Foreign Policy: ABD'nin İsrail'e verdiği güvenlik garantisi feci bir yanlış hesaplamaya dönüşüyor!

ABD'nin önde gelen yayın organlarından Foreign Policy'de, ABD'nin özellikle İsrail'in Gazze saldırılarından sonraki Ortadoğu politikalarının ve İsrail'e verdiği kayıtsız desteğin değerlendirildiği bir analiz yayınlandı.

ABD'nin on yıllardır bölgeye silah ve askeri güç yığarak, geri tepmeye mahkum bir stratejiye başvurmaya devam ettiği belirtilen analizde, özellikle İsrail'i bölgede verdiği güvenlik garantisinin uzun ve feci bir yanlış hesaplamaya gittiği belirtildi.

Analizde ayrıca; Gazze'deki savaşın, Filistin halkının kaderini bir kenara atmaya çalışmanın aptalca bir strateji olduğunu ortaya çıkardığı ve ABD'nin Ortadoğu politikasının tamamen değişmesi gerektiği kaydedildi.

İşte Foreign Policy'de yayınlanan analiz:

Hamas'ın 7 Ekim'de yaptığı saldırının ardından İsrail'in başlattığı büyük askeri harekat Gazze Şeridi'ni yok olmanın eşiğine, Ortadoğu'yu ise daha geniş çaplı bir savaşın eşiğine getirdi.

O tarihten bu yana yaşanan bir dizi olay çatışmanın daha da tırmanabileceğini gösteriyor.

ABD'nin, grubun Kızıldeniz'deki ticari gemilere yönelik saldırılarına karşılık olarak üç Husi botunu batırması, İsrail ve ABD'nin Lübnan, Irak ve Suriye'de Hamas, Hizbullah ve İran Devrim Muhafızları'nın üst düzey üyelerine yönelik bir dizi suikast gerçekleştirmesi, İsrail Savaş Kabinesi Bakanı Benny Gantz'ın Hizbullah'ın İsrail'e ve İsrail'in de Hizbullah'a yönelik saldırıları karşısında "diplomatik çözüm için zamanın tükenmekte olduğu" yönündeki açıklaması ve son olarak Husi güçlerine düzenlenen hava operasyonu.

Bu kargaşanın ortasında Washington bölgeye para, silah ve askeri güç yığmak gibi bir yol izliyor ve eski oyun kitabına başvurmaya devam ediyor.

Biden yönetimi, Orta Doğu'da kalıcı barış ve refaha ulaşmanın yolunun, ABD'nin her iki ülkeye de güvenlik garantisi vermesine dayanan bir İsrail-Suudi normalleşme anlaşması yapmaktan geçtiği konusundaki kararlılığını sürdürüyor. Hatta Pazartesi günü ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken Suudi Arabistan'ı ziyaret ederek Riyad'ın böyle bir anlaşmaya olan ilgisinin devam ettiğinden bahsetti.

Bu yaklaşım geri tepmeye mahkum

Washington gerçeklerle yüzleşmelidir. ABD'nin Orta Doğu politikası başarısız olmuştur.

Bu başarısızlığın temelinde ABD'nin bölgedeki başlıca ortaklıkları yatmaktadır. ABD'nin bölgedeki iki önemli ortağı olan İsrail ve Suudi Arabistan, ABD için varlık değil birer yükümlülüktür. Her ne kadar bu iki devlet arasında önemli siyasi, ekonomik ve sosyal farklılıklar olsa da, her ikisi de ABD'nin çıkarlarını ve savunduğunu iddia ettiği değerleri sürekli olarak baltalamaktadır.

Washington her iki ülkeye yaklaşımını temelden değiştirmeli, koşulsuz destekten kol kola ilişkilere geçmelidir.

İsrail'in Gazze'deki savaşı, ABD'nin Orta Doğu'daki çıkarlarını tehlikeye atarken, ABD'nin ifade ettiği değerlere uygulanan şiddetin de bir örneğidir. Bu savaşın yol açtığı yıkımın telafisi nesiller alacaktır ve Washington'un küresel imajı bu tür saldırılara verdiği destek nedeniyle kalıcı olarak zedelenmiştir.

