Türk savunma sanayiinin 2022 yılı performansı nasıl değerlendiriliyor?

Türkiye, kara sistemlerinin yanı sıra insansız hava araçları ihracatında da başı çekti.

Ülkenin belki de en yüksek profilli ihracatı olan Bayraktar TB2 İHA'ya olan talebin son işareti olarak, bu hafta Ukraynalı bir yetkili Türk firmasının Ukrayna'da insansız hava aracı üretmek için bir fabrika inşa ettiğini duyurdu.

Abdullah Gül Üniversitesi'nde savunma analisti ve profesör olan Çağlar Kurç'a göre yabancı alıcıların ilgisi Ankara için önemli bir döneme denk geliyor.

"Türk savunma sanayinin sürdürülebilirliği büyük ölçüde ihracata bağlı. Türk savunma pazarı, özellikle Türkiye'nin yaşadığı ekonomik ve mali kriz sırasında, büyüyen sanayiyi ayakta tutacak kadar büyük değil" dedi.

Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği (SASAD) tarafından geçen ay yayınlanan bir rapora göre, Türk savunma ve havacılık sanayi sektörü 2022 yılında 2021 yılına göre yüzde 20,05 artışla 12,2 milyar dolarlık bir gelire ulaştı.

Yerel savunma siparişleri 2021'e benzer kalsa da, ihracattan elde edilen gelirler yüzde 36,32 artarak 3,2 milyar dolardan 4,4 milyar dolara yükseldi.

Raporda tüm savunma alanlarında artış kaydedildiği vurgulanırken, araştırma ve geliştirme (AR-GE) yatırımlarının yüzde 25,72 artışla 1,6 milyar dolardan 2,1 milyar dolara yükseldiği belirtiliyor.

"İhracat, gelir kaynağı sağlaması, ülke ekonomisini canlandırması ve [Türkiye'nin] savunma sektöründe küresel bir oyuncu olarak kendini kabul ettirmesine yardımcı olması bakımından Türk savunma sanayii için kritik önem taşımaktadır. Artan ciro ve gelirler, [Türkiye'nin] savunma sanayiinin doğru yolda olduğunun ve yakın gelecekte büyümeye devam edeceğinin önemli göstergeleridir," diyen Atlantik Konseyi'nin Scowcroft Orta Doğu Güvenlik Girişimi'nde yerleşik olmayan kıdemli araştırmacı Ali Bakır sözlerini şöyle sürdürdü:

Bakır, Türkiye'nin ihracat pazarında zırhlı araçlar ve insansız hava araçları gibi çeşitli alanlarda kendine yer bulduğunu da sözlerine ekledi.

Bakeer, "Bayraktar TB2 gibi Türk insansız hava araçları Suriye, Libya, Dağlık Karabağ, Etiyopya ve Ukrayna dahil olmak üzere çeşitli çatışmalarda başarıyla kullanıldı ve bu da Türk insansız hava aracı teknolojisinin profilini yükseltti" dedi.

"Türk savunma üreticileri Orta Doğu, Amerika ve Avrupa'daki tipik müşterilerinin yanı sıra Afrika, Güney Doğu Asya ve Avrupa'daki yeni pazarları da hedefliyor."

Şaşırtıcı bir şekilde, Türkiye'nin savunma ihracatında İHA'lar değil kara sistemleri başı çekiyor.

SASAD'a göre, toplam ihracat değeri 4,4 milyar dolar olarak gerçekleşmiş olup, aşağıdaki şekilde bölünmüştür:

Kara ihracatı: 835 milyon dolar

Deniz ihracatı: 561 milyon dolar

Hava (askeri) ihracatı: 546 milyon dolar

Silah, Mühimmat ve Füze ihracatı: 534,86 milyon dolar

Güvenlik ihracatı: 65 milyon dolar

MRO ihracatı: 86 milyon dolar

Diğer ihracatlar: 371 milyon dolar

Kurc, arazi sistemlerinin satışının "daha kolay olduğunu çünkü çok az ya da hiç altyapı yatırımı gerektirmediklerini, [ve] eğitiminin ve kullanımının kolay olduğunu" söyledi.

