Güney Çin Denizi’ndeki Donbas: Paracel Adaları

ABD-Çin rekabetindeki bu hassas nokta, 20 Ocak günü Amerikan savaş gemisi USS Benfold’un Paracel Adaları yakınından geçişiyle yenden gündeme geldi. Çin ordusu tarafından yapılan açıklamada ABD savaş gemisinin uyarılarak bölgeden çıkarıldığı duyuruldu. Çin askeri yetkilileri, ABD’yi bu tür kışkırtmalara son vermeye çağırırken, tekrarlanması halinde bunun ciddi sonuçları olacağını duyurdu. 

ABD’nin bölgeden sorumlu 7’nci Filo Komutanlığı’ndan yapılan açıklamada ise her ülkenin gemilerinin bölgeden serbest geçiş hakkı olduğu vurgulandı. Amerikalı yetkililer ayrıca, Çin’in Parcel Adaları çevresinde 12 mil kıta sahanlığı uygulama ısrarının da uluslararası hukuka uygun olmadığının altını çizdiler. 

ABD donanması Çin Denizi’nde serbest seyir hakkının korunması gerekçesiyle bölgedeki savaş gemilerinin geçiş operasyonlarını her yıl artırıyor. 2019’da ABD donanmasının 5 olan geçiş sayısı, 2020’de 6’ya, 2021’de 10’a yükseldi. 

Paracel Adaları ve çevresindeki kıta sahanlığı 1970’li yıllarda bölgede petrol bulunması ile beraber çatışma alanı haline geldi. Çin Halk Cumhuriyeti, 130 kadar mercan adasından oluşan Paracel Adaları üzerinde ve çevresinde hak iddia eden Tayvan, Vietnam, Malezya, Brunei ve Filipinler’i askeri gücüyle sindirdi. 

Vietnam ve Çin 19 Ocak 1974’te Paracel Adaları’nın hakimiyeti için silahlı çatışmaya girişti. Denizde ve karada vuku bulan çatışma Vietnam’ın yenilgisiyle sonuçlandı. Bu çatışma sırasında Vietnam düştüğü zor durumdan kurtulmak için eski düşmanı ABD’nin bölgedeki 7’nci Filosu’ndan yardım istedi, ancak bu talep, kısa süre önce gerçekleşen ABD-Çin arasındaki yumuşama nedeniyle cevapsız kaldı. Çatışma sırasında yaşanan dikkat çekici bir gelişme ise Vietnam saflarında yer alan Amerikalı bir irtibat subayının Çinliler tarafından esir alınması oldu. Esir alınan Amerikalı 31 Ocak’ta Çin tarafından serbest bırakıldı. Vietnam, bugün Güney Çin Denizi’ndeki ihtilaflarda ABD’nin yanında yer almaya devam ediyor. 

Çin Halk Cumhuriyeti 1974 yılında Vietnam’ı püskürterek yerleştiği Paracel Adaları’nı o tarihten itibaren tahkim ederek, ABD donanmasına karşı bir ileri üs olarak kullanmaya başladı. 

Askeri uzmanlara göre Çin Halk Cumhuriyeti, başta Paracel Adaları olmak üzere bölgedeki mercan adaları zincirini “Çin Seddi”ne benzer bir savunma yapısı kurmak için kullanıyor. Çin Halk Cumhuriyeti 2012 yılı itibarıyla adaların çevresine döktüğü beton ve toprakla fazladan 3 bin 200 dönüm alan elde etti. Bu alanlar liman ve havaalanı olarak değerlendirildi. 

Çin Hava Kuvvetleri, Paracel Adaları’na inşa edilen pistler ve ikmal noktaları sayesinde menzillerini Filipinler, Malezya ve Endonezya’ya ulaşabilecek şekilde genişletti. Yalnızca bu ülkeler değil, küresel deniz ticaretinin en kritik geçitleri olan Malacca ve Sunda Boğazları da böylece Çin savaş uçakları ve füzelerinin menzili içerisine girmiş oldu. 

Çin Halk Cumhuriyeti, Paracel Adaları’na yalnızca askeri yığınak yapmakla kalmıyor. Buradaki nüfusu artırmaya da çalışıyor. Adalardaki nüfus artışı, Çin donanmasının hibrid savaş metodu olarak geliştirdiği “milis balıkçı tekneleri donanması”nın desteklenmesi açısından önem taşıyor. Çin Halk Cumhuriyeti’nin elinde balıkçı teknesi görünümlü yarım milyondan fazla su üstü platform olduğu tahmin ediliyor. Bu teknelerin hafif silahların yanı sıra füze sistemleri ile de donatıldığı iddia edilmekte. 

Şu anda uluslararası toplum Ukrayna çevresindeki Rus askeri yığınağı nedeniyle Karadeniz’in kuzeyi ve Baltık bölgesi ve Doğu Avrupa sınırlarına odaklanmış durumda. Ancak, Çin Halk Cumhuriyeti, NATO’nun doğuya doğru ilerleyişi ve AUKUS ittifakı nedeniyle en az Rusya kadar kendisini tehdit altında hissediyor. Her iki bölgedeki gelişmeler 4 Şubat’ta Pekin’deki Şi-Putin görüşmesinin de ana gündem maddelerinden biri olacak.