İsrail, 7 Ekim terör saldırılarını takip eden günlerde Hamas'ı yok etme sözü verirken, güçlerinin "doğruluk ile zararın kapsamını dengelemesine rağmen, şu anda en fazla zarara neden olana odaklandıklarını" itiraf etti.

O zamandan bu yana İsrail ordusu, operasyonu eleştirenlerin toplu cezalandırma olarak nitelendirdiği, Filistinli sivilleri ABD yapımı silahlarla öldürmeye devam ederken odak noktası pek değişmiş gibi görünmüyor.

Hamas kontrolündeki Gazze sağlık yetkililerine göre, İsrail tarafından öldürülen Filistinlilerin tahminen yüzde 70'i kadın ve çocuklardan oluşuyor. Hamas kontrolündeki Gazze hükümeti tarafından bildirilen rakamlara dayanan Birleşmiş Milletler hesaplamalarına göre, yaklaşık 1.9 milyon insan, savaş nedeniyle yerinden edildi ve Kasım ayı ortası itibariyle Gazze'deki toplam konut stokunun yüzde 45'inden fazlası yıkıldı ya da hasar gördü.

İsrail aksini iddia etse de, stratejisinin Hamas ve onun kabiliyetleri üzerinde çok daha az etkisi olduğu görülüyor. Aynı zamanda savaş, sivillerin ayrım gözetmeksizin öldürülmesi yoluyla gelecekteki silahlı direnişin tohumlarını ekebilir.

ABD'nin doğrudan müdahil olduğu daha geniş çaplı bir bölgesel çatışmaya dönüşme ihtimali her geçen gün artıyor. İsrail ile Lübnan merkezli grup Hizbullah arasındaki çatışmalar dramatik bir şekilde tırmanıyor ve 17 Ekim'den bu yana İran'ın vekilleri tarafından Orta Doğu'da ABD askeri personeline en az 115 saldırı düzenlendi. İsrail, daha geniş çaplı bir savaşın içine çekilmek ABD'nin çıkarlarına aykırı olmasına rağmen, ABD'yi bu saldırılar nedeniyle İran'la doğrudan karşı karşıya kalmaya çağırdı.

Washington, İsrail'le olan sözde özel ilişkisini kullanamıyor ya da ABD'yi manipüle etme becerisiyle sık sık övünen İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'yu etkilemek istemiyor gibi görünüyor. Bunun yerine Washington, İsrail'e açık çek yaklaşımını sürdürerek son olarak Kasım ayında onaylanan bir paketle 14 milyar dolardan fazla askeri yardım sağlamış ve bu süreçte büyük bir tırmanma riskini göze almıştır.

ABD'nin bölgedeki diğer önemli ortağı Suudi Arabistan ise dünyanın en otokratik devletlerinden biri. Riyad, ülkesinde yaygın insan hakları ihlalleri gerçekleştirmekte ve bölgede benzer faaliyetlerde bulunan diğer otokrasileri aktif olarak desteklemektedir.

Riyad ve müttefikleri, Suudi Veliaht Prens Muhammed bin Selman'ı krallığı geleceğe taşıyan bir reformcu olarak sunmak için büyük çaba sarf etse de, genç hükümdar bir güç konsolidasyonu ve merkezileşme kampanyası başlattı.

ABD'nin Suudi Arabistan'la olan ilişkisi "otoriter istikrar efsanesi"nin, yani otokratik yöneticilerin bölgede barışı koruduğu düşüncesinin somut bir örneğidir. Ancak bunun tam tersi doğrudur: Bu aktörler bölgenin sorunlarına çözüm olmak yerine, Orta Doğu'nun altında yatan en büyük sorunları hem yaratıyor hem de daha da kötüleştiriyor.

Riyad'ın istikrarsızlaştırıcı davranışının en korkunç örneği, Birleşik Arap Emirlikleri ile birlikte Yemen'de öncülük ettiği askeri müdahaledir. Bu askeri harekat 2015'ten bu yana dünyanın en ağır insani krizine ve BM tahminlerine göre 377.000'den fazla insanın ölümüne neden oldu.

