East Asia Forum: Çin ve Wagner, Afrika'da karşı karşıya mı gelecek?
Çin ve Rusya'nın çıkarlarının çatışma riski Afrika'da test edilebilir. Çin, kendi Wagner versiyonunu Afrika'da hayata geçirebilir mi? Rusya ve Çin'in “dost” ilişkileri, Afrika'da nasıl sınanacak?
ABD'nin önde gelen yayın organlarından East Asia Forum'da, son dönemde Afrika'da yaşanan köklü değişimlerin Rusya ve Çin arasındaki ilişkileri nasıl etkileyebileceğinin değerlendirildiği bir analiz yayınlandı.
Analizde; hem Rusya'nın hem de Çin'in, Afrika'da yeraltı kaynakları başta olmak üzere çok sayıda çıkarı olduğu belirtilirken, Batı'nın Afrika'dan uzaklaştırılması süreci ile birlikte iki ülkenin bir çıkar çatışması ile karşı karşıya kalıp kalmayacakları değerlendirildi.
İşte East Asia Forum'da yayınlanan analiz:
Batılı analistlere göre Çin'in Rusya ile "sınır tanımayan dostluğu", Pekin'in köklü ekonomik çıkarlarının, Moskova'nın paramiliter Wagner Grubu'nun artan ayak iziyle çatışma riski olan Afrika'da test edilebilir.
Potansiyel sürtüşmenin en son noktası, 26 Temmuz'da Nijer'de askeri darbesi yapan cunta liderlerinin iktidarı ellerinde tutmak için Wagner'den yardım istemeleri oldu.
Wagner Grubu Sahel'deki erişimini genişlettikçe ve güvenlik hizmetlerini genellikle bölgenin zengin maden yataklarına ve diğer kaynaklarına erişim karşılığında takas ettikçe, aslında çıkarları Nijer'in çok ötesine uzanıyor.
Örneğin Nijer, dünyanın en büyük Uranyum üreticileri arasında yer alıyor.
Çin'in de bölgede büyük yatırımları var ve analistler, Çinlilerin paralı askerleri nasıl gördüğü konusunda ikiye bölünmüş durumda. Wagner, Çinlilerin tehlikeli ülkelerde iş yapmasına olanak tanıyarak güvenliği artırabilirken, Pekin ise istikrara değer veriyor ve aynı kaynaklardan bazıları için rekabet ediyor.
Artıları ve Eksileri
Stimson Center Çin Programı Direktörü Yun Sun;
“Çin projeleri Wagner'in Afrika'daki varlığından dolayı şu ana kadar fayda sağlamış olabilir. Ancak yönetimsel değişimler ve bölgenin istikrarı anlamında Çin, Waner'in varlığından zarar görmüştür"
değerlendirmesinde bulunuyor.
Sun ayrıca, bu yılın başlarında Orta Afrika Cumhuriyeti'ndeki (OAC) bir madende dokuz Çin vatandaşının ölümünden Wagner'in sorumlu olduğuna dair yaygın spekülasyonlar olduğunu belirtti.
OAC isyancı grupları ve bazı Batılı yetkililer olaydan sonra New York Times'a yaptıkları açıklamalarda silahlı saldırının arkasında Wagner'in ya da Wagner destekli yerel halkın olduğuna inandıklarını söylemişlerdi.Ancak geçen ay Wagner, Çin Büyükelçiliği'nin emriyle OAC'deki bir grup Çinli madenciyi kurtardığını açıkladı.
Lau China Institute ve King's College London'da öğretim görevlisi olan Alessandro Arduino ise, Çin'in Afrika'daki Kuşak ve Yol altyapı girişimi için güvenliğin çok önemli olduğunu belirtti.
Alessandro Arduino;
“Wagner'in katılımı, Çin için doğası gereği hassas ve geçici bir çözüm olan askeri araçlarla sağlanan kısa süreli bir istikrar sağlayabilir. Ancak, özellikle madencilik hakları konusunda çatışmalar çıkarsa, potansiyel olarak bir tehdide dönüşebilir. Bu bağlamda, madencilikle uğraşan Çinli şirketler işgüçlerini ve varlıklarını korumak için geçici anlaşmalar yapabilir ve Çin, paralı askerlerle yapılan anlaşmalar konusunda ani bir U dönüşüyle karşı karşıya kalabilir.”
değerlendirmesinde bulundu.
Çatışma araştırmaları danışmanlık şirketi African Defense Review direktörü Darren Olivier ise yaptığı açıklamada;
“Çin'in Wagner hakkında ne düşündüğünden tam olarak emin olmak zor"
ifadelerini kullandı.
Darren Olivier göre ayrıca; uzun vadede Pekin'in Wagner'i kendi emelleri önünde bir engel olarak görmesi ve alternatif olarak Wagner benzeri kendi askeri yapılarını devreye sokmayı düşünebilir.
Afrika Stratejik Araştırmalar Merkezi'nde araştırma görevlisi olan Paul Nantulya ise, Çin'in kendi Wagner versiyonunu kurma riski olmadığını belirtiyor.
Nantulya;
“Çin, faaliyetlerinin kurallara uygun olduğunu, yerel yasa ve yönetmeliklere saygı gösterdiğini göstermek istiyor. Çin, Afrika'daki itibarı konusunda Rusya'dan çok daha hassas davranıyor.”
değerlendirmesinde bulundu.
Nantuyla, kıtada faaliyet gösteren Çinli güvenlik firmalarının danışmanlık hizmetleri sunduğunu, ekipman sattığını ve yerel güvenlik güçlerini eğittiğini ancak Wagner gibi ağır çatışmalara karışan gruplar kadar oparasyonel olmadıklarını belirtti.
Analistler ayrıca, Wagner'in paralı askerlerinin yakın zamanda Afrika'dan çekileceğine dair bir işaret görmüyor.
Nitekim Wagner'in Belarus'a sürgün edilmiş gibi görünmesine rağmen, Wagner'in şefi Yevgeny Prigozhin geçen ay Putin'in St Petersburg'daki Rusya-Afrika zirvesine katılmış ve Afrikalı yetkililerle sohbet ederken görülmüştü.