Çin ne zaman altıncı nesil bir savaş uçağına sahip olacak?

Belki de en net itiraf Çin Havacılık Endüstrisi Kurumu'nun Ocak 2019'da yaptığı bir WeChat sosyal medya paylaşımından geldi. AVIC'in yan kuruluşu Chengdu Aerospace Corp. baş tasarımcısı Wang Haifeng, altıncı nesil avcı uçaklarının tartışıldığı bir röportajda, 2035 yılına kadar "denizi ve gökyüzünü korumaya" hazır olacak bir savaş uçağının geliştirilmesi için hazırlıkların devam ettiğini söyledi.

Wang o dönemde insanlı-insansız ekip oluşturma, yapay zeka kullanımı, gelişmiş gizlilik ve çok yönlü sensörler gibi unsurlardan bahsetmişti.

2022 yılında ABD Hava Muharebe Komutanlığı başkanı bu çabaların "yolunda gittiğini" söyledi.

Günümüze geldiğimizde, Çin ordusu hakkında kapsamlı yazılar kaleme alan Rick Joe, altıncı nesil çabaları rekor bir program olarak değerlendiriyor ve "2019'dan bu yana yarı resmi alandaki göstergelerin yalnızca arttığını" belirtiyor. Örnekler arasında AVIC'in jenerik yeni nesil savaş uçağı konfigürasyonlarını tasvir eden çizimleri, akademik makaleler ve askeri ve endüstri yetkililerinin açıklamaları yer alıyor. Buna ek olarak, kuyruksuz avcı uçağı benzeri bir uçak gövdesinin uydu görüntüleri Ekim 2021'de Chengdu Aerospace tesislerinde görüldü.

Joe, Defense News'e yaptığı açıklamada, muhtemelen alt ölçekli versiyonlar olan gösterici test yataklarının çoktan uçtuğunu söyledi.

Resmi bir isim olmadığı için gizemli savaş uçağından J-XD olarak bahsetti. "J-XD'nin bazı alt sistemlerinin (motorlar gibi) başlangıçta ABD'deki eşdeğerinden daha az yetenekli olmasını bekliyorum, çünkü son birkaç on yılda aradaki farkın önemli ölçüde kapanmasına rağmen hala yetişmekte oldukları bazı alanlar var."

Joe, altıncı nesil savaş uçaklarının tipik olarak aerodinamik tasarım ve kontrol; radyofrekans malzemeleri; uçuş kontrol yazılımı; algılama teknolojileri; veri bağlantısı ve savaş yönetim sistemleri; silahlar ve işbirlikçi savaş uçaklarının veya tamamlayıcı insansız hava araçlarının entegrasyonunu içermesinin beklendiğini belirtti.

Joe, "Onları altıncı nesil bir kabiliyet peşinde koşan diğer ulusların genelinde olduğu gibi görüyorum" dedi.

Ancak Defense News, ABD Hava Kuvvetleri Çin Havacılık ve Uzay Çalışmaları Enstitüsü Direktörü Brendan Mulvaney'e Çin'in şu anda bu gelişmiş savaş uçaklarını geliştirme kapasitesine sahip olup olmadığını sorduğunda, Pekin'in yanıtı biraz daha az iyimserdi.

Mulvaney, "Bugün mü? Hayır. Bundan yirmi yıl sonra mı? Kesinlikle. Bunu defalarca gördük. Çin sisteminin kafasına koyduğunda neler yapabileceğini küçümsememe konusunda giderek daha iyiye gidiyoruz" dedi.

Yetkili, jet motorlarında ustalaşmanın Çin'in baş belası olduğunu, ancak durumun daha iyiye gittiğini söyledi.

Mulvaney, Çin'in gelecekteki savaş uçağını insansız olarak tanımladığını, ancak tasarımın daha çok isteğe bağlı olarak insanlı olduğuna inandığını, çünkü endüstrinin diğer gerekli teknolojilerin yanı sıra yapay zeka sistemlerini ne kadar hızlı geliştirebileceğine bağlı olduğunu söyledi.

Çin'in insansız hava aracı üreticileri iddialı, ancak bu teknolojinin gelecekteki bir altıncı nesil avcı uçağını tamamlama açısından nerede durduğu tam olarak belli değil. Joe, özellikle hava gösterilerinde ortaya çıkan Çin yapımı savaş dronlarının ve işbirlikçi savaş uçaklarının "muhtemelen [Halk Kurtuluş Ordusu] için tasarlanan ve kapsam açısından neredeyse kesinlikle daha iddialı olan gerçek geliştirme aşamasındaki [insansız savaş hava araçlarını] temsil etmediğini" söyledi.

Chengdu Aerospace baş tasarımcısının altıncı nesil bir avcı uçağının 2035 yılında faaliyete geçeceği yönündeki tahminleri doğruysa, Joe ilk uçuşun bundan en az beş yıl önce gerçekleşmesi gerektiğini ve dolayısıyla bir prototipin 2028 civarında hazır olması gerektiğini söyledi. Mulvaney, Çin'in anlamlı bir tasarım ortaya koymasının muhtemelen "2040'ların başında olmasa da 2030'ların sonuna kadar" süreceğini tahmin etse de bunun mümkün olduğuna inandığını ifade etti.