6 yıl sonra ilk: Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'te ABD'ye tarihi ziyaret
ABD Başkanı Joe Biden ile Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, San Francisco'da düzenlenen Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) Zirvesi'nde yüz yüze görüşecek.
ABD Başkanı Joe Biden ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, San Francisco’da düzenlenen Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) zirvesi kapsamında bir araya gelmeyi planlıyor.
Aylar öncesinde planlanan buluşma, Tayvan meselesinde gerilimin yükseldiği bir dönemin ardından temkinli bir yeniden yakınlaşmanın emaresi olarak görülüyor.
Şi ve Başkan Joe Biden arasında bugün yapılması planlanan görüşmelerin arka planında bu ticari ilişkilerin güçlü çekimi olacak. San Francisco'daki küresel bir konferansta gerçekleşecek olan görüşme, iki liderin bir yıl sonra yapacakları ilk görüşme olacak. Yine de aralarındaki siyasi ayrılığın sürme ihtimali küresel tedarik zincirlerini değiştiriyor.
Dünyanın fabrika zemini olarak Çin'e bel bağlamak yerine, işletmeler giderek çeşitlendirmenin yollarını arıyor. Kuzey Amerika'ya satış yapan şirketler buralarda fabrikalar kurdukça Meksika ve Orta Amerika yatırım kazanıyor.
"Asla sürdürülebilir değildi"
Bazı ticaret ve ulusal güvenlik uzmanları bu değişimleri, ABD ve Çin arasındaki tehlikeli bir karşılıklı bağımlılık tarafından desteklenen onlarca yıllık büyümeye gecikmiş bir uyum olarak kutluyor.
Pekin'in Amerikan borçlarını satın alması 2012'den bu yana istikrarlı bir şekilde azalsa da borçlanma maliyetlerini düşük tuttu ama aynı zamanda yatırımcıları daha fazla getiri aramaya teşvik etti.
ABD'den eski bir Hazine Bakanlığı yetkilisi olan ve şu anda Dış İlişkiler Konseyi'nde ekonomist olarak çalışan Brad Setser, bu durumun finansal spekülatörlerin düşük dereceli ipoteklere hücum etmesine yol açtığını ve 2008 küresel finansal krizine neden olduğunu söyledi.
Setser,
"Bu kesinlikle bir karşılıklı bağımlılık biçimiydi. Ancak Çin'in tasarruf ettiği ve ABD'nin harcadığı, Çin'in borç verdiği ve ABD'nin borç aldığı ve her şeyin iyi olduğu çünkü aynı madalyonun iki yüzü olduğumuz, birbirimizi tamamladığımız düşüncesi asla sürdürülebilir değildi"
ifadelerini kullandı.
"Biden puan toplayabilir"
Ukrayna merkezli Kanal 24'te konuşan Gazeteci Kostiantyn Dovhan'a göre Biden, Şi Cinping ile görüşmesinde avantaj elde edecek.
Kostiantyn Dovhan, Biden'ın buluşmadan nasıl istifade edebileceğini şöyle açıklıyor:
"Biden ve Şi en son Kasım 2022’de Bali'deki G20 zirvesinde buluşmuş, ancak bir ilerleme kat edilememişti. Şimdi işler biraz değişmiş durumda. Başkan Biden seçimlere hazırlanıyor ve popülaritesini hayli yitirmiş bir halde. Hem Cumhuriyetçi hem de Demokrat cepheden eleştiri yağmuru altında. Temel ithamlardan biri de kararsız oluşu. Çin Devlet Başkanı’yla bir araya gelerek bu tezi çürütme ve seçim kampanyasında biraz puan kazanma fırsatını yakalayabilir."
"Çin ve ABD hala birbirlerine bağımlılar"
Çin ve ABD'nin uzun bir geçmişe dayanan ekonomik ilişkileri, birbirlerine elektrikli araç yapımında kullanılan minerallere yüksek vergi ve kısıtlama getirmesiyle ticaret savaşına dönüştü. Aralarındaki bağlar yıpransa da iki ülke birbirine bağımlı. New York Times yazarı Peter S. Goodman'a göre, dünyanın en büyük iki ekonomisi olan ABD ve Çin iç içe geçmiş durumda.
Çin üretimi, ayakkabı ve giyim gibi temel alanlardan, iklim değişikliğinin tahribatını sınırlama çabalarının merkezinde yer alanlar da dahil olmak üzere gelişmiş endüstrilere evrildi.
ABD en önemli tüketici pazarı olmaya devam ediyor. Jeopolitik gerilimler aralarındaki bağları yıpratsa da, bu iki ülke hala birbirlerine bağımlı ve rolleri kolay kolay değişmiyor.
Apple, üretiminin bir kısmını Hindistan'a kaydırsa da iPhone'larının çoğunu Çin'de üretiyor. Bir Çin markası olan CATL, dünyanın en büyük elektrikli araba aküsü üreticisi ve Çinli şirketler bu tür ürünlerde kullanılan nikel gibi kritik minerallerin rafine edilmesine hakim.
Çinli işletmeler güneş enerjisi panelleri için küresel tedarik zincirinin dörtte üçünden fazlasını oluşturuyor. Çin, Hollywood stüdyoları ve çok uluslu otomobil üreticilerinden Caterpillar ve John Deere gibi inşaat ekipmanı üreticilerine kadar büyük küresel markalar için önde gelen bir satış kaynağı. Intel, Micron ve Qualcomm gibi bilgisayar çipi üreticileri gelirlerinin yaklaşık üçte ikisini Çin'deki satış ve lisans anlaşmalarından elde ediyor.
Biden’la Xi bir yıl içinde ilk kez biraraya gelmiş olacak
Amerikalı yetkililer görüşmeyi iki ülke arasında gerilimin azaltılması için önemli bir fırsat olarak niteliyor.
Biden daha önce Çin’le ilişkileri geliştirmeyi amaçladığını belirtmişti.
ABD’nin hedefi, ordular arası da dahil iki ülke arasındaki normal iletişimi yeniden sağlamak.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Stratejik İletişim Koordinatörü John Kirby, Biden ve Xi’nin İsrail-Hamas çatışmasını, ABD’nin Ukrayna’ya desteğini ve ekonomik konuları görüşeceklerini belirtti.
Washington ayrıca uyuşturucu madde fentanille mücadelede Pekin’den daha fazla işbirliği bekliyor.
Çin Cumhurbaşkanı ise APEC Zirvesi boyunca yabancı yatırımı ülkesine çekmek için çaba harcayacak.
Xi Jinping’in bu çerçevede ABD iş dünyasının önde gelen isimleriyle biraraya gelmesi bekleniyor.
Çin, 2022 yılı Ağustos ayında dönemin Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaret etmesinin ardından ABD’yle askeri iletişimi kesmişti.
İki ülke ilişkileri ABD’nin Şubat ayında Çin casus balonunu düşürmesinin ardından oldukça gerilmişti.