Bloomberg: ABD'nin denizlerdeki hakimiyeti sona mı eriyor?

Husiler ABD gemilerini Kızıldeniz'de batırırken, Çin Güney Çin Denizi'ni kendi özel gölü haline getirme konusunda adımlar atıyor. Rusya ise Arktik Okyanusu'ndaki uluslararası sularda hak iddia ediyor. Ukrayna'daki savaş Karadeniz'i bir atış galerisine dönüştürdü.

Bu kriz noktaları dağınık olsa da, temel kriz aynı. Seyrüsefer özgürlüğü, Amerika'nın liberal uluslararası düzeninin bir işareti; insanlığın göreceli barış ve muazzam refahını sağlayan temel bir direk. Ve şimdi, savunucuları zayıfladıkça ve meydan okuyanlar daha iddialı hale geldikçe, dünya genelindeki bölgelerde tehdit altında.

ABD'nin Afganistan'dan çekilmesinin etkisi

ABD’nin Afganistan'dan çekilmesinin ardından deniz varlığının da azalması, birçok kişinin ABD'nin bölgeden çekilmesi olarak yorumladığı bir sinyaldi. Bu dönemde, ABD uçak gemisi saldırı grupları ve amfibi hazırlık grupları tarafından rutin konuşlandırmaların olmaması da dahil olmak üzere Beşinci Filo'nun deniz muharebe yeteneklerinde önemli bir düşüş görüldü.

Bunun yerine, bağımsız ABD yüzey savaşçılarının (Surface combatant: kendi silahları ve silahlı kuvvetleriyle su yüzeyinde savaşmak için tasarlanmış deniz savaş gemilerinin bir alt kümesi) sınırlı konuşlandırmaları vardı. Bu, Beşinci Filo'nun Bahreyn'de konuşlanmış mütevazı bir kuvvet birliğinin yanı sıra yalnızca bir veya bazen iki muhriple kalmasına neden oluyordu. Söz konusu kuvvetler, yüzen bir üs, dört mayın eylem gemisi ve birkaç küçük donanma kıyı devriyesi ve sahil güvenlik gemisinden oluşuyordu.

Kızıldeniz'deki durum

Husiler'in silahlı insansız hava araçları ve gelişmiş gemisavar füzeleri yıkıcı taktiklerini yansıtıyor.

ABD Beşinci Filo Komutanı Amiral Brad Cooper, yeniliğe doğru bir hamleyle, 2021'de, yüzey savaşçılarının ve uçakların konuşlandırılmamasının yarattığı istihbarat ve uyarı boşluğunu azaltmak için otonom yüzey gemilerini yaratıcı bir şekilde kullanan Görev Gücü 59’u (TF 59) kurdu. Ancak söz konusu gemiler silahsız ve geniş deniz yollarını yeterince izlemek için gerekli menzile sahip değil.

Sonuçta Çin'in Cibuti'deki stratejik askeri konumu, birçok durumda Ortadoğu'da ABD Beşinci Filosu’ndan daha büyük bir deniz varlığını sürdürmesine olanak tanıdı.

Sonuç olarak bu dengesizlik, İran'ın, beklendiği gibi, Yemen'deki Husilere yönelik askeri desteğini kademeli olarak artırmasına ve zamanla onlara Kızıldeniz üzerinden ticari nakliyenin serbest dolaşımını önemli ölçüde kesintiye uğratacak araçlar sağlamasına olanak tanıdı.

2024'ün ilk iki ayında Süveyş Kanalı üzerinden ticaret yıllık bazda %50 azaldı . Gemilerin Afrika çevresinde daha uzun rotalar kullanması nedeniyle sigorta oranları ve nakliye maliyetleri arttı.

Pekin, Güney Çin Denizi'nin neredeyse tamamı üzerindeki iddiasını güvence altına almak için yapay adalar ve askeri üsler inşa etti . Küresel ticaretin beşte birinin bu su yolundan geçtiği göz önüne alındığında, bu durum oldukça kaygı verici.

Moskova, Arktik Okyanusu boyunca uzanan Kuzey Denizi Rotası'nın sahibi olduğunu iddialarını da denkleme katılmalı.; Rus Donanması da Şubat 2022'den bu yana Ukrayna'nın Karadeniz'deki ticaretini engellemeye çalışıyor. ABD ise onları geri püskürtmek için mücadele edemez konumda.

Washington Husilere karşı saldırı düzenlerken halihazırda yetersiz olan hassas güdümlü mühimmat ve seyir füzesi stoklarını da tüketme yolunda.

Yemen'deki İran'ın desteklediği Husiler, İsrail'in Gazze'deki saldırılarına tepki gerekçesiyle 31 Ekim 2023'ten bu yana Yemen açıklarında İsrailli şirketlere bağlı olduğunu belirttikleri ticari gemilere el koyuyor ve bazılarına da insansız hava araçları ve füzelerle saldırılar düzenliyor.

Husilerin eylemlerinin ardından çok sayıda gemicilik şirketi, Kızıldeniz'deki seferlerini durdurma kararı aldı.

ABD, küresel deniz ticareti güvenliğinin tehlikeye girdiği gerekçesiyle 18 Aralık 2023'te bir grup ülkenin katılımıyla Husi güçlerine karşı "Refah Muhafızı Operasyonu" adında çok uluslu "deniz görev gücü" oluşturulduğunu açıkladı.

Husi-ABD savaşı beklendiği kadar kısa sürmeyebilir

ABD güçleri, bu süreçte birçok kez Yemen'den atılan füze ve kamikaze dronları düşürdüğünü duyurdu.

Avrupa Birliği (AB), Kızıldeniz'de seyrüsefer güvenliği için 19 Şubat'ta Aspides misyonunu başlatırken, İtalya da 5 Mart'ta parlamento kararıyla bu misyona katılarak taktik komutayı üstlendi.

Küresel ticaretin yaklaşık yüzde 12'si, Akdeniz'i Kızıldeniz'e bağlayarak Avrupa ile Asya arasındaki en kısa rotayı sunan Süveyş Kanalı üzerinden yapılıyor.