Akadca yazılı tuğla, batı İran’daki Elam su temini sistemini ortaya çıkarabilir

Keşfi gerçekleştiren Arkeoloji Enstitüsü; Elam uygarlığının batı sınırlarındaki antik Garan bölgesinin siyasi ve ekonomik önemine ışık tutacağını söyledi.

Modern İlam eyaletindeki Dehloran Vadisi’nde ve İran’ın güneybatı platosunda yer alan Garan, 17 hektarlık bir alanı kaplamaktadır.

Kazıya katılan arkeolog Mohsen Zeinivand, alanın güneyinde, ana çıkıntının doğusunda, kuzeyinde ve batısında birkaç düzensiz höyük ile çevrili, koni şeklinde belirgin bir yükseltiye sahiptir” dedi.

Zeinivand, geç antik dönemlerden tarihsel çağın sonuna kadar organize insan yerleşimi dizisi nedeniyle bölgenin arkeolojik çalışmalarında Garan’ın istisnai önemini vurguladı.

Arkeolog, MÖ ikinci binyılda geç Ahameniş dönemine kadar en büyük yerleşim yerine dönüştüğünü ve bölgenin arkeolojisinde olağanüstü bir öneme sahip olduğunu söyledi.

Sitenin son incelemeleriyle ilgili olarak Zeinivand şunları söyledi: “Yüzey araştırmalarında, olası yazıtlara sahip çok sayıda kırık tuğla tespit ettik.

Bu tuğla parçaları üzerindeki yazıtlar, hava koşulları ve erozyon nedeniyle kolayca deşifre edilemese de, bir örnekte Akad dilini düşündüren ‘hükümdar’, ‘oğul’ ve ‘efendisi’ gibi kısmen okunabilir kelimeler ortaya çıktı.

Zeinivand’a göre, desenli tuğlaların üzerindeki çizgiler dört farklı özelliği temsil ediyor: bir nehir, bir dağ, bir baraj veya set ve sulama kanalları.

Sonuç olarak, arkeolog, Akadca yazıtlı tuğlanın, desenli olanlarla birleştiğinde, muhtemelen antik Elam’ın batı sınırlarındaki Garan’ın siyasi ve ekonomik önemi hakkında fikir verdiğini vurguladı.

Elam adı bölgeye başkaları tarafından verildi – Mezopotamya’nın Akadları ve Sümerleri – ve Elamlıların kendilerine “yüksek ülkeninkiler” anlamına gelen Haltami (veya Haltamti) dedikleri şeyin kendi versiyonları olduğu düşünülüyor.

Bu nedenle ‘Elam’, güney ovalarından Zagros Dağları’nın yükseltilerine kadar uzanan İran Platosu’ndaki yerleşimleri içerdiği için genellikle “yaylalar” veya “yüksek ülke” anlamına gelir.

Susa eskiden Elam İmparatorluğu’nun başkentiydi ve daha sonra Ahameniş kralı I. Darius ve MÖ 522’deki haleflerinin idari başkentiydi.

Geç tarih öncesi dönemler boyunca, Elam kültürel olarak Mezopotamya ile yakından bağlantılıydı. Daha sonra, belki de Akad hanedanının (MÖ 2334-2154) egemenliği nedeniyle, Elamlılar Sümer-Akad çivi yazısını benimsediler.

MÖ 16. yüzyıldan 8. yüzyıla kadar süren ikinci döneme ait belgeler çivi yazısı ile yazılmıştır; Bu belgelerde bulunan dilin aşaması bazen Eski Elam olarak adlandırılır.

Elam metinlerinin son dönemi, yazıtlarında Akadca ve Eski Farsça ile birlikte Elamca kullanan Pers’in Ahameniş krallarının (MÖ 6. ila 4. yüzyıl) saltanatıdır. Çivi yazısı ile de yazılan bu dönemin diline genellikle Yeni Elam dili denir.

Elamca’nın her üç aşaması da tam olarak deşifre edilmemiş olsa da, dilin çeşitli gramer özellikleri bilim insanları tarafından bilinmektedir. Bunlar, -p ekini, şahıs zamirlerini ve çeşitli fiil formlarının sonlarını kullanan çoğul bir oluşum içerir.

Elam dili, Mezopotamya ovasından İran Platosu’na kadar olan bölgeyi içeren antik Elam ülkesinde Elamlılar tarafından konuşulan soyu tükenmiş bir dildir. Britannica’ya göre, üç tarihi döneme ait Elam belgeleri bulundu.

En eski Elam yazıları figüratif veya piktografik bir yazıdadır ve MÖ 3. binyılın ortalarından kalmadır.