Bir garip olay: Ukraynalı askerler Sudan'da FPV kamikaze drone saldırısı gerçekleştirdi

Bu da Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin serpintilerinin cephe hatlarından çok uzaklara yayılması ihtimalini arttırdığını gösteriyor.

CNN'e konuşan Ukraynalı bir askeri kaynak operasyonu "Sudanlı olmayan bir ordunun" işi olarak tanımladı.

Saldırıların arkasında Kiev'in olup olmadığı sorulduğunda kaynak sadece "muhtemelen Ukrayna özel servisleri sorumludur" demekle yetindi.

Operasyon, ülkenin kontrolü için Sudan ordusuna karşı verdiği mücadelede Rus paralı asker grubu Wagner'den yardım aldığına inanılan paramiliter grup Hızlı Destek Güçleri'ne (RSF) yönelik bir dizi saldırıyı içeriyor.

CNN, Ukrayna'nın bir dizi saldırıya karıştığını bağımsız olarak teyit edemedi. Ancak CNN tarafından elde edilen video görüntüleri Ukrayna tarzı insansız hava aracı saldırılarının ayırt edici özelliklerini ortaya koydu.

Ukraynalılar tarafından yaygın olarak kullanılan ve piyasada satılan iki insansız hava aracı, saldırıların en az sekizinde yer aldı ve insansız hava aracı kumandasında Ukrayna yazısı görüldü.

Uzmanlar ayrıca kullanılan taktiklerin -yani insansız hava araçlarının doğrudan hedeflerinin üzerine çullanmasının- Sudan'da ve daha geniş Afrika bölgesinde son derece sıra dışı olduğunu söyledi.

Ukrayna'nın Sudan'daki gizli saldırıları Kiev'in Moskova'ya karşı savaş alanını dramatik ve provokatif bir şekilde genişletmesi anlamına geliyor.

Rusya topraklarının derinliklerini vuran bir dizi Ukrayna insansız hava aracı saldırısı bir yana, Ukrayna'nın devam eden karşı saldırısı ülkenin işgal altındaki doğu ve güneyine odaklanmış durumda.

Ukrayna, drone görüntülerine yansıyan saldırıların sorumluluğunu resmi olarak üstlenmedi. Bu videoların bazı bölümleri Perşembe gününden bu yana sosyal medyada dolaşıyor. Kara operasyonuna ilişkin görüntüler ise daha önce yayınlanmamıştı.

Sudanlı üst düzey bir askeri kaynak "Sudan'da bir Ukrayna operasyonundan haberi olmadığını" ve bunun doğru olduğuna inanmadığını söyledi.

Çok sayıda ABD'li yetkili iddia edilen olaydan habersiz görünürken, saldırıların ve kara operasyonunun Ukrayna güçleri tarafından gerçekleştirilmiş olabileceği iddiası karşısında şaşkınlıklarını dile getirdi.

Pilotun görüntüsü, tepeden gözlem yapan bir insansız hava aracının bakış açısı ve kontrolörün kendisi arasında gidip gelen videolar, başkent Hartum'dan Nil Nehri boyunca uzanan ve iki rakip grup arasındaki çatışmaların odak noktası haline gelen Omdurman ve çevresinde art arda gerçekleştirilen insansız hava aracı saldırılarını gösteriyor.

Birinci şahıs görüşlü (FPV) drone'lar, pilotların bir çift gözlük takarak ya da canlı yayını izlemek için bir monitör kullanarak operasyonu drone'un bakış açısından görmelerini sağlar.

Drone saldırılarının filme alındığı videolarda bir DJI MAVIC 3 drone olduğu görülüyor. Her iki drone tipi de piyasada mevcut ve Ukrayna güçleri tarafından yaygın olarak kullanılıyor.

DJI MAVIC 3 drone'un maksimum uçuş mesafesi 30 kilometre, video iletim menzili 15 kilometre ve uçuş süresi 46 dakika olup, bu da pilotun drone'u şehrin içinde ya da çok yakınında kullandığını göstermektedir.

Drone kontrolörünün monitörünü gösteren videoda, "Зупинити" veya "Dur" da dahil olmak üzere İngilizce ve Ukraynaca metinler görülüyor.

Yabancı olduğu anlaşılan drone operatörü de kontrolörün yansımasında görülebiliyor ancak operatör kar maskesi takıyor ve kimliği tespit edilemiyor.

Silahları tanımlayan bir web sitesi olan Calibre Obscura'yı yöneten İngiliz araştırmacı, CNN için görüntüleri analiz etti ve cihazın Ukrayna güçleri tarafından DJI MAVIC dronlarını kontrol etmek için kullanılanlarla eşleştiğini söyledi.

CNN, drone videolarında görülen küçük çaplı saldırıların ve kara harekatının yerlerini tespit etti ancak videoların çekildiği tarihi bağımsız olarak doğrulayamadı.

