Ukrayna-Rusya Savaşı'nda Bahmut cephesi

Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik topyekun işgal girişiminin üzerinden 9 ayı aşkın zaman geçti. Rusya başta Kiev olmak üzere birçok cepheden Ukrayna topraklarına saldırdı. Fakat savaşın ikinci ayında Kiev-Çernihiv hattından çekilmek zorunda kaldı ve tüm gücünü Donetsk-Luhansk-Zaporijya-Mikolayiv-Herson hattına yöneltti.

Özellikle Donbas bölgesindeki 8 yıllık işgal deneyimi, lojistik imkanlar, bölgede mühimmat birikimi ve bu yıl başlatılan işgal harekatının ilk haftalarında Herson’un ele geçirilmesi bir süreliğine Rusya’ya bu cephede avantaj sağladı.

Rusya, Haziran-Temmuz aylarında Donbas cephesinde ağırlıklı olarak roket sistemlerinin üstünlüğünü kullanarak ilerledi. Ancak Temmuz sonu Ağustos başından itibaren Ukrayna’ya Batı’dan yeni roket sistemlerinin gelişiyle birlikte bu cephedeki avantajını kaybetti. Önce İzyum başta olmak üzere Harkiv’den, ardından Donetsk’in Liman kentinden, en sonda ise Herson’un vilayet merkezi başta olmak üzere bir kısmından çekilmek zorunda kaldı.

Bahmut kenti ise Temmuz ayından itibaren duyulmaya başlandı. Rus ordusu, Lisiçansk ve Severodonetsk kentlerini işgal ettikten sonra Bahmut-Soledar istikametine yöneldi. O dönemde Harkiv’in stratejik kenti İzyum da işgal güçlerinin elinde tuttuğu önemli stratejik noktalardan birisiydi ve Rusya, kuzeyden İzyum, doğudan Bahmut-Soledar yönünde ilerleyerek Donetsk’in Kramatorsk ve Slavyansk kentlerini işgal etmeyi planlıyordu.

Bu durumda işgal güçleri sadece gerek 2014’ten sonra Donetsk’in idari merkezi haline gelen Kramatorsk’u ve 2014’te ilk işgali başlatıp sonra terk etmek zorunda kaldığı sembol kent Slavyansk’ı ele geçirmekle kalmayacak, Donbas’ın işgalini tamamlamış olacak, hem de Dneprepetrovsk ve Zaporijya yönündeki saldırıları için oldukça ciddi avantaj elde edecekti.

Ancak Ukrayna ordusunun karşı operasyonları sonucu Eylül ayında Rus ordusu Donbas cephesinde ilk büyük hezimetini yaşadı. İşgal güçleri, İzyum başta olmak üzere Harkiv’in büyük kısmından püskürtüldü. Slavyansk için kuzeyden gelen tehlike ortadan kalktı. 1 Ekim’de ise Ukrayna ordusu Slavyansk’ın kuzeydoğusunda bulunan stratejik Liman kentini işgalden kurtardı. Böylelikle, Slavyansk’ın işgali tehlikesi önemli ölçüde ortadan kalktı.

Rus ordusu, bütün gücünü Bahmut-Soledar istikametine yöneltti. Ancak 5 aydır bu cephede süren çatışmalara rağmen, henüz kayda değer bir ilerleme yok.

Uzmanlara göre, Rusya, ilk başta Bahmut’a girmeyi değil, kenti operasyonel ablukaya alarak ilerlemeyi planlıyordu. Bu amaçla da kuzeyde Soledar’ı, güneyde ise Zaytsevo ve Oprosnoe kentlerini ele geçirmeye çalışıyordu. Görünüşe bakılırsa, bu plan halen geçerli.

Ukrainskaya Pravda gazetesi, dünkü sayısında bölgeye gönderdiği muhabirlerin de verdiği bilgilere dayanarak, Bahmut cephesiyle ilgili durum analizi yayınladı. Bu analize göre, Rusya, halen üç istikametten Bahmut’a saldırıları sürdürüyor ve bu istikametlerden bazılarında küçük taktik kazanımları var.