“Öte yandan, arazi sistemleri pazarı son derece rekabetçi."

Yabancı müşterilerin özellikle Türk kara sistemleriyle ilgilenebileceğini, çünkü bu sistemlerin savaşta kendini kanıtlamış olduğunu, aynı zamanda Türk firmalarının ortak ülkelerle birlikte kara sistemleri üretme ve geliştirme konusunda "daha istekli" olduğunu söyledi.

Türk kara sistemlerinin bir düzineden fazla ülkeye ihraç edildiği bildiriliyor.

Kara sistemlerinin bilinen ithalatçıları arasında: Azerbaycan, Macaristan, Kenya, Suudi Arabistan, Gambiya, Birleşik Arap Emirlikleri, Malezya, Umman, Filipinler, Gürcistan, Libya, Katar, Endonezya ve Somali.

Türkiye'de BMC, FNSS Savunma, Otokar, Nurol Makina ve Katmercile gibi birçok arazi sistemi üreticisi var.

"En iyi örnek, [Türkiye'nin] FNSS ve [Endonezya'nın] PT Pindad tarafından ortaklaşa geliştirilen Kaplan MT veya Harimau Orta ağırlık tankıdır. Türkiye'nin ana ihracat pazarlarından biri olan Afrika'da artan angajmanı da genel artışı açıklıyor," diyor Kurc Breaking Defense'e.

Bakeer kara platformlarının insansız hava araçlarına kıyasla daha az ihracat kısıtlamasıyla karşı karşıya olduğunu da sözlerine ekledi.

"Kara platformları iyi bir üne sahip olsalar da, teknoloji açısından daha az hassaslar ve farklı ülkelerden yüksek talep var" dedi.

Eski SSB Başkanı İsmail Demir yaptığı açıklamada, Türkiye’nin "yüksek kabiliyetli sanayi altyapısını güçlendirmeye, tasarım ve geliştirme faaliyetlerini desteklemeye, yerli ve milli üretimde öncü olmaya devam ederek Türkiye'nin küresel güç vizyonu doğrultusunda Türk savunma sanayiini inşa etmeye devam edeceğini" söyledi.

Türkiye'nin savunma ihracatı özellikle artıyor olabilir ancak Ukrayna, Suriye ve Sudan'da devam eden çatışmalar nedeniyle dünya genelinde askeri ihracatta bir artış eğilimi söz konusu.

"Savunma ihracatında önemli sıçramalar yaşayan tek ülke Türkiye değil. İsrail ve Güney Kore gibi diğer orta dereceli savunma teçhizatı tedarikçileri de son dönemde savunma ihracatlarını çok daha büyük oranlarda arttırdılar," diyor askeri ve güvenlik çalışmaları analisti ve İzmir Ekonomi Üniversitesi'nde doçent olan Sıtkı Egeli Breaking Defense'e verdiği demeçte.

Egeli, savunma harcamalarının küresel olarak arttığını ve Soğuk Savaş'ın sona ermesinden bu yana görülmemiş bir zirveye ulaştığını söyledi.

"Ukrayna'daki savaşın yanı sıra Afrika, MENA [Orta Doğu, Kuzey Afrika] ve hatta Orta Asya'da hızla kötüleşen güvenlik durumu ne yazık ki çeşitli kategorilerdeki savunma ekipmanlarına olan talebi arttırıyor.

Türkiye, Güney Kore ve İsrail gibi orta katman tedarikçiler, geleneksel tedarikçilerden daha hızlı ve esnek bir şekilde ve savunma ihracatlarına çok daha az siyasi bağlarla bağlı olarak, bu boşluğu hızla ve başarıyla dolduruyorlar."

Daha önce İstanbul'da düzenlenen Uluslararası Savunma Sanayi Fuarı IDEF'i ziyaret eden biri, Türkiye'deki kara sistemleri ve zırhlı araçlar pazarının büyüklüğünü ve gelişimini fark etmemiş olamazdı.

IDEF 2023 bu ayın sonunda gerçekleşecek, dolayısıyla kara sistemlerinin mi yoksa İHA'ların mı ön plana çıkacağını göreceğiz.