Türkiye'nin çok amaçlı mini denizaltı projesi: DATUM ÇAMD

Mini denizaltı, Türk Loydu tarafından sınıflandırılan ilk yerli denizaltı unvanını taşıyor.

Çok amaçlı mini denizaltı (ÇAMD) geliştirme projesi Sefine Tersanesi ve İstanbul Teknik Üniversitesi iştiraki Datum Denizaltı Mühendislik A.Ş. tarafından yürütülüyor.

Proje kapsamında 300 metre derinliğe dalabilen, dört kişilik mürettebata sahip ve 12 metrelik boyu sayesinde karadan kolayca taşınabilen çok amaçlı mini denizaltının tasarımı, inşası, donatımı ve testleri gerçekleştirilecek.

ÇAMD ile Türkiye, tüm denizaltı tasarım/üretim/entegrasyon süreçlerine yönelik bilgi birikimi ve gelişimine bir nebze de olsa katkı sağlayacak.

Bu kapsamda gerçekleştirilecek ÇAMD geliştirme Ar-Ge Projesi'nin üç ana hedefi bulunuyor;

Ticari/askeri denizaltı tasarım ve doğrulama/iyileştirme faaliyetlerine yönelik teorik çalışmaların kısa sürede üretilebilecek ve test edilebilecek bir araç üzerinde uygulanmasını sağlamak,

Türk Loydu'na milli askeri denizaltı projeleri için denizaltı plan onayı, malzeme sertifikasyonu ve klaslama faaliyetlerinde deneyim kazandırmak,

Türk savunma sanayi firmaları tarafından denizaltılar için geliştirilen sistemlerin, test amaçlı entegre edilebilecek bir platform veya bütünüyle test yardımcısı olarak envantere kazandırılması.

Gereksinim, ön tasarım ve kritik tasarım faaliyetlerinden geçen ÇAMD'ın detaylı tasarım aşaması Ekim 2023'te tamamlandı. Türk Loydu ilk kez özgün bir denizaltı tasarımı için plan onayı gerçekleştirdi.

ÇAMD'ın konfigürasyonunda yedi kanatlı bir denizaltı pervanesi ve artı şeklinde düzenlenmiş hidrolik kontrollü dümen takımı bulunmaktadır.

Denizaltı, ana dalış, trim ve ayar sarnıcı sistemleri ve bunlara bağlı pompalar ve basınçlı hava devreleri ile donatılmıştır. Özel olarak tasarlanmış elektrik ve kontrol sistemi ile bu sisteme bağlı tip onaylı kontrol sistemlerinin yanı sıra sensör grupları başta olmak üzere basınç, çeşitli gaz, seviye ve yangın sistemleri bulunuyor.

İleriye dönük sonar, altimetre ve radar sistemlerine sahip olan mini denizaltının seyri, yüzeyde entegre GPS ve su altında Dopler hız göstergeli özel bir ataletsel navigasyon sistemi ile sağlanıyor. 

ÇAMD'da çeşitli haberleşme ve navigasyon sistemleri için antenlerin bulunduğu iki adet katlanabilir direk ve 360 derece görüşe sahip elektro-optik kamera bulunuyor. Acil kurtarma sistemleri, bir can simidi ve bir demir vinci bulunmaktadır.

Proje kapsamında Türkiye'de yerli olarak geliştirilecek insanlı/insansız denizaltı çalışmalarında da kullanılacak olan su soğutmalı elektrik motoru, Femsan DC motor fabrikası tarafından yerli ve milli olarak geliştirildi ve Türk Loydu tarafından sertifikalandırıldı.

Aselsan tarafından geliştirilen denizaltı sonarları, Roketsan tarafından geliştirilen hafif torpidolar ve Aspilsan tarafından geliştirilen hidrojen yakıt pilinin Çok Maksatlı Mini Denizaltıya entegrasyonu için ön çalışmalar yapılmıştır.

Mini Denizaltının 2 m çapında ve 8 m uzunluğundaki basınçlı gövdesinin imalatı öncesinde, Türk Loydu sörveyörleri kontrolünde 2 m uzunluğunda ve 1,5 m çapında güçlü gövde test parçası imal edilerek ÇAMD üzerindeki üretim yöntemleri test edildi.

Temmuz 2023'te tamamlanan test parçası, Demokrasi ve Özgürlük Adası açıklarında 400 m derinliğe indirilerek test tamamlandı. Test sırasında mini denizaltının flanşları, kaportaları, lumbozları, kablo konnektörleri ve çeşitli sensörleri de test edildi.

Mukavemet gövde test parçası testinin başarıyla gerçekleştirilmesi sonucunda ÇAMD'ın mukavemet gövdesinin üretimine başlandı ve Ekim 2023'te mukavemet gövdesinin üretimi tamamlandı.

Diğer yandan ÇAMD'ın sarnıç sistemleri ve basınçlı hava sistemlerinin imalatı devam etmektedir.

Liman Kabul Testlerinin (HAT) 2024 yılının ilk çeyreğinde başlaması öngörülmektedir.