Bahmut cephesinin kuzey sınırında Soledar bulunuyor. Soledar Avrupa’nın en büyük tuz madenciliği işletmelerinden olan “Artemsol” ile ünlü. Rusya’nın düzenli saldırılarına rağmen Soledar bu yöndeki en ulaşılmaz hedef olarak görülüyor.

Çünkü kent Rusların bulunduğu mevzilerden daha yüksekte yer alıyor, çok güçlü tahkimata sahip ve efsanevi “93.Kholodny Yar” da dahil olmak üzere seçkin birlikler tarafından korunuyor. Bu nedenle de yazın başından itibaren Rusların Soledar yönünde herhangi ciddi ilerlemesi söz konusu değil.

Kenti koruyan askerlerin Ukrainskaya Pravda muhabirine anlattığına göre, işgal güçleri Soledar’ın doğu kısmında – yazın başında ele geçirdikleri KNAUF inşaat malzemeleri fabrikasının binasında bulunuyorlar ve zaman zaman kentin doğu sokaklarına çıkmaya çalışıyorlar:

Rus ordusu düzenli olarak ve kaotik biçimde Soledar’ı ateş altında tutuyor. 10 bin nüfuslu kentte pencereleri bütün olarak kalan tek bir evin dahi olmadığı bildiriliyor. Çoğu apartmanların çatıları roket mermileriyle parçalanmış, “Artemsol”un idari binası, kreş, okul dahil olmak üzere birçok bina ise tamamen yanmış. Buna rağmen kentte halen birkaç yüz insanın yaşadığı haber veriliyor.

Bahmut’un doğu sınırında Zabahmutka ilçesi bulunuyor. Rusların Bahmut’a en yakın olduğu ve en ağır çatışmaların yaşandığı istikamet de burası. DeepState analistleri bir süre hazırladıkları çatışma haritalarında Zabahmutka’nın bir kısmını “gri bölge” olarak işaretlediler. Ukrainskaya Pravda’nın son haberine göre ise Ukrayna ordusu bu istikamette Rusları kentten biraz uzaklaştırmayı başardı. Gazeteye konuşan Ukrayna askerlerinin tamamı, Bahmut’un tamamen kendi kontrollerinde olduğunu anlattılar. Ancak Zabahmutka’da durum daha zor. Coğrafi olarak kentin ana kısmından ayrı durumda olan ilçe, Bahmukta kentinin kıyısında yer alıyor. Ruslar 22 Eylül’de bu nehrin üzerindeki köprüyü patlattı. Bu ise gerek Ukrayna askerlerinin lojistik imkanlarını, gerekse de halen Zabahmukta’da kalan sivillerin yaşamını zorlaştırdı.

Bahmut cephesinin güney sınırında Kudryumovka ve Mayorsk ilçeleri bulunuyor. Ruslar Bahmut yönündeki nispeten önemli kazanımları da bu yönde elde ettiler. Eylülden itibaren Rus ordusu bu istikamette Kodema, İkinci Nikolaevka, Odradovka, Zaytsevo gibi köyleri işgal etti. Şu an en ağır çatışmalar ise Kudryumovka yükseklikleri, Zelenopolye ve Andreevka yönünde yaşanıyor. Rus ordusunun bu istikamette baskı yaptığı bildiriliyor.

Ukrayna Ulusal Muhafızlarına bağlı Özgürlük taburunun komutanı Peter Kuzık’ın UP’ya anlattığına göre, hatta Ruslar Kudryumovka’yı ele geçirecek olsa dahi, karşıda onları Severskiy Donets-Donbas kanalı gibi bir engel bekliyor:

Askerlerin anlattığına göre, Bahmut’un güneyindeki köylerin savunmasındaki en önemli zorluk halen daha burada Rusların topçu atışları, cephane ve insan gücü açısından avantaja sahip olmasıdır.

Ruslar Bahmut’un güneyindeki köyleri işgal ederek kenti arkada bırakıp Bahmut-Konstantinovka yoluna çıkmaya çalışıyor. Bu yola çıkmak istemelerinin sebebi ise Bahmut’un batısında kalan Çasiv Yar’a ulaşmak. Çasiv Yar Bahmut’un savunması açısından en önemli yüksekliklerden birisidir.

