Yunanistan'da yeni anayasa hazırlığı

Yunanistan'da muhafazakar Yeni Demokrasi Partisi'nin (YD) zaferle çıktığı ancak parlamentoda mutlak çoğunluğa ulaşamadığı seçimlerin ardından iktidar temsilcileri yeni 'neoliberal Anayasa'yı' gündeme taşıdı. YD temsilcilerine göre, 25 Haziran'da gerçekleştirilecek olan yeni seçimler sonrasında partinin Anayasa'yı değiştirecek çoğunluğu elde etmesi durumunda komşu ülkede son yıllarda uygulanan tartışmalı birçok neoliberal politikanın yer alacağı yeni bir Anayasa'nın oluşturulması hedeflenecek.

SKAI televizyonuna konuşan YD'nin üst düzey yetkilisi Adonis Georgiades, partisinin önümüzdeki seçimlerdeki hedefinin 180 sandalye elde etmek olduğunu kaydetti. Georgiades, YD'nin Anayasa'yı kendi şartlarına göre değiştirme hedefine dikkat çekti.

Georgiades, şöyle konuştu: "Elbette şekillenmekte olan yeni siyasi sahnede hepimiz farklı şeyler görüyoruz. Yeni Demokrasi'nin ilan edilen hedeflerinden biri Anayasa'yı değiştirmektir. Partinin hedefi yeni seçimlerde sadece (tek başına) hükûmet olmak değil; tek başımıza 180 sandalye kazanarak Anayasa'yı değiştirmeyi hedefliyoruz."

Başbakan Kiriakos Miçotakis'in, Georgiades'in açıklamalarını 'yersiz' olarak nitelendirdiği belirtiliyor. Yeni Anayasa konusunda vekili ile hemfikir olsa da Miçotakis, yeni seçimler öncesinde muhalefet cephesine yeni bir siyasi koz sunmak istemiyor.

Söz konusu hedef, Anayasa'nın birçok maddesinin revizyonunu, sağlık hizmetlerinin özelleştirilmesini ve kamu sektöründe köklü değişleri içeriyor. Ayrıca, YD bir an önce komşu ülkede özel üniversitelerinin önünü açmayı hedefliyor.

Anayasa uzmanları yeni meclisin, çoğunluğu ne olursa olsun, Anayasa'nın derhal revizyonuna gidemeyeceğine dikkat çekti. Ancak, 180 milletvekiline sahip olunması halinde bir sonraki hükûmet revizyonun çerçevesini belirleyebilir.

Süreç nasıl işleyecek?

Anayasa'nın değiştirilmesi prosedürü, revizyonun iki meclis tarafından yapılmasını, ilk meclisin revize edilecek maddeleri önermesini ve ikinci meclisin de bu maddeleri revize etmesini öngörüyor.

25 Haziran sonrasında oluşacak olan 300 sandalyeli birinci mecliste 180 üyeden oluşan bir çoğunluk olması halinde Anayasa değişikliği için yeniden seçimlere gidilmesi gerekecek. Bu seçimlerden sonra oluşacak olan yeni mecliste yeni Anayasa için 151 üyenin salt çoğunluğuna ihtiyaç duyulacak. 25 Haziran sonrasında şekillenecek olan mecliste YD'nin 180 sandalye elde etmediği durumda ise mevcut Anayasa temelinde gene seçimlere gidilecek ve şekillenecek mecliste yeni Anayasa için en az 180 üyenin oyu gerekli olacak.

Hangi senaryo geçerli olursa olsun, revizyon 2024'ten önce gündeme gelmeyecek. Zira Anayasa'nın 110(5) Maddesi, bir önceki revizyonun tamamlanmasının üzerinden beş yıl geçmeden Anayasa'da revizyon yapılamayacağını belirtiyor. Anayasa'nın bir önceki revizyonu 2019'da yapılmıştı; dolayısıyla yeni Anayasa çalışmaları 2024'ten önce başlayamaz.

YD'nin yeni anayasası neleri içeriyor?

YD'ye yakın medya ve akademi kaynakları, bu sorunun yanıtının YD'nin 21 Mayıs seçimleri için açıklanan manifestosunda gizli olduğunu belirtiyor. Miçotakis, seçim öncesi kampanyası sırasında özel üniversitelerin kurulmasına izin verecek şekilde 16'ncı Maddeyi revize etmeye çalışacağını ve amacına ulaşmak için PASOK ve Helen Çözümü'nden siyas'i uzlaşma arayacağını açıkça belirtmişti.

Ancak YD'nin yeni mecliste 180 sandalyeye ulaşması halinde iş birliğine gerek kalmayacak ve 16'ncı Madde revizyona tabi tutulacak ilk madde olacak. Diğer yandan, özel şirketlerin Ulusal Sağlık Sistemi'nin bir parçası olması 2019 seçimlerinden bu yana YD'nin ilân edilmiş bir hedefi. Ancak pandemi Miçotakis hükümetinin önceliklerini geçici olarak değiştirmişti.

Miçotakis, Ulusal Sağlık Sistemi'ni yeniden tasarlama ve özellikle de periferideki kamu hastanelerinin sayısını azaltma niyetini açıkça ifade etti. Halihazırda hükümetin geçtiğimiz aralık ayında Ulusal Sağlık Sistemi doktorlarının özel sektörde paralel çalışmasına ilişkin yasa tasarısını kabul etmiş durumda. YD'nin geniş bir parlamento çoğunluğuna sahip olması durumunda ise, Ulusal Sağlık Sistemi'nin özel sermayenin kontrolüne geçmesini kolaylaştıracak olan Anayasa'nın tartışmalı maddelerinin revize edilmesinin önü açılacak.

YD geçmişte birçok kez memurların kadrolu olması konusunu da gündeme getirmeye çalışmış ancak bu alanda başarılı olamamıştı. Miçotakis geçtiğimiz dönemde memurların görev sürelerinin ancak bir değerlendirmeden sonra kalıcı hale getirileceğini ifade etti.

Dolayısıyla, 25 Haziran'da yapılacak yeni seçimlerde YD'nin 180 milletvekili hedefine ulaşması halinde, kamu sektöründe değerlendirme ve görev süresi arasındaki bağlantının Anayasal açıdan "rayına oturması" da bekleniyor.