Ukrayna, AH-1Z Viper taarruz helikopterleri için harekete geçti

Ukrayna, Sovyet döneminden kalma Mi-24/Mi-35 filosunun yanı sıra gelişmiş bir taarruz helikopteri filosuna sahip olmak amacıyla, aslında Slovakya için tasarlanan ABD'nin AH-1Z Viper helikopterlerine talip oldu. Aslında Slovakya, MiG-29'ların Ukrayna'ya hibe edilmesi karşılığında çok indirimli bir fiyatla 12 helikopter alacaktı, ancak Bratislava'da Başbakan Robert Fico liderliğindeki yeni hükümet programdan geri adım atmıştı.

Slovakya'ya geçici satış, Washington'un Pakistan'a 12 adet Bell AH-1Z Viper için yaklaşık 600 milyon dolarlık FMS (Yabancı Askeri Satışlar) satışının diplomatik ve jeopolitik nedenlerle 2018'de gerçekleşmemesinin ardından gelmişti. ABD daha sonra aynı helikopterleri AGM-114 Hellfire II havadan karaya füzeler ve Gelişmiş Hassas Öldürme Silah Sistemi roketleri ile birlikte Mart 2023'te yaklaşık 340 milyon dolarlık toplam indirimli fiyatla Slovakya'ya teklif etti ve bu fiyat daha sonra 600 milyon dolara yükseldi.

Pakistan için AH-1Z Viper helikopterleri ilk olarak 2015 ve 2016 yıllarında iki ABD FMS anlaşması kapsamında sipariş edilmişti. 12 helikopter 2017 ortası ile 2018 ortası arasında Bell'in Amarillo, Teksas'taki üretim tesisinde üretildi. Ancak Ocak 2018'de ABD hükümeti, Taliban ve Afganistan sınırına yakın gruplarla mücadele edemediği endişesiyle Pakistan'a askeri satışları durdurdu.

Bu nedenle helikopterler hiçbir zaman teslim edilmedi ve daha sonra Arizona, Tucson'daki “Boneyard” olarak da bilinen 309. Havacılık Bakım ve Yenileme Grubu'nda (AMARG) depolandı. Pakistan Kara Havacılık Kolordusu halihazırda AH-1F ve AH-1S helikopterlerinden oluşan bir filoyla Bell tarafından üretilen AH-1 Cobra'nın kullanıcısıdır.

Slovakya anlaşması

Mart 2023'te dönemin Slovak Savunma Bakanı Jaroslav Nad, “Sovyet tasarımı MiG-29 jetleri ve 2K12 Kub hava savunma sistemlerini Ukrayna'ya hibe etmesini telafi etmek için normal fiyatlarının yaklaşık üçte biri karşılığında yaklaşık 1 milyar dolar değerindeki Amerikan teklifini” açıklamıştı

Ancak Kyiv Post, Başbakan Robert Fico'nun yeni merkezi hükümetinin anlaşmayı “sorguladığını” ve “önceliğinin” 2018'de sipariş ettiği 14 jetin üzerine ilave F-16 savaş uçakları ve Patriot hava savunma sistemleri gibi “diğer silah sistemleri” olduğunu söylediğini ekledi.

Buna karşılık, “hayal kırıklığına uğrayan” ABD Dışişleri Bakanlığı “indirim teklifini geri çektiklerini belirtti.” Defense News'in haberine göre daha sonra Temmuz 2024'te ABD Dışişleri Bakanlığı Slovakya'ya 12 adet AH-1Z Viper için yine “600 milyon dolar” karşılığında FMS'yi onayladı ki bu “önceki Slovak hükümetine verilen 340 milyon dolarlık ilk teklife kıyasla büyük bir artış” anlamına geliyordu.

