DW: Türkiye, Afrika'daki savunma diplomasisini derinleştiriyor

Türkiye, Afrika kıtasındaki ekonomik ve kültürel etkisini stratejik olarak genişletmekle ilgilendiği geçen on yıldan sonra, şimdi de Afrika'daki güvenlik ayak izini artırıyor. Türkiye, son zamanlarda özellikle Batı Afrika'da bir dizi güvenlik anlaşması imzaladı ve Türkiye'nin Afrika'ya silah ihracatı patladı.

Türkiye'nin kıtaya yaptığı savunma ve havacılık ihracatı, 2020'de 82,9 milyon dolardan 2021'de beş kattan fazla artarak 460,6 milyon dolara yükseldi.

Türkiye'nin Afrika silah pazarındaki payı %0,5 ile hala çok küçük. Ancak Alman Uluslararası ve Güvenlik İşleri Enstitüsü (SWP) tarafından Türkiye'nin Afrika'daki güvenlik diplomasisi üzerine 2022 tarihli bir araştırmaya göre, savunma satışlarındaki hızlı büyüme "çarpıcı".

Hem Doğu hem de Batı Afrika'da büyüyen çeşitli isyanların yanı sıra iç çatışmalar zemininde, Afrika hükümetleri savunma harcamalarını artırıyor. Türkiye, Rusya, Çin, Fransa ve ABD gibi geleneksel silah ihracatçılarına güvenilir bir alternatif olduğunu kanıtlıyor.

Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'dan Abel, Türk silahlarının nispeten uygun fiyatlı olduğunu, teslimat sürelerinin daha kısa olduğunu ve büyük "bürokratik engellerin" olmadığını belirtiyor.

Nijerya Devlet Başkanı Muhammadu Buhari'nin medya yardımcısı ise 2021'in sonlarında yaptığı açıklamada Türk savunma teknolojisine övgüde bulunarak, bunun ülkeyi "terörist gruplardan" kurtarma çabalarını hızlandırdığını belirtti.

SWP'nin konuyla ilgili çalışmasına göre, Afrika ülkeleri en çok Türk yapımı zırhlı araçlar, deniz teçhizatı, piyade silahları ve insansız hava araçları satın almakla ilgileniyor.

Türk yapımı dronlar neden bu kadar popüler?

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2021'de kıtaya yaptığı bir geziden döndükten sonra, "Afrika'da nereye gittiysek bizden silahsız ve silahlı insansız hava araçları istediler." açıklamasında bulundu.

Halihazırda Türk yapımı dronları teslim alan Afrika ülkeleri arasında Somali, Togo, Nijer, Nijerya ve Etiyopya da yer alıyor.

Türkiye'nin popüler Bayraktar insansız hava aracının şu anda üç yıllık bir bekleme listesi olmasına rağmen, birkaç ülkenin daha sipariş verdiği bildirildi.

Türkiye'nin insansız hava araçları, ABD veya İsrail versiyonlarına göre uygun fiyatlı ve kullanımı kolay. Türkiye'deki Hacı Bayram Veli Üniversitesi'nde Türkiye Afrika ilişkileri analisti Yunus Turhan, Bayraktar dronlarının büyük bir satış potansiyeline sahip olmalarının nedeni olarak " yeteneklerini savaşta kanıtlanmış olmaları" olduğunu belirtiyor.

Uzman; Türk insansız hava araçlarının (İHA) Suriye, Libya ve Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesinde "çok etkili" kullanıldığını belirtti. Ayrıca son zamanlarda, Bayraktar TB2 silahlı insansız hava araçları, çok sayıda Rus tankını imha ederek Ukrayna'da da büyük bir ün kazandı.

Türkiye için Afrika, Ankara'nın yükselen savunma ve havacılık endüstrisi için potansiyel olarak büyük bir pazar ve 2002'de Türkiye kıtada sadece 56 şirketle faaliyet gösterirken bu sayı 2020'de yaklaşık 1.500 şirkete kadar çıktı.

En az 15 Afrika ülkesi, Türk firmaları tarafından yapılan zırhlı araçları da kullanıyor. Geçen ay bir Türk tersanesi Nijerya donanması için iki yeni açık deniz devriye gemisinin omurgasını hazırlamaya başlarken, başka bir Türk havacılık şirketi de altı saldırı helikopteri gönderecek.

Yeni güvenlik eğitimi fırsatları

Afrika ülkeleri, sadece Türkiye silahlarıyla ilgilenmiyor. Uluslararası bir danışmanlık şirketi olan Development Reimagined için Nijerya merkezli bir siyasi analist olan Ovigwe Eguegu, Afrika ülkelerinden güvenlik yardımı için de "büyük bir talep" olduğunu belirtiyor.

Türkiye, başta Batı ve Doğu Afrika olmak üzere Afrika ülkelerinin çoğuyla askeri anlaşmalar imzalamıştır. Anlaşmalar kapsam olarak farklılık göstermekle birlikte, araştırma merkezlerine teknik içerikler, kurumlar ve şirketler arasındaki personel değişimleri ve eğitimleri kapsıyor.

Türkiye'nin bölgedeki en uzun süreli ve en büyük yabancı üssü Somali'deki TÜRKSOM Kampı'dır. Nijeryalı askeri personel de Türkiye'de savaş drone eğitimi alırken, ayrıca Ankara 2020'den bu yana Kenyalı polis memurlarını da eğitiyor.

Nijerya merkezli bir siyasi analist olan Ovigwe Eguegu, Afrikalı olmayan herhangi bir liderden daha fazla Afrika ülkelerini ziyaret eden Erdoğan'ın Türkiye'yi bir "Afro-Avrasya devleti" olarak yeniden tanımladığını belirttiyor. Eguegu; "Kimliğini Afrika ile bağlayarak, Türkiye'yi Afrika ülkelerinin neredeyse tarafsız bir ortağı haline getirmenin bir yolunu uyguluyor ve Sahel ülkeleri bu destek için can atıyor." ifadelerini kullandı.

Türkiye, Burkina Faso, Çad, Mali, Moritanya ve Nijer'den oluşan G5 Sahel Ortak Gücü'ne2018 yılında terörle mücadele için 5 milyon dolarlık katkı sağladı ve o zamandan beri Nijer, Nijerya, Togo ve Senegal ile askeri işbirliği ve savunma anlaşmaları imzaladı.

Eguegu, "Batı Afrika ülkelerinden bu tür talepler görüyoruz, çünkü birçok ülkenin kendi topraklarının büyük bir bölümünü kontrol etmediği Sahel'de büyük güvenlik sorunları var." açıklamasında bulundu.

2021 Türkiye-Afrika Zirvesi'ne16 Afrikalı devlet başkanı ve 100'den fazla bakan katıldı. Afrikalı bir düşünce kuruluşu olan Institute for Security Studies'de araştırmacı olan Senegal merkezli barış ve güvenlik analisti Aissatou Kante, bu durumun kıtanın Türkiye'ye giderek daha fazla stratejik önem atfettiğini gösterdiğini belirtti.

Afrika ülkeleri, güvenlik alanı da dahil olmak üzere ortaklıklarını çeşitlendirmekle açıkça ilgilense de Kante, Türkiye ile imzalananlar gibi savunma anlaşmalarını Afrika'nın güvenlik krizlerine tek çözüm olarak görmenin bir tehlikesi olduğunu belirtiyor.

Kante, savunma anlaşmalarının yeniden canlandırılmasının "birden fazla tehditle karşı karşıya olan devletlerin artan bir şekilde askerileşmesi" konusunda endişeleri artırdığını belirtti.