Asia Times: İran-İsrail saldırısı küresel bir savaşı mı tetikleyecek?

Kanada merkezli yayın organlarından Asia Times'da, İran'ın ve İsrail'in Hizbullah'a yönelik saldırılarının ne kadar yıkıcı olabileceği ve ABD'nin olası rolünün değerlendirildiği bir analiz yayınlandı.

İşte Asia Times'da yayınlanan analiz:

İran, 1 Ekim 2024 tarihinde İsrail'e en az 180 balistik füze fırlatarak, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres'in ifadesiyle “tırmanış üstüne tırmanış” yaşayan Orta Doğu'daki gerilimi yeni bir boyuta taşıdı.

İsrail'in Demir Kubbe füze savunma sistemi ve yakınlardaki ABD deniz destroyerlerinin yardımıyla büyük ölçüde caydırdığı İran saldırıları, İsrail'in Tahran destekli Lübnanlı militan grup Hizbullah'ın uzun süredir lideri olan Hasan Nasrallah'ı 27 Eylül'de öldürmesinin ardından geldi.

Son haftalarda Orta Doğu daha tehlikeli hale geldi

Orta Doğu bir yıl öncesine göre bile çok daha istikrarsız bir durumda. Bu çatışma öncelikle İsrail ve Hamas arasındaki çatışmanın çok ötesine geçti.

Gelinen noktada ise; İsrail ve Hizbullah arasında geçtiğimiz yıl içinde gelişen ve İsrail-Hamas çatışmasından daha tehlikeli görünen bir çatışma var. Bu çatışma, Kasım 2023'ten bu yana küçük gruplar halinde Lübnan'da gizlice faaliyet gösteren İsrail özel operasyon birimlerinin kullanımını içeriyor.

Buna ek olarak İsrail, Hizbullah tarafından telsiz ve çağrı cihazlarının patlatılması gibi konvansiyonel olmayan savaş operasyonları yürütmekle suçlandı ve son birkaç hafta içinde Lübnan'a yüzlerce hava ve füze saldırısı düzenledi.

Bu operasyonlar sonucunda Hizbullah'ın silah depoları ve askeri altyapısı imha edilmiş ve aralarında Hasan Nasrallah'ın da bulunduğu çok sayıda üst düzey lider öldürülmüştü.

Lübnan'da 1,000'den fazla kişinin hayatını kaybetmesi nedeniyle bu saldırıların insani maliyeti de oldukça yüksektir. Bu toplam içinde ölü ya da yaralıların kaçının gerçek Hizbullah savaşçısı olduğu belirsiz.

İsrail ve Hizbullah en son 2006 yılında 34 gün süren ve Lübnanlı siviller ile Hizbullah savaşçıları arasında 1,500'den fazla kişinin ölümüne neden olan doğrudan bir savaş yaşamıştı. O tarihten bu yana İsrail ve Hizbullah bir gölge savaşın içinde ancak 7 Ekim sonrası manzarada gördüğümüz yoğunlukta ve günlük düzende değil.

Şimdi ise çatışma bölge dışına, hatta küresel çapta genişleme potansiyeline sahip.

İran'ın İsrail ile Hamas ve Hizbullah arasındaki çatışmayla ne ilgisi var?

İran İsrail'e füzeleri Hizbullah, Hamas ve İran ordusuna yönelik saldırılara misilleme olarak ateşlediğini açıkladı. Zira bu gruplardan oluşan koalisyon İran desekli “Direniş Ekseni” olarak adlandırılıyor.

İran'ın Dini Lideri Ayetullah Humeyni ve Devrim Muhafızları Ordusu'ndaki üst düzey askeri komutanlar, Gazze Şeridi'ndeki Hamas, Yemen'deki Husi isyancılar, Lübnan'daki Hizbullah ya da Irak ve Suriye'deki Şii milisler olsun, tüm farklı unsurlar için birleştirici bir rehberlik yayınladılar.

7 Ekim 2023'ten önce bu grupların hepsi ideolojik olarak bir dereceye kadar İsrail'e karşıydı. Ancak aynı zamanda kendi çatışmalarıyla da mücadele ediyorlardı ve Hamas'ı desteklemek için bir araya gelmiyorlardı. Şimdi ise hepsi İsrail'i yok etmek gibi ortak bir hedef etrafında daha aktif hale geldi.

Özellikle İran ve Hizbullah arasında 1979'daki İran Devrimi'ne ve İran İslam Cumhuriyeti'nin kuruluşuna kadar uzanan derin bir ilişki var.

İsrail'in Hizbullah'a yönelik saldırıları ne kadar yıkıcı?

Hizbullah Hamas'tan çok daha büyük bir grup ve Lübnan'da çok daha geniş bir fiziksel alanda faaliyet gösteriyor.

Hamas'ın sahip olduğundan çok daha fazla gelişmiş silah envanterine ve konvansiyonel bir askeri yapı içinde örgütlenmiş 100 bin düzenli kuvvetten oluşan büyük bir savaş gücüne sahip. Ayrıca 150.000 ila 200.000 rokete, insansız hava aracına ve çeşitli menzillerde füzelere sahip.

İsrail ordusu, son birkaç hafta içindeki operasyonlarının hacmi ve yoğunluğuna dayanarak Hizbullah'ın mevcut silah stokunun en az yarısını yok ettiğini değerlendiriyor.

Eğer bu doğruysa, Hizbullah'ın onlarca yılda edindiği uzun vadeli operasyonel kabiliyetine ciddi bir meydan okuma olacaktır.