Forbes: Türkiye, 'drone diplomasisi' ile Orta Asya'daki etkisine bir katman daha eklemeyi hedefliyor.

Orta Asya ülkeleri, 2020'lerin başından bu yana benzeri görülmemiş sayıda silahlı insansız hava aracı ithal ediyor.

Mayıs ayında İran, Tacikistan'da tek kullanımlık kamikaze Ababil-2 dronlarını üretmek için bir fabrikanın açılışını yaptı. 2021'in sonlarında ise Kırgızistan, Rusya'dan öncelikle keşif ve elektronik harp için kullanılan Orlan-10 orta menzilli insansız hava aracı siparişi verdi.

Öte yandan Türkiye, ünlü Bayraktar TB2 insansız hava aracını Kırgızistan ve Türkmenistan'a ihraç etti ve çok daha gelişmiş bir insansız hava aracı olan Türk Anka-S insansız hava aracını bu ülkede üretmek için anlaşmaya vardı. Kırgızistan'ın TB2'leri, bu ülkeye Tacikistan ile olan sınır ihtilafında şimdiden üstünlük sağladı.

Türkiye, TB2 insansız hava aracını onlarca ülkeye ihraç ederek Rus ve Çinli rakiplerini geride bıraktı. Türkiye, birkaç nedenden dolayı Orta Asya'da da benzer bir başarı elde edebilir.

Orion Policy Institute uzmanlarına göre Türkiye, Orta Asya'daki diğer rakiplerine karşı iki nedenden dolayı muhtemelen üstünlük sağlayacak.

Birincisi, Türkiye'nin insansız hava aracı teknolojisinin Rusya ve İran'ın insansız hava aracı teknolojisinden daha iyi olduğu kanıtlandı. İkincisi, Türkiye için Orta Asya ülkelerine insansız hava aracı satışı, askeri işbirliğinden daha fazlası anlamına geliyor.

Türkiye, 'drone diplomasisi' ile Türki Devletler Teşkilatı üyeleri ile siyasi, ekonomik ve askeri iş birliğine bir katman daha eklemeyi hedefliyor.

Rusya'nın Ukrayna'yı işgali farkında olmadan Türkiye'nin Orta Asya insansız hava aracı pazarında zaten oldukça büyük olan payını artırmasına yardımcı oldu.

Orion Policy Institute'de uzman olan Süleyman Özeren, "Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik askeri saldırganlığı, Orta Asya ülkeleri arasında Moskova'nın bölgesel niyetleri konusunda derin endişeler yarattı. Örneğin Kazakistan ile Türkiye arasındaki anlaşma, Ukrayna savaşının sonuçlarından biridir." tespitinde bulunuyor.

Özeren'e göre bu nedenle ABD ve AB, Türkiye'nin Orta Asya'da artan nüfuzunu olumlu bir gelişme olarak değerlendirebilir. Bununla birlikte, "drone diplomasi", Çin, Rusya ve İran'dan gelen "karşı önlemleri" tetikleyebilecek "riskler ve kusurlar" ortaya çıkarabilir.

Nitekim Kırgızistan'dan gelen sert itirazlara rağmen Türkiye, Tacikistan'a insansız hava aracı satışını tamamlayamayınca Tacikistan yüzünü İran'a dönerek Tahran'la anlaşma imzaladı.

Daha da önemlisi, Türkiye'nin insansız hava aracı diplomasisi kısa vadede faydalı olsa da uzun vadede Orta Asya'daki rekabeti ve çatışmaları derinleştirebilir.

Özeren'e göre bölgede bir de Türkiye'yi zaten "ciddi bir güvenlik sorunu" olarak gören Çin var.

Özeren, "Libya'daki iç savaş Bayraktar TB2 için önemli bir vitrin oldu. Çin, Türkiye'nin Orta Asya'daki drone diplomasisini bir tehdit olarak görüyor ve Pekin'in bölgesel nüfuzunu baltaladığını düşünüyor." ifadelerini kullanıyor.

Center for Naval Analys'de uzman olarak çalışan Samuel Bendett, Kırgızistan ve Türkmenistan'a yapılan TB2 satışlarının bu ülkelerin "orta irtifa ve uzun dayanıklılık ihtiyaçları" açısından Türkiye'ye yöneldiğinin açık bir göstergesi olduğunu belirtiyor.

Bendett; "Diğer insansız hava araçları kısa menzilli ve başıboş dolaşan mühimmat kategorisinde. Bu nedenle bu ülkelerin farklı insansız hava aracı sınıfları için daha iyi bir seçenek aradıkları açık. Muhtemelen Orta Asya ülkeleri kendilerini başka seçeneklere de açık tutacak ve farklı devletlerden insansız hava araçları tedarik edecek. Herhangi bir Orta Asya ülkesinin, tüm ihtiyaçları için tek bir tedarikçiye bağımlı kalması pek olası değil." açıklamasında bulunuyor.

Bendett bölgedeki rekabetin de İHA alımındaki tercihleri etkileyeceğini belirterek; "Bu nedenle, Çin veya Türkiye'nin bölgedeki tek ana tedarikçi olup olmayacağı net değil. Zaten bölgede şu anda, bu devletlerin hizmetinde olan Rus, Amerikan, İsrail ve İran yapımı insansız hava araçları da var. Orta Asya ülkeleri, özellikle Tacikistan ve Kırgızistan gibi ülkeler jeopolitik bir rekabete kilitlenmişse, tedariklerini çeşitlendirmeye çalışacaktır." ifadelerini kullandı.