Azerbaycan-İran ilişkilerinde yeni bir aşama başlıyor
💢 Bakü ile Tahran arasında imzalanan mutabakat zaptı hayata geçiriliyor.
💢 İran Cumhurbaşkanı Reisi'nin üzücü bir kazada ölmesiyle ilişkiler gerilemeyecek.
💢 Azerbaycan hiçbir zaman Batı-İran çatışmasına platform olmayacağını açıkça beyan etti.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı ile İran'ın merhum Cumhurbaşkanı Seyyid İbrahim Reisi'nin 19 Mayıs'ta sınırda yaptığı görüşme tarihi önem taşıyor. Seyyid İbrahim Reisi'nin helikopter kazasında hayatını kaybetmesinden birkaç saat önce gerçekleşen görüşme, İran-Azerbaycan ilişkileri açısından birçok önemli ve karanlık noktaya açıklık getirdi. 2016 yılında tartışılan "Khudafarin" hidrokavşağının işletmeye alınması ve "Kız Kalesi" hidrokavşağının açılması da Bakü-Tahran ilişkilerinin normalleştiğine işaret ediyor.
İran ve Azerbaycan cumhurbaşkanlarının verdiği mesajlar da çok önemliydi. Her iki ülkenin liderleri ilişkilerin dostluk ve komşuluk yönünde daha da gelişeceğine olan güveni vurguladı.
İran'ın bir sonraki liderliği Bakü ile nasıl ilişkiler kuracak? Azerbaycanlı siyasetçiler konuyla ilgili görüşlerini gdh'a paylaştı.
Azerbaycan Sosyal Araştırmalar Merkezi'nin sektör yöneticisi Dr. İlyas Hüseynov, iki ülke arasında karanlık anlar yaşandığına ve tüm sorunların diyalog yoluyla çözüldüğüne inanıyor. Artık her iki ülkenin de ekonomik kalkınmaya ihtiyacı var.
Açıklıklara sahip hidrolik bağlantılar çok önemlidir. Bu kapsamda 2016 yılında Khudafarin ve Kız Kalesi hidroelektrik kavşaklarının işletme, inşaat ve ilgili faaliyetlerinin hayata geçirilmesi konusunda anlaşma sağlandı. O zamanlar Vatan Savaşı yoktu. Topraklarımız işgal altındaydı. Ancak Azerbaycan attığı vizyoner adımlarla bölgenin refahının ve toprak bütünlüğünün bizim için en önemli görev olduğunu gösterdi. Bakü ile Tahran arasında imzalanan mutabakat zaptı hayata geçiriliyor. İran tarafı da 3+3 formatına olumlu bakıyor. Son toplantının Tahran'da yapılması tesadüf değil. Bu aynı zamanda bölgedeki sorunları çok iyi bildiğimizi ve bölgenin sorunlarının çözümünde yakından rol almamız gerektiğini gösteriyor. Bundan sonraki toplantıların 3+3 formatında yapılabileceğini düşünüyorum."
Azerbaycanlı siyasi yorumcu Dr. Şahla Celilzade, İran'da yeni cumhurbaşkanı kim olursa olsun Bakü ile ilişkilerde herhangi bir gerilim beklenmediğine inanıyor.
Bütün bunlar Azerbaycan-İran ilişkilerinin gelişiminin artık yeni bir aşamaya geldiğini gösteriyor. Ve bu aşama doğal seyrine göre devam edecek. Liderler ilişkilerde rol oynarlar. Ancak ilişkiyi belirleyen tarihsel ve politik faktörler vardır. İran Cumhurbaşkanı'nın üzücü bir kazada ölmesiyle bu ilişkiler doğal olarak gerilemeyecek."
Şahla Celilzade, şu anda Bakü ile Tahran arasındaki yakınlaşmanın ana hedefinin ekonomik projeler olduğunu sözlerine ekledi. Kuzey-Güney ulaşım koridoru yönünde Azerbaycan ve İran'ın uyguladığı projeler var. Esas olarak Araz nehri üzerine Ağband köprüsünün inşa edilmesi ilişkileri daha da yakınlaştırıyor.
"O dönemde var olan Rusya'dan Hindistan'a kadar uzanan küresel Kuzey-Güney koridorunda Azerbaycan ile İran arasında eksik noktalar vardı ve bunların tamamlanması için çalışmalar yapılıyordu. Geçen yıl 30 Aralık'ta Astara üzerindeki köprünün açılışına tanık olduk. Zengile'nin Ağband bölgesinde bu bölgenin küresel rotasının bu yönde önemli bir eksik parçasının onarıldığını görüyoruz."
Azerbaycanlı siyaset bilimci Dr. Tahira Allahyarova ilişkilerin daha da gelişeceğine inanıyor.
Ağband yolu Kuzey-Güney koridorunun bir parçası. Bu kısım zaten hazır. Buradan Körfez ülkelerine, tüm dünyaya, Avrasya sahasına kadar, ister lojistik ister enerji olsun, bir bütün olarak ekonomik açıdan faydalı projelerin daha da hızlandırılmasına ve daha yoğun geliştirilmesine hazır bir yol kavşağıdır. Ekonomik ilişkilerin kesinlikle daha da hızlanacağını şimdiden söyleyebiliriz. İki ülke arasında ekonomik, siyasi vb. işbirliği fırsatları, hiçbir zaman diğer dış aktörlerin etkisi altındaki önyargılara maruz kalmadan, doğal seyrinde devam ediyor. Bunun altında yatan temel etken, devlet başkanımız İlham Aliyev'in, Azerbaycan'ın hiçbir zaman Batı-İran çatışmasına platform olmayacağını açıkça beyan etmesidir.”
İran'ı Azerbaycan'a yaklaştıran temel faktör, Azerbaycan'ın kendi topraklarında İran'a karşı ülkelerin sinsi planlarının yürütülmesine izin vermemesidir. Ayrıca 3+3 projesi, Azerbaycan'ın bölgede yarattığı ekonomik yenilikler de İran'ın Bakü ile ilişkilerini yumuşatan faktörler arasında yer alıyor. Ancak İran-Azerbaycan ilişkilerinin daha da gelişmesi İran'ın yeni liderliğine de bağlı olabilir.