Uzmanlara göre, aslında 70 bin nüfuslu Bahmut, savaş stratejisi açısından çok büyük önem arz eden bir nokta değil. Peki, Rusya’nın 5 aylık Bahmut ısrarının nedeni nedir?

Ukrayna Ulusal Muhafızlarına bağlı 4.Hızlı Müdahale Tugayı askerlerinden Kristin Kudryava, sebebi Ukrainskaya Pravda’ya bu sözlerle açıklıyor:

“Bahmut hikayesi tamamen Wagner’in Rusya iktidarına kendini gösterme hikayesidir. Yani “bak, sizin Rus ordunuz Herson’dan çekildi, ancak biz burada direniyoruz” mesajı vermeye çalışıyorlar. Wagner’ciler bizim mevzilere maksimum derecede yaklaşmaya çalışıyorlar ve o zaman ateş ediyorlar. Onurlu düşman değiller, çünkü daha bugün bir bahçeden keçi çaldıklarını gördük, ama yine de işimiz zor”.

Peter Kuzık’ın sözlerine göre, Bahmut cephesindeki Wagner’ciler iki gruba ayrılıyor – deneyimli eski askerler ve eski mahkumlar. Birinci grupta komutanlar bulunuyor. Onlar operasyon planlıyor, askerlerin yerleşimini denetliyor, telsiz iletişimini şifreliyorlar. Diğer grup ise 2-3 haftalık zayıf hazırlıktan sonra top yemi olarak sahaya sürülen insanlardan oluşuyor:

Öte yandan, Ukrayna askerlerine göre, Wagner ve Kremlin’in propaganda hikayesinin dışında Bahmut’un ele geçirilmesinin Rusya için pratik boyutu da var. Bahmut’ın işgali dondurucu soğuklarda Rusya’nın iki tümeninin tarlalarda kalmak yerine şehre yerleşmesine fırsat verecek.

Bugüne kadar Ukrayna ordusunun Bahmut’taki kayıp sayısı açıklanmadı. Ancak Ukrayna basınının ve askerlerin verdiği bilgilere bakılırsa, Bahmut’un savunmasının bedeli çok yüksek. Ukrainskaya Pravda’nın iddiasına göre, Bahmut’un güney sınırlarını koruyan askeri birliklerin birinde iki haftalık çatışmalardan sonra 93 savaşan askerden sadece 7’si kaldı. Askerlerin büyük çoğunluğu yaralandı ve orta dereceli mermi şokuna maruz kaldı.

Ancak Ukrayna ordusu, büyük çaba ve kayıplar hesabına olsa dahi, Bahmut’u korumakta ısrarlı. Çünkü öncelikle kentten geçen Konstantinovka ve Seversk otoyolları çok önemli. Özellikle Seversk otoyolundan Kramatorsk’a doğru ilerlemek çok kolay. Ancak bundan da daha önemlisi, Bahmut’un savunması sadece bu kentin savunması olarak görülmüyor, hem de düşmanın yavaşlatılması ve savaş kabiliyetinin düşürülmesi amacı taşıyor. Peter Kuzık’ın sözlerine göre, bu nedenle Ukrayna ordusu Bahmut yönünde maksimum direnmeye ve maksimum çok düşman gücünü ezmeye çalışıyor:

Askerlerin anlattığına göre, şimdilik Rusya’nın Bahmut’u ablukaya alma olasılığı çok düşük, ancak işgal güçleri bu amaca ulaşmak için tüm gücünü seferber etmiş durumda. Ukrayna ordusu, Rusların güneydeki kısmi başarılarına rağmen kenti ve önemli otoyolları kontrolü altında tutuyor. Ancak askerlerden biri durumun zorluğunu şu sözlerle özetliyor:

“Rusya’nın bu yöndeki saldırı potansiyelini tüketmesi pek olası değil. Bizim de kendi gücümüzle burada uzun süre direnebilmemiz pek inandırıcı değil. Bizi sadece Rusların mühimmat depolarının vurulması, yolların mayınlanması ve Batı silahları kurtarabilir”.