FMS bildirimine göre Slovakya ayrıca 26 adet T-700 General Electric GE 401C motoru, 1,680 adet APKWS (Advanced Precision Kill Weapon System), güdümsüz havadan karaya füze, 20 mm mühimmat, HMD'ler (Helmet Mounted Displays), elektronik, aksesuar ekipmanlarının yanı sıra pilotlar, bakım personeli ve destekleyici altyapı için eğitim satın alacaktı.

Ukrayna'nın taarruz helikopteri ihtiyacı

Ukrayna'nın çarpıcı Kursk taarruzu sadece bölgesel bir zafer olarak kaldı ve sınırlı Batı zırhlısı, topçusu, küçük hava kuvvetleri ve kara birlikleri Rus hatlarına karşılıklı destekleyici, senkronize ve ısrarlı saldırılar için kalıcı hava korumasından yoksun olduğu için 600 km'lik cephe boyunca tekrarlanamadı. Taarruz helikopterleri, Avrupa cephesine geri dönen 'manevra savaşının' faydalarını arttırabilir ve Rusya'nın “mevzi savaşının” dayattığı çıkmaza meydan okuyabilir.

Üç namlulu çeneye monteli döner 20 mm Gatling Topu ile öne çıkan AH-1Z Viper, Bell'in iddiasına göre onu türünün “tek taarruz helikopteri” yapan nadir bir “tam entegre havadan havaya füze kabiliyetine” de sahiptir. Genellikle saplama kanatların uçlarında birer adet olmak üzere iki adet AIM-9 Sidewinder AAM (Havadan Havaya Füze) ile fotoğraflanır.

Apache'deki gibi tekerlekli dişliler yerine sabit iniş kızaklarına sahip olan Viper, ABD Deniz Piyadeleri'nin önde gelen döner kanatlı saldırı uçağıdır. Hellfire'lar ve Cobra'nın son evrimi dışında. AH-1Z ayrıca AGM-179 JAGM (Havadan Karaya Müşterek Füzeler) taşıyabilir ve iki adet dörtlü rampa ile toplam sekiz füze taşıyabilir.

Ukrayna'nın atağı

Ukrayna'da 2022'den bu yana AH-1Z Viper'lar için bastıran lider, Ukrayna Parlamentosu Ulusal Güvenlik, Savunma ve İstihbarat Komitesi üyesi Vadym Ivchenko'dur. AFU (Ukrayna Silahlı Kuvvetleri) Genelkurmay Başkanlığı da bir “talep mektubu” ile FMS yolu üzerinden uçaklar için başvuruda bulundu.

Ukrayna Aralık 2023'te de ABD'den AH-64E Apache helikopterlerini “başarısız bir şekilde” talep etmişti. Dolayısıyla AH-1Z Viper'lar bir kez daha “başka bir potansiyel aday” olarak ortaya çıktı.

Ivchenko'nun Defense News'e verdiği demeçte “Bu helikopterlere Ukrayna'nın Donetsk, Zaporizhzhia ve diğer bölgelerinde cephede savaşan ve aynı zamanda Kursk bölgesinde bir operasyona liderlik eden askerlerimiz için ihtiyacımız var” demişti.

Ivchenko ayrıca ABD Başkanı Joe Biden'a mektup yazarak Slovakya'nın geri çevirmesi halinde Viper'ları Kiev'e yönlendirmesini istediğini söyledi. Ivchenko, “Slovakya ordusu için ne tür silah ve teçhizata ihtiyaç duyduğuna karar vermeli ve eğer bu helikopterlere ihtiyaçları yoksa, o zaman Ukrayna'ya teslimatları mümkün olan en kısa sürede gerçekleşmeli” dedi.

Ivchenko, Kiev'in Bell helikopterleriyle de görüşerek onları Ukrayna'daki bir tesiste üretim ortaklığına girmeye ikna etmeye çalıştığını söyledi. Ivchenko, “Bu tür helikopterleri Ukrayna'da üretmek için ABD ile endüstriyel işbirliğimizi derinleştirmek istiyoruz” dedi. “Bu yabancı yatırım Ukrayna hükümeti tarafından garanti edilecektir.”