Riyad'ın Husileri yenememesi nedeniyle savaş kırılgan bir şekilde durmuş durumda ve yaklaşık dokuz yıl süren yıkıcı çatışmaların ardından Husiler tartışmasız her zamankinden daha güçlü. İsrail-Hamas savaşına karşılık olarak Kızıldeniz ve Bab el Mendeb Boğazı'ndan geçen ticari gemilere düzenli saldırılar düzenleyen Husiler, süregelen çatışmaya yeni ve tehlikeli bir parlama noktası ekliyor.

Sonuç olarak, ABD'nin tereddütsüz desteği İsrail ve Suudi Arabistan'ı, ABD'nin yardımlarına koşacağını ve onları sorumlu tutmayacağını bilerek pervasız politikalar izleme konusunda cesaretlendirdi. Sağduyu, Washington'un rotasını kökten değiştirmesi gerektiğini gösteriyor. Ne yazık ki ABD Başkanı Joe Biden yönetiminin aklında bu yok gibi görünüyor.

Biden yönetimi bölgesel politikalarını, İsrail'in 2020 yılında Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri ile ilişkilerini resmen normalleştirmesine tanıklık eden ve daha sonra Fas ve Sudan'ı da kapsayacak şekilde genişletilen ABD arabuluculuğundaki İbrahim Anlaşmalarının bir uzantısı olarak Suudi Arabistan ve İsrail arasında normalleşmeye aracılık etme çabaları etrafında şekillendirdi.

Suudi veliaht prens, İsrail ile ilişkilerin normalleşmesi karşılığında taleplerini defalarca açıkça dile getirdi: ABD, krallığa resmi bir güvenlik garantisi sağlamalı ve Riyad'ın sivil nükleer programının geliştirilmesine yardımcı olmalı.

7 Ekim'den bu yana İsrailli, Suudi ve ABD'li yetkililer bu anlaşmayı yapma konusundaki kararlılıklarını defalarca yinelediler. Suudi-İsrail normalleşmesi, ABD'li yorumcu Thomas L. Friedman'ın deyimiyle, iki devletli çözümü bir şekilde korumak, İran'a karşı denge sağlamak ve Çin'in Orta Doğu'daki ihtiraslarına karşı koymak için "tek bir formül" olarak paketlendi.

Biden defalarca Hamas'ın 7 Ekim'deki saldırıyı Suudi-İsrail normalleşmesini raydan çıkarmak amacıyla başlattığını iddia etti. O tarihten bu yana çok sayıda ABD yönetimi yetkilisi böyle bir anlaşmaya aracılık etme çabalarının devam ettiğini vurguladı.

İsrailli yetkililer de böyle bir anlaşmaya dönme arzularını dile getirdiler ve Netanyahu Kasım ayında savaştan sonra normalleşme ihtimalinin "daha da artacağını" iddia etti.

Suudi Arabistan ise bir yandan İsrail'in Gazze'deki operasyonunu eleştiren bir söylem kullanırken diğer yandan da Riyad'ın normalleşmeye olan ilgisinin devam ettiğini yineleyerek bir denge politikası izliyor.

ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan kısa bir süre önce Muhammed bin Selman ile görüşmek ve bu anlaşma için baskı kurmaya devam etmek üzere Suudi Arabistan'a gitti.

Axios, 7 Ekim'den birkaç ay önce İsrail'in Suudi normalleşme anlaşmasının bir parçası olarak kendi ABD güvenlik garantisini talep ettiğine dair söylentiler olduğunu ve politika yapıcıların bu eklentinin anlaşmayı Washington'da daha kabul edilebilir hale getireceğini umduklarını bildirmişti. Bu sonuç şimdi daha da olası görünüyor.

Hamas saldırısı öncesindeki normalleşme görüşmeleri bağlamında Netanyahu Filistin meselesinden sadece bir "onay kutusu" olarak bahsetmiş ve Eylül ayında Birleşmiş Milletler'e Filistin topraklarının İsrail'in bir parçası olarak gösterildiği ve "yeni Orta Doğu" olarak adlandırdığı bir harita sunmuştu.

Aslında Netanyahu kısa süre önce Likud Partisi milletvekillerine "savaştan sonra Gazze ve Batı Şeria'da bir Filistin devletini engelleyecek tek kişi" olduğunu yineledi ve İsrail medyasına göre, iki devletli bir çözümü açıkça desteklemeyi durdurması için Washington'a özel olarak baskı yaptığı söyleniyor.

