulunca TL'nin tekrar büyük bir değer kaybı yaşaması kaçınılmaz gözüküyor." ifadelerine yer verdi.
Öte yandan, Türkiye'nin büyüme beklentisini artıran Dünya Bankası, küresel ekonomik tahminini düşürdü. Küresel Ekonomik Beklentiler Raporu'nun Haziran 2022 sayısında iki yıldan uzun süren salgının ardından Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısının etkilerinin küresel ekonomik faaliyetteki yavaşlamayı hızlandıracağı kaydedildi.
Türkiye ekonomisine ilişkin beklentilere de yer verilen raporda, Türkiye için 2022 büyüme tahmininin yüzde 2,3, 2023 için yüzde 3,2 ve 2024 için yüzde 4 olduğu bildirildi.
Dünya Bankası, Ocak 2022'de yayımladığı raporda ise, Türkiye ekonomisinin 2022'de yüzde 2 ve 2023'te yüzde 3 büyüyeceği öngörüsünde bulunmuştu.