Omdurman ve Hartum'u birbirine bağlayan Şambat köprüsüne yapılan birkaç saldırının, sosyal medyada 8 Eylül'de yapılan bir saldırıya ilişkin yerel raporlarla uyumlu olduğu görüldü.

Bir başka üst düzey Sudanlı kaynağa göre saldırılar, Wagner'in ülkenin güneybatısında Çad sınırına yakın El Zurug'daki bir RSF garnizonu aracılığıyla Sudan'a büyük bir silah konvoyunu ulaştırmasından sadece iki gün sonra gerçekleşti.

CNN'e konuşan yetkili, aralarında Wagner'den silah taşıyan birkaç kamyonun da bulunduğu çok sayıda aracın 6 Eylül'de Zurug'a ulaştığını söyledi.

CNN'in elde ettiği uydu görüntüleri, üst düzey Sudanlı kaynakların silah konvoyunu bildirdiği gün garnizonda aralarında çok sayıda kamyonun da bulunduğu 100'den fazla aracın bulunduğunu gösteriyor.

Çadlı iki askeri muhbir CNN'e konvoyun Çad üzerinden Zurug'a gittiğini söyledi ki bu da Rusya ve Wagner'in Mali, Sudan, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Libya'yı kapsadığı bilinen Afrika'daki etki alanının genişlediğine işaret ediyor.

Rus paralı asker grubu, Moskova'nın Ukrayna başta olmak üzere dış askeri kampanyalarında aleni ve önemli bir rol oynadı ve defalarca zulüm yapmakla suçlandı. Afrika'da ise Moskova'nın artan nüfuzunu desteklemeye ve kaynakları ele geçirmesine yardımcı oldu.

Altı insansız hava aracı saldırısı Şambat köprüsü üzerinde seyreden kamyonetleri hedef aldı.

Diğer sekiz saldırı Omdurman'da ve Sudan ordusunun son haftalarda RSF mevzilerini hedef alan ve çok sayıda sivilin hayatına mal olduğu bildirilen bir dizi hava saldırısı düzenlediği batı banliyösü Ombada'da park halindeki araçları, binaları ve silahlı adamları vurdu.

Videolardan birinde en az üç yabancı savaşçının bir binaya baskın düzenlediği görülüyor.

Vücut kamerasıyla kaydedildiği anlaşılan bir görüntüde askerler gece gözlüğü takıyor ve askerlerden birinin roketatar taşıdığı görülüyor.

Askerlerin binaya doğru ilerlediğini gösteren bir hava görüntüsü CNN tarafından Omdurman'da insansız hava aracı saldırılarının gerçekleştiği yere yakın bir mahalleye konumlandırıldı.

CNN daha önce, kaynaklara göre Wagner'in RSF'ye karadan havaya füzeler tedarik ettiğini ve Sudan'ın askeri yöneticisi ve silahlı kuvvetlerinin başı General Abdel Fattah al-Burhan ile iktidar mücadelesi veren RSF paramiliter savaşçılarını ve yaygın olarak Hemedti olarak bilinen liderleri Mohamed Hamdan Dagalo'yu desteklediğini bildirmişti.

Hollandalı bir barış örgütü olan PAX'ın insani silahsızlanma proje lideri Wim Zwijnenburg, CNN tarafından tespit edilen insansız hava araçlarının Afrika'da ilk kez görüldüğünü söyledi.

Dronlar da dahil olmak üzere yeni askeri teknolojiler konusunda uzmanlaşan Zwijnenburg, "Bu tür (FPV) kamikaze drone’lar ilk kez Afrika kıtasında görülüyor," dedi.

"Ancak geçtiğimiz yıl Ukrayna'da bu tür insansız hava araçlarının kullanımının arttığını gördük."

Zwijnenburg, Rusya'nın Ukrayna'yı geniş çaplı işgalinden bu yana hem Ukrayna hem de Rus güçlerinin FPV insansız hava araçlarını roket güdümlü el bombalarıyla donatarak denediklerini söyledi.

Manevra kabiliyeti yüksek, hassas mühimmatlar bir aracı imha edebilecek kadar büyük bir yük taşıyabiliyor.

Dronlar daha önce Etiyopya, Nijerya ve Libya'da bomba atmak için kullanılmış olsa da, çarpma anında patlayan silahlandırılmış ticari dronların kullanımı Afrika'da yeni.

Görüntülerde hedef alınan kişilerden bazıları, RSF askerleri ve müttefik milisler tarafından giyilenlerle eşleşen yerel kıyafetler ve soluk renkte teçhizatlar giyiyor. Bir videoda savaşçılar ellerinde AK-47'lerle baskın mahallinden kaçarken görülüyor.

Başkent Hartum ve Omdurman'da geniş bir varlığı olan RSF, Nisan ayında iki grup arasında çatışmalar başladığından beri Sudan ordusu tarafından sık sık hava saldırısına uğruyor.

Perşembe günü yaptığı bir konuşmada RSF başkanı Hemedti, güçlerinin Omdurman'ı da içeren Hartum eyaletine hakim olduğunu söyledi ve Omdurman ve diğer şehirlerde son zamanlarda ayrım gözetmeyen hava saldırılarından söz etti.

Bu bahar patlak veren şiddet olaylarından önce Burhan ve Hemedti, 2021 yılında uluslararası alanda tanınan bir geçiş hükümetini deviren askeri cuntanın müttefikleriydi. Sudan'ın askeri hükümeti geçmişte Wagner'in desteğini almıştı, ancak Hemedti yıllar içinde Wagner'in ülkedeki tercih ettiği müttefik olarak ortaya çıktı.

Çatışmalar patlak verdiğinde Wagner Sudan ordusunu toptan gözden çıkararak Hemedti ve savaşçılarını destekledi.

CNN, bu çatışmanın sürmesine yardımcı olan ve Wagner'in kilit geçiş noktalarından geçen silah tedarik yollarını ortaya çıkardı: Rusya'nın Suriye'nin kıyı bölgesi Lazkiye'deki hava ve deniz üssü, Libya'daki Wagner üsleri ve Orta Afrika Cumhuriyeti'ndeki Bangui havaalanı.

Wagner, OAC'nin yanı sıra Sudan'la sınırı olan ve hain General Halife Hafter'in geniş toprak parçalarını kontrol ettiği doğu Libya'nın büyük bir bölümünde önemli bir varlığa sahip.

CNN'e konuşan üst düzey Sudanlı kaynak, "RSF'nin silahlarının yaklaşık %90'ı Wagner'den geliyor" dedi ve paralı asker grubunun lideri Yevgeny Prigozhin ve yardımcısı Dmitry Utkin'in 23 Ağustos'ta bir uçak kazasında ölmesine rağmen Wagner'in RSF'ye silah tedarikinin hız kesmeden devam ettiğini sözlerine ekledi.

Prigozhin'in ölümü, Wagner'in paralı asker grubunun maden zenginlikleri karşılığında militan grupları ve otoriter rejimleri desteklemek için acımasız taktikler kullandığı Afrika'daki operasyonlarının geleceği hakkında soru işaretleri yarattı.

Sudan'ın altın madenciliği endüstrisindeki büyük imtiyazlar da dahil olmak üzere bu kaynakların Moskova'nın Ukrayna'daki savaş çabalarına yardım ettiğine ve geniş kapsamlı Batı yaptırımlarını atlatmasına yardımcı olduğuna inanılıyor.

Analistler ve araştırmacılar Kremlin'in, Prigozhin'in Haziran ayındaki başarısız isyanının ardından grubu Rusya Savunma Bakanlığı bünyesine katmaya yönelik daha büyük bir çabanın parçası olarak paralı asker grubunun Afrika'daki faaliyetleri üzerindeki kontrolünü pekiştirdiğini düşünüyor.

Prigozhin kısa bir süre önce Afrika'dan Rusya'ya dönerken uçağı Moskova dışında düşmüş ve uçaktaki herkes hayatını kaybetmişti.

Prigozhin'in ölümünden iki gün sonra Rusya Savunma Bakan Yardımcısı Yunus-Bek Yevkurov, Wagner'in eski uğrak yerlerini kapsayan beş ülkelik bir tura çıktı: Libya, Suriye, Mali, Burkina Faso ve OAC.

Petersburg'da Temmuz ayı sonunda düzenlenen Rusya-Afrika zirvesi sırasında - Prigozhin'in ölümünden bir aydan kısa bir süre önce - Rusya'nın askeri istihbarat servisinin (GRU) gizli saldırı operasyonları başkanı General Andrey Averyanov Mali, OAC, Eritre ve Burkina Faso liderleriyle toplantılara katıldı.

CNN'e konuşan üst düzey Sudanlı kaynak "Kremlin'e defalarca Wagner'in RSF'ye verdiği desteği sorduk ve bize bu konuda hiçbir bilgileri olmadığını söylediler" dedi.

"Bizim için Kremlin ve Wagner bir ve aynı şey haline geldi."

Rusya ile savaşan Kiev, Afrika ülkeleri de dahil olmak üzere denizaşırı ülkelerle ilişkilerini derinleştirmeye stratejik bir önem atfediyor. Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmytro Kuleba son bir yıl içinde kıtaya üç gezi yaptı ve 10'dan fazla ülkeyi ziyaret etti.

Agence France-Presse'e verdiği son röportajda Kuleba, "Rusya baskı, rüşvet ve korku yoluyla ülkeleri kendi yörüngesinde tutmak için çok çalışıyor... Rusya'nın Afrika'daki çalışmaları için iki aracı var, en güçlü olanları propaganda ve Wagner" dedi.

"Stratejimiz Rusya'nın yerini almak değil, Afrika'yı Rusya'nın pençesinden kurtarmaktır" diye ekledi.