Netanyahu kısa süre önce Oslo Anlaşmalarının çöküşünden kendine pay çıkararak, ABD'nin on yıllardır politika hedefi olan iki devletli çözümü engellemekten "gurur duyduğunu" söyledi ve böyle bir çözümün ortaya çıkmamasını sağlamaya devam edeceği sözünü verdi.

Ancak Gazze'deki savaş, Filistin halkının kaderini bir kenara atmaya çalışmanın aptalca bir strateji olduğunu göstermeli. Bunu daha geniş çaplı liberal olmayan ve istikrarsız bölgesel düzenden de ayrı tutamazsınız. Bu mesele Arap halklarının gerçek siyasi, ekonomik ve sosyal özgürlük özlemlerine sıkı sıkıya bağlıdır ve İbrahim Anlaşması gibi çerçevelerle zorla bir kenara itilemez.

ABD'nin anlaşmalara ve Suudi-İsrail normalleşme çerçevesine verdiği destek, ABD ve ortaklarının Orta Doğu'da liberal olmayan bir bölgesel düzeni, bu süreçte önemli siyasi, insani ve ekonomik maliyetlere katlanmadan zorla sürdürebilecekleri yönündeki hatalı temel varsayıma dayanmaktadır. İsrail ya da Suudi Arabistan'a ABD güvenlik garantisi vermek, ABD için uzun vadeli sonuçları olacak feci bir yanlış hesaplama anlamına gelecektir.

Washington, Orta Doğu'daki ortaklıklarına yaklaşımını temelden değiştirmek için bu dönemi iyi değerlendirmelidir.

Elbette böylesine köklü bir yeniden yapılanma zor olacaktır: Bu politika on yıllardır bir dizi yanlış kanıya ve değişimin önündeki yapısal engellere dayanmaktadır. Statükocu politikaları korumak üzere tasarlanmış yerleşik bir lobicilik ve özel çıkarlar sistemi en yakın engeli temsil etmektedir.

ABD siyasi elitleri arasında, ABD'nin İsrail ve Suudi Arabistan ile ilişkilerini yeniden şekillendirmenin siyasi maliyetinin algılanması uzun zamandır reformun önünde bir engel teşkil etmektedir.

Buna bir de Washington'un çevresi içinde Orta Doğu'dan daha fazla kopmayı ciddi olarak düşünemeyen bir görüş birliği ekleniyor.

Finansman arayışı, mesleki hırs ve sosyalleşme, bölge üzerinde çalışan insanların ABD'nin Orta Doğu politikasının genel hatlarını destekleme eğiliminde olmalarını sağlamak için çalışıyor.

Değişim için bastırmak zorlu bir mücadele olacak, ancak ihtiyaç hiç bu kadar net olmamıştı. On yıllardır tutarlı bir strateji olmaksızın bölgeye güç aktaran ABD, trilyonlarca dolar harcamış ancak bölgesel istikrarı sağlayamamış ya da ABD çıkarlarını geliştirememiştir. Bölgedeki bu çıkarlar sınırlıdır ve bunların ilerletilmesi herhangi bir aktöre koşulsuz siyasi ya da askeri destek verilmesini gerektirmez.

Washington'un bölgeye yönelik mevcut yaklaşımına tereddütsüz bağlılığı bir kısır döngü yaratmıştır: Kendisini bölgesel istikrarsızlığın temeline adayan ABD, kendisini sürekli olarak büyük ölçüde Orta Doğu'daki kendi varlığının ve politikalarının ürünü olan sorunlarla yüzleşmek zorunda bulmaktadır.

Washington'un Orta Doğu politikasının insani ve maddi maliyeti çok yüksek olmuştur. Önümüzdeki yıllarda milyarlarca dolarlık askeri yardım ve ABD'nin Orta Doğu'daki genişleyen varlığı neyi başarabilecek?

Tarih, bunun ABD çıkarlarına ve bölgesel istikrara sürekli zarar vereceğini göstermektedir.

Orta Doğu'daki rotayı değiştirmenin zamanı çoktan gelmiştir. Bunu yapmamak, Washington'un bölgeyi etkilemeye devam edecek ve ABD çıkarlarını nesiller boyu baltalayacak bir istikrarsızlık döngüsüne bağlılığını resmileştirme riski taşımaktadır.