2. Dünya Savaşı sonrası en büyük takas: MİT’in koordinasyonunda ABD ve Rusya arasında gerçekleşti

Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) koordinasyonunda ABD ile Rusya arasında casus takası gerçekleştirildi.

Takas, Ankara'da gerçekleşiyor. ABD ve Rusya uçakları Esenboğa Havalimanı'na indi.

Takas edilen tutuklular arasında Wall Street Journal muhabiri Ivan Gershckovic de bulunuyor.

MİT'ten yapılan açıklamada, "Teşkilatımız koordinesinde bugün bir takas operasyonu gerçekleşecektir. Son dönemin en geniş kapsamlı olan bu takas operasyonunda teşkilatımız büyük bir arabuluculuk rolü üstlenmiştir" denildi.

Dış basında, Rusya ve Belarus ile ABD, Almanya ve Slovenya arasında büyük ölçekli bir esir takası gerçekleştirileceğine dair haberler yer almıştı.

Güvenlik kaynaklarından alınan bilgiye göre, Ankara'da gerçekleşen takas operasyonu kapsamında, ABD'den 2, Almanya, Polonya, Slovenya, Norveç ve Rusya'dan birer uçak olmak üzere 7 uçak ile 26 kişi Türkiye'ye nakledildi.

Operasyon kapsamında, 2'si çocuk 10 rehinenin Rusya'ya, 13 rehinenin Almanya'ya, 3 rehinenin de ABD'ye nakli sağlandı.

Son yılların en kapsamlı rehine değişimi

Bu operasyon, son yıllarda ABD, Rusya ve Almanya arasında gerçekleşen en geniş kapsamlı rehine değişimi olarak tarihe geçti, operasyonun diyalog kanallarının kurulması MİT tarafından sağlandı.

İstihbarat diplomasisini etkin şekilde kullanan MİT'in organizasyonu ile Temmuz 2024'te taraflar Türkiye'de bir araya getirildi.

ABD, Almanya, Polonya, Norveç, Slovenya ile Rusya ve Belarus'ta cezaevinde bulunan Batı ülkeleri vatandaşları ile Rusya vatandaşları arasında gerçekleştirilecek takas faaliyetinin müzakereleri yapıldı.

MİT, müzakerelerin başından sonuna kadar arabuluculuk faaliyetini başarıyla yürüttü.

Tüm tarafların uzun süredir istediği ve yerel basınlarında yankı uyandıran önemli isimler takas kapsamında değişime konu oldu.

Bu kişiler arasında Rusya'da cezaevinde bulunan The Wall Street Journal muhabiri Evan Gershkovich ile ABD Deniz Piyadesi Paul Whelan, Belarus’ta cezaevinde bulunan Almanya vatandaşı paralı asker Rico Krieger, Rus muhalif İlya Yashin ve Almanya'da cezaevinde bulunan FSB subayı Vadim Krasikov gibi kamuoyunda adı sıkça duyulan isimler yer aldı.

Takas operasyonunu MİT yönetti

Ankara'da, 7 ayrı ülke arasındaki takas operasyonu, müzakere sürecinin en başından, takasların gerçekleştirildiği son ana kadar MİT tarafından yönetildi.

Takas faaliyetinin bütün güvenlik önlemleri, lojistik planlamaları ve ihtiyaçları MİT tarafından karşılandı, yine taraflar arasındaki iletişim ve koordinasyon da MİT üzerinden sağlandı.

Bu çerçevede, takasın gerçekleştiği Ankara'da, rehinelerin değiş-tokuşu MİT'in kontrolünde yapıldı.

Takas yapılacak rehine sayısının çok olması nedeniyle şahısların tamamı MİT personelleri gözetiminde uçaklardan alınarak güvenli alanlara intikal ettirildi.

Taraf ülkelerin tasdik işlemlerinin tamamlanması, rehinelerin sağlık kontrolleri ve talep edilen diğer ihtiyaçların karşılanması sonrasında rehineler gidecekleri ülkelerin uçaklarına MİT'in onayı ve talimatlarıyla yerleştirildi. Taraf ülkelerin uçaklarının dönüşü de yine MİT'in onayıyla gerçekleştirildi.

Güvenlik kaynakları, dünya genelinde gerginliğin tırmandığı bu dönemde Türkiye'nin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğinde uluslararası alanda barış ve istikrarın sağlanması için katkı sunmaya devam ettiğini belirtti.

Türkiye ve MİT Başkanlığının, tüm tarafların bir araya geldiği ortak platformlar kurma ve arabuluculuk faaliyetleri gerçekleştirme yönünde adımlar atmayı sürdüreceği vurgulandı.

Mart 2023'te casusluk suçlamasıyla tutuklanan Wall Street Journal muhabiri Evan Gershkovich, temmuz ayında maksimum güvenlikli bir hapishanede 16 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Güvenlik uzmanları uzun süredir Gershkovich'in ABD'ye iadesi için en iyi seçeneğin bir mahkum takası olduğunu düşünüyor.

Bölgede hükümet uçakları var

Reuters'a göre Rus medyası da en az altı Rus hükümet uçağının mahkumların tutulduğu bölgelere gidip geldiğini bildirerek yaklaşan bir takas spekülasyonuna katkıda bulundu.

Rusya'da takasa dahil olabilecek mahkumlar arasında vatana ihanet suçlamasıyla mahkum edilen ve kısa bir süre önce Sibirya'daki cezaevinden nakledilen Rus-İngiliz aktivist ve gazeteci Kara-Murza; muhalif siyasetçi Ilya Yashin; Rus muhalefet lideri Aleksey Navalni'nin eski bölge müdürleri Lilia Chanysheva ve Ksenia Fadeeva; insan hakları aktivisti Oleg Orlov; Rusya'da vatana ihanetten hüküm giyen en genç kişi olan 19 yaşındaki çifte Rus-Alman vatandaşı Kevin Lik; sanatçı ve aktivist Daniil Krinari; ve sanatçı Alexandra Skochilenko.

Türkiye'de gerçekleştirilecek takas kapsamında Rusya'ya iade edilebileceği belirtilen Rus vatandaşlarına ilişkin bilgiler şöyle:

Aleksandr Vinnik

Rus enformasyon teknolojileri (IT) uzmanı Vinnik, ABD’nin talebi üzerine 25 Temmuz 2017’de Yunanistan’da tutuklanmış ve Amerikan yasalarını ihlal etmek, Amerikan makamlarından lisans almadan kripto para işlem platformu kurmakla suçlanmıştı. ABD’nin iddiasına göre bu platform üzerinden milyarlarca dolar aklandı. Suçlu bulunması halinde Vinnik’e 55 yıl hapis cezası verilebilecek.

Vinnik, 3 Mayıs 2024’te savcılık makamı ile yaptığı anlaşma kapsamında kara para aklama amaçlı komplo kurma suçunu üstlenmeyi kabul etti. Mahkeme ilk başta 12 Temmuz’da verilmesini planladığı kararı daha sonra 2025’in başına erteledi.

Maksim Marçenko

Rusya vatandaşı Maksim Marçenko Eylül 2023’te tutuklanmıştı. Amerikan çifte kullanımlı mikro elektronik ürünleri yasa dışı olarak satın alıp Rusya’ya yollama suçunu kabul etmişti. Marçenko, toplam olarak 30 yıl hapis cezasına çarptırılabilir.

Vadim Konoşenok

Konoşenok 27 Ekim’de Estonya’dan Rusya’ya geçmeye çalışırken gözaltına alınmıştı. 13 Temmuz 2023’te Estonya’dan ABD’ye sınır dışı edilmişti. Rusya vatandaşı Konoşenok ABD’de yaptırımları aşmak amacıyla komplo kurmak, Rus savunma sektörü için yasadışı alımlar yapmak ve bununla ilgili finansal dolandırıcılık işlemleri yapmakla suçlanıyor. Mahkemede suçunu itiraf etmeyen Konoşenok tutuklu kalmaya devam ediyor.

Vladislav Klyuşin

Klyuşin, ABD’nin talebi üzerine Mart 2021’de İsviçre’de tutuklanmıştı. ABD’ye sınır dışı edilen Klyuşin, Şubat 2023’te mahkeme jüri üyeleri tarafından suçlu bulunmuştu. Eylül 2023’te Boston mahkemesi Vladislav Klyuşin’i 9 yıl hapis cezasına çarptırdı. Bilişim şirketi M13’ün kurucusu, ABD makamları tarafından birkaç suç ortağı ile birlikte ele geçirilen ve kamuya açık olmayan bilgiler doğrultusunda değerli kağıt işlemleri yapmakla suçlandı.

Anna ve Artyom Dultsev

Çift Aralık 2022’de Slovenya’da tutuklandı, mahkeme ikisini casusluktan suçlu buldu. Mahkemece 1 yıl 7 ay hapis ve ülkeden sınır dışı edilme cezasına çarptırıldı.

Vadim Krasikov

Berlin Yüksek Mahkemesi 15 Aralık 2019’da Rusya vatandaşı Vadim Sokolov’u (Krasikov’u) Gürcistan vatandaşı Zelimhan Hangoşvili’yi öldürmekten suçlu buldu ve müebbet hapis cezasına çarptırdı.

Roman Seleznyov

Rusya Liberal Demokrat Partisi’nden Duma milletvekilinin oğlu olan Seleznyov, Temmuz 2014’te Maldivler’de ABD Gizli Servisi ajanları tarafından gözaltına alınmış, ABD’ye götürülmüş ve Nisan 2017’de siber dolandırıcılık, özellikle de kredi kartı veri hırsızlığı ve 170 milyon dolar zarara yol açan çevrimiçi dolandırıcılık suçlamasıyla 27 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı. İkinci dava kapsamında Carder uluslararası siber dolandırıcılar grubuna üye olduğunu itiraf etmişti.

Vladimir Dunayev

Rusya vatandaşı Vladimir Dunayev, ABD’nin talebi üzerine 25 Mayıs 2021’de siber dolandırıcılık davası kapsamında Güney Kore’de gözaltına alındı. 29 Ekim’de Güney Kore, Rusya tarafına bir Rus'un gözaltına alındığını ve ABD’ye sınır dışı edildiğini bildirdi.

ABD’de mahkeme Ocak 2024’te, Vladimir Dunayev’i siber dolandırıcılık davası kapsamında 5 yıl 4 ay hapis cezasına çarptırdı. Amerikan tarafına göre Dunayev, Kasım 2015’ten Ağustos 2020’ye kadar para ve gizli bilgileri ele geçirmiş, aynı zamanda Trickbot adlı kötü amaçlı yazılımı geliştiren uluslararası bir suç örgütünün